به گزارش خبرگزاری کرد پرس، نخستین باری که با دنیای مردگان در سرداب های زیر زمینی قبرستان های شهرستان بدره آشنا شدم یکی از سالهای اواخر دهه هشتاد بود. در یک روز تعطیل یکی از افراد سالخورده از اهالی بهرام خانی که با هدف بازسازی یا آگاهی از اسرار درونی یکی از  سرابه های قبرستان های شهرک ولی عصر درب ورودی این سردابه را گشوده بود و به اسرار درونی این سردابه و گورهای درون آن دست پیدا کرده بود بخشی از اسکلت و یک جفت از استخوانهای ساق پا یا ران یکی از متوفیان دهه ها یا سده های گذشته را که هنوز سالم مانده بود به فضای بیرونی این سردابه انتقال داده بود و به نوعی در حال ابراز احساسات با این استخوان ها بود.

من هم از سر کنجکاوی  از ورودی بسیار تنگ این سردابه مقداری را به زحمت داخل شدم و به دنیای اسرارآمیز درون این سردابه سرک کشیدم. بخاطر اینکه این سردابه ها و قبرستان های زیر زمینی بجز دهانه ورودی، هیچ روزنه ی دیگری ندارند  درون آنها کامل تاریک و وحشت زا بود و من فضای تاریک و هراسناک آن سردابه را به جان نخریدم و بعد از آنکه لحظاتی روی پلکان تاریک آن که شبیه یک پرتگاه در درون تاریکی بود بیرون آمدم.

آن پیرمرد سالخورده اما با یک چراغ قوه که به همراه داشت استخوان های آن مرده ی سالهای دور را که برای نخستین بار برای لحظاتی در بیرون سردابه اشعه های نور و خورشید را لمس می کردند به درون سردابه انتقال داد.

پدر آن پیرمرد قبرش درون آن سردابه بود و او با حالتی اندوهگینانه سالهای دور دوران جوانی اش را به یاد آورد که در مراسم تشیع و خاکسپاری پدرش و انتقال پیکرش به درون آن سردابه حضور داشته بود.

او بر اساس یافته هایش برای من توضیح داد که این سردابه ی زیرزمینی انباشته از استخوان ها و اسکلت های مردگانی است که در دهه های گذشته درون آن به خاک سپرده شده اند. به گفته ی او که تاکنون چند بار به درون سردابه رفته بود درون آن یک فضایی حدوداً ۵۰ متری است که مرده ها بصورت درازکش و بدون گذاشتن در درون قبرهای تنگ انفرادی خاکسپاری شده اند و در واقع مرده هایی که در یک فاصله ی چند ساله دفن شده اند همگی هم نشین هم بوده و دیواری ما بین آنها وجود نداشته است. این میزان فضای سردابه متشکل از دو بخش بوده که یک بخش آن قبرستان مرده های جدید بصورت درازکش بوده و بخش دیگر آن یک انبار بزرگ و دیوارکشی شده است که مرده های قدیمی تر دهه های گذشته پس از ورود مرده گان تازه وارد جمع آوری شده و به درون آن انبار انتقال داده شده اند. در واقع انبار این سردابه پذیرای اکثریت مرده گان متآخری بوده که بصورت ناشناخته روی هم تلنبار شده اند.

دور تا دور سردابه یک دیوار قطور شبیه بناهای باستانی با سنگهای بزرگ و مالات گچ و ماسه بوده با سقفی احتمالا چوبی و یک پلکان که بیرون و داخل سردابه را به هم وصل می کند.

اینکه در شهرستان بدره چه تعداد از این سردابه ها وجود دارد آمار درستی در دسترس نیست اما گفته می شود که همه ی قبرستان های بزرگ طوایف مختلف در روزگاران گذشته از این سردابه ها وجود داشته است.

نکته دیگر در مورد این سردابه ها این است که همزمان با استفاده از این سردابه ها و حتی پیش از ساخت آنها استفاده از قبور انفرادی مستطیلی به شکل امروز هم باب بوده و اینکه چه افرادی در این سردابه ها دفن شده و وجه تمایز آنها با مردگان دیگر چه بوده است همچو فضای تاریک داخل این سردابه ها همچنان اسرار آمیز است.

در قبرستان های به هم پیوسته شهرک ولی عصر و سرتنگ بهرام خانی شهرستان بدره در استان ایلام هنوز هم تعدادی از این سردابه ها بصورت حفاظت شده و البته بدون ورود و پذیرش مرده های جدید به حیات خود ادامه می دهند و روی بام این سردابه ها و قبرستانهای عمومی زیرزمینی هم تعدادی سنگ قبر افراد درون آن جاگذاری شده اما مربوط به همه ی مردگان درون آنها نیست.

استفاده ها از این قبرستان‌هایی عمومی و سردابه های زیرزمینی چند دهه ای است که متوقف شده و ورود و خروجی هم به دنیای درون و اسرار آمیز آنها صورت نمی گیرد. در واقع همه این سردابه ها برای تحویل به تاریخ و سپرده شدن به دنیای باستان مهر و موم شده و در حال به فراموشی سپرده شدن هستند.

در یادداشت های دیگر برخی رخدادهای تکان دهنده از اندرون های اسرارآمیز و سرگذشت این سردابه ها را روایت کنم.

گزارش: حشمت الله کرمی نژاد