کردپرس

در روزهای اخیر اخبار و گزارش‌های زیادی درباره تقلب در نتایج انتخابات الکترونیکی منتشر شده، اما تاکنون هیچ گزارش علمی دقیقی از سوی متخصصان فناوری اطلاعات و تکنولوژی ارائه نشده است. به‌عنوان یک استاد دانشگاه و پژوهشگر علمی در حوزه نرم‌افزار و فناوری اطلاعات، تصمیم گرفتم که با توجه به دانش خود، برخی از اطلاعات را به‌طور خلاصه بررسی کرده و به دو سوال پاسخ دهم:

1. آیا امکان تغییر نتایج رأی‌گیری از طریق سیستم الکترونیکی وجود دارد؟ چگونه؟
2. آیا می‌توان تشخیص داد که یک سیستم به‌صورت عمدی طراحی شده است یا خیر؟ چگونه؟

ابتدا باید بگویم که من نمی‌توانم قاطعانه بگویم که آیا در انتخابات کردستان از فناوری برای تقلب در آراء استفاده شده است یا این‌که آراء واقعی شمارش شده‌اند. بله، از فناوری می‌توان برای این منظور استفاده کرد و در برخی کشورها نیز چنین مواردی گزارش شده است (مانند فیلیپین، اوکراین، کنگو و ایالات متحده).

روش‌هایی که می‌توان از آن‌ها برای تغییر نتایج انتخابات (تقلب) استفاده کرد عبارتند از:

سناریوی اول: استفاده از نوع خاصی از جوهر و کاغذ: ممکن است از نوع خاصی از جوهر استفاده شود که قابلیت پاک شدن دارد. این نوع جوهر که به آن «جوهر قابل پاک شدن» (Erasable Ink) گفته می‌شود، به دستگاه رأی‌گیری این امکان را می‌دهد که رأی افراد را پاک کرده و به فرد دیگری اختصاص دهد. این جوهر از سال 2000 به‌صورت آزمایشی و از سال 2014 به‌طور عمومی توسط شرکت توشیبا در برخی چاپگرها به‌کار گرفته شده است. مکانیسم پاک شدن این نوع جوهر بر پایه گرم شدن تا دمای حدود 200 درجه سانتی‌گراد از طریق لیزر ویژه‌ای عمل می‌کند و باعث از بین رفتن رنگ آن می‌شود به‌طوری‌که دیگر قابل مشاهده نیست.

سناریوی دوم: تغییر آراء در هنگام یا بعد از انتقال آراء به مرکز داده‌ها: در این نوع سیستم‌های رأی‌گیری، نتایج از دستگاه‌های موجود در مراکز رأی‌گیری به‌صورت بی‌سیم به سیستم مرکزی ارسال می‌شود. در اینجا، هکرها یا حتی مسئولان رسمی سیستم می‌توانند داده‌ها را تغییر دهند و نتیجه نهایی را به شکل دلخواه خود نمایش دهند.

سناریوی سوم: وجود خطا در نرم‌افزار یا سخت‌افزار سیستم: برنامه‌نویسان می‌توانند به‌صورت سهوی یا عمدی خطایی در نرم‌افزار وارد کنند که به‌طور نادرست آرای داده‌شده را محاسبه کند، مثلاً برخی آراء را به اشتباه بسوزاند یا شمارش نکند.

آیا می‌توان بعد از رأی‌گیری متوجه شد که آراء تغییر کرده‌اند (تقلب صورت گرفته است)؟
تشخیص این‌که آیا تقلب صورت گرفته یا نه از لحاظ تکنولوژیکی تا حدی پیچیده و دشوار است، اما غیرممکن نیست.

1. یکی از راه‌ها این است که مجموع آراء به‌دست آمده را با نتیجه نهایی دستگاه‌ها مقایسه کنیم. اگر هر دو نتیجه یکسان بود، تست دوم باید انجام شود.

2. لازم است که نوع جوهر و کاغذ استفاده‌شده در رأی‌گیری بررسی شود تا مشخص شود که از چه نوع جوهری استفاده شده است. این آزمایش باید با استفاده از لیزرهای خاصی (لیزر IR، لیزر دیود، لیزر دی‌اکسید کربن) که برای این منظور طراحی شده‌اند انجام شود، زیرا تنها از طریق این لیزرها می‌توان جوهر را تا دمای حدود 200 درجه سانتی‌گراد گرم کرد بدون این‌که به کاغذ آسیب برساند.

3. یکی دیگر از تست‌های لازم، بررسی کد و الگوریتم سیستم توسط گروه متخصص برنامه‌نویسی (تیم تستینگ) است تا اطمینان حاصل شود که طراحی سیستم به‌درستی و با رعایت تمامی عوامل کیفی (استاندارد بین‌المللی کیفیت نرم‌افزار به نام ISO 9126) انجام شده است و تیم باید اطمینان یابد که کد و الگوریتم ارائه‌شده دقیقاً همان کد و الگوریتمی است که روی دستگاه‌ها نصب شده است.

یک روش نادرست دیگر، تکرار رأی‌گیری با تعداد کمی از افراد و مشاهده نتایج به‌دست آمده است. این روش بی‌فایده است، زیرا برنامه‌نویس می‌تواند از مهر زمانی استفاده کند و سیستم را طوری برنامه‌ریزی کند که فقط در یک روز مشخص (روز رأی‌گیری) تغییرات را اعمال کند و در روزهای دیگر سیستم به‌درستی عمل کند.