به گزارش کردپرس، رئیس جمهور شدن مجدد دونالد ترامپ در انتخابات اخیر ریست جهموری آمریکا تا چه اندازه می تواند ترکیه را به تعقیب و یا متوقف کردن طرح پپیشنهاد حزب حرکت ملی ترکیه، برای ایجاد صلح میان آنکارا و پ.ک.ک و پایان دادن به جنگ و درگیری دهها ساله میان آن دو ترغیب کند؟

حزب حرکت ملی ترکیه به عنوان متحد عدالت و توسعه ترکیه تاکنون پیشرفت چندانی در پیشبرد این موضوع کسب نکرده است. اما اقدام حزب حرکت ملی ترکیه به رهبری دولت باغچه لی برای کنار گذاشتن آشکار با پ.ک.ک در ذات خود اقدام مهمی محسوب می شود. رجب طیب اردوغان، رهبر حزب عدالت و توسعه یا (AKP) و رئیس جمهور ترکیه، شخصاً این ابتکار عمل را تأیید کرده و از ژست بی سابقه دولت باغچه لی در دست دادن با نمایندگان کرد در جلسه افتتاحیه فصلی پارلمان ترکیه تمجید کرده است.

در این ابتکار عمل درخواست شده در برابر آزادی عبدالله اوجالان، رهبر پ.ک.ک و دیگر رهبران کرد ترکیه، پ.ک.ک منحل شود. اوجالان که در میان کردها بسیار مورد احترام است، از سال 1999  که به حبس ابد محکوم شده، دوران محکومیت خود را در زندان ایمرالی می گذراند که بیشتر آن در سلول انفرادی است. آزادی اوجالان مطابق با بند «حق امید» پیشنهاد شده که در قوانین حقوق بشر اروپا و به ویژه ماده 3 کنوانسیون اروپایی حقوق بشر در مورد منع شکنجه و رفتار و مجازات غیرانسانی ذکر شده است.

رهبران کرد از چنین ابتکاراتی استقبال کرده و بر دستاوردهای سیاسی و فرهنگی بالقوه ای که از طریق گفت و گو و سازوکارهای ایجاد صلح به دست آمده و در عین حال از خسارات تاسف بار ناشی از رویارویی های خشونت آمیز جلوگیری می کند، استقبال کرده اند. تولای هتیموگولاری، رئیس مشترک حزب برابری و دموکراسی خلق ها یا (DEM) پارتی طرفدار کردها، گفت که «کردهای ترکیه آماده مذاکره برای رسیدن به صلح شرافتمندانه هستند. هر مبارزه و هزینه ای که برای برقراری صلح شرافتمندانه نیاز داشته باشد، ما آماده پرداخت آن هستیم.»

با این وجود، او یک عبارت احتیاط آمیز اضافه کرد و گفت مذاکره و گفتگو باید اساسی باشد یعنی «این که جلوی دوربین بایستید و دو کلمه بگویید کافی نیست. باید طرح و برنامه ای برای راه حل به مردم ارائه شود.»

تغییر موضع دولت در قبال مسئله کردها تحت تأثیر عوامل مختلفی است که تازه ترین آن امید احزاب حاکم به کسب رأی کردها به نفع تغییر قانون اساسی جدید است. در حالی که ائتلاف خلق اکثریت پارلمان را با 321 کرسی در مجلس 600 عضوی در اختیار دارد، برای اصلاح قانون اساسی بدون مراجعه به همه پرسی عمومیبه رای دو سوم نمایندگان پارلمان ترکیه نیاز دارد. در هر صورت، 57 کرسی DEM برای رسیدن به این حد نصاب بسیار مهم است.

ثانیاً، به گفته برخی تحلیلگران، ترکیه نسبت به این که برخی کشورها قصد دارند از جنگجویان پ.ک.ک برای تقویت نفوذ منطقه ای خود استفاده کند، بیم دارد. آنکارا فکر می کند که توافق با پ.ک.ک مانع از این امر می شود و تهدید فرامرزی گروه های مسلح کرد در شمال سوریه و عراق را نیز به حداقل می رساند.

عامل سوم به ترس آنکارا از چشم انداز به رسمیت شناختن بین المللی یک نهاد کرد جدایی طلب در شمال شرق سوریه مربوط می شود که می تواند عواقب عمده ای بر مناطق عمدتا کردنشین ترکیه داشته باشد. بازگشایی درهای گفتگو با کردها شامل اقداماتی برای ترویج خودگردانی در جنوب شرقی ترکیه خواهد بود.

چهارم، اردوغان همانطور که در سخنرانی خود در پارلمان در ماه اکتبر بیان کرد، متقاعد شده است که رژیم اسراییل ترکیه را به عنوان بخشی از طرح خود برای تغییر شکل خاورمیانه به گونه ای که منجر به عملی شدن «توهم سرزمین موعود» شود، هدف قرار داده است. او معتقد است که اسرائیل قصد دارد با استفاده از نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) که عمدتاً کرد هستند، در شمال سوریه جای پای برای خود باز کند. او قبلاً نسبت به ارتباط داشتن موساد با پ‌ک‌ک مشکوک بوده و بر این باور است این مسئله تهدیدی برای امنیت ملی ترکیه است.

اکنون آنکارا احتمالاً با توجه به جلوس دونالد ترامپ بر کرسی ریاست جمهوری آمریکا در ماه ژانویه آینده، در حال بازبینی محاسبات خود است. ترامپ که در دوره اول ریاست جمهوری خود روابط نسبتا نزدیکی با اردوغان داشت، مایل است نقش منطقه‌ای ترکیه را تقویت کند. برای این منظور، ترامپ ممکن است، همانطور که در اولین دوره ریاست جمهوری خود قرار بود این کار را انجام دهد، حمایت آمریکا از کردها در شمال شرق سوریه را کاهش دهد یا به آن پایان دهد. این یک شکست بزرگ برای خودگردانی کردها در منطقه ای است که کردها آن را روژاوا می نامند. این تحول ممکن است همزمان با خروج سریع نیروهای آمریکایی از عراق مطابق با توافق بین واشنگتن و بغداد که خواستار خروج کامل نیروهای آمریکایی تا سال 2026 است، تحقق یابد.

با توجه به موارد فوق، اگرچه که دولت ترکیه در حال حاضر مشتاق پیشبرد حل مسئله کرد است اما احتمالاً تصمیم خواهد گرفت که فعلا منتظر بماند و ببینید دولت جدید ترامپ در مورد مسائلی که مستقیماً برای ترکیه اهمیت دارد، چه رویکرد و یا اقداماتی در پیش می گیرد. اگر ترامپ همانطور که انتظار می رود، عمل کند و نیروهای آمریکایی را از عراق و سوریه خارج کند و عملاً به حمایت ایالات متحده از نیروهای دموکراتیک سوریه در ازای روابط نزدیک تر با ترکیه پایان دهد، ممکن است دولت آنقدر هم عجله نداشته باشد که روند صلح ترکیه-کردها را ادامه دهد.

شاید بتوان گفت که از سرگیری گفتگوهای صلح برای حل مسئله کردها و تقویت جبهه داخلی همچنان یک اولویت استراتژیک برای آنکارا در پس زمینه تحولات منطقه ای است. طرح‌های ژئوپلیتیکی قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی می‌تواند بر امنیت، منافع اقتصادی و استراتژیک ترکیه تأثیر منفی بگذارد. با این حال، اردوغان ممکن است بازگشت یک متحد نزدیک به کاخ سفید را فرصتی برای تقویت قدرت داخلی و منطقه ای خود بدون دادن امتیاز به کردها بداند. در واقع، برخی از تحلیلگران پیش بینی می کنند که ترکیه به سیاست تهاجمی خود در مورد کردها باز خواهد گشت. برکناری سه شهردار کرد در جنوب شرقی ترکیه در هفته گذشته در همین راستا است. اردوغان پس از تبریک پیروزی ترامپ در انتخابات، گفت که انتظار دارد رئیس جمهور آمریکا از حمایت از سازمان های کرد در سوریه که ترکیه آنها را تروریستی می نامد، دست بردارد.

منبع: اهرام ویکلی