کردپرس

در حالی که بحران انرژی عراق در فصل زمستان به اوج رسیده، قرارداد گازی میان عراق، ترکمنستان و ایران همچنان با پرسش‌ها و ابهامات فراوان همراه است. عراق به طور روزانه مبالغ قابل‌توجهی به ترکمنستان پرداخت می‌کند، اما گاز خریداری‌شده به‌جای ورود مستقیم، از طریق خاک ایران به این کشور منتقل می‌شود. این مدل تبادل گازی که از یک سو به عنوان راه‌حلی برای مشکلات تأمین انرژی بغداد معرفی شده، از سوی دیگر موجب نگرانی‌هایی درباره منافع اقتصادی و پایبندی طرفین به تعهدات شده است. آیا این توافق، گره‌ای از بحران انرژی عراق باز خواهد کرد یا بر مشکلات آن خواهد افزود؟

عراق در ازای مقدار گازی که ترکمنستان به ایران می‌دهد روزانه بیش از ۲ میلیون دلار به ترکمنستان پرداخت می‌کند. این توافق گازی، پرسش‌ها و ابهاماتی به همراه داشته است.

رسانۀ تحلیلی- خبری دراومیدیا نوشت: در اواخر سال ۲۰۲۳، عراق تفاهم‌نامه‌ای با ترکمنستان برای واردات گاز امضا کرد. همچنین امسال ایران و ترکمنستان توافقی برای انتقال گاز ترکمنستان به عراق از طریق ایران به روش "تبادل دوجانبه" امضا کردند. با این حال، عراق پس از سه ماه باید این قرارداد را رسمی کرده و مستقیماً با ترکمنستان برای واردات گاز از طریق ایران توافق کند.

فرایند "تبادل دوجانبه" به این شکل انجام می‌شود که ترکمنستان روزانه حدود ۲۵ میلیون مترمکعب گاز به مناطق شمالی ایران ارسال می‌کند. سپس ایران همان میزان گاز را از طریق خط لوله به عراق انتقال می‌دهد. به این ترتیب، عراق گاز ترکمنستان را می‌خرد و پول آن را به ترکمنستان پرداخت می‌کند. در نتیجه، عراق عملاً درگیر تحریم‌های اقتصادی ایران می‌شود.

با این حال، ایران از این فرصت استفاده کرده و گازی که عراق پول آن را به ترکمنستان پرداخت کرده است، در استان‌های شمالی خود مصرف می‌کند و همان میزان گاز را از تأسیسات خود به عراق ارسال می‌کند.

دراومیدیا ادعا کردە است کە بدتر شدن وضعیت برق در زمستان امسال و ادامه قطع ارسال گاز از سوی ایران به عراق، با بهانه‌هایی نظیر تعمیرات، و عدم پایبندی به توافق با عراق، نگرانی‌ها و سؤالاتی را درباره این قرارداد ایجاد کرده است. به‌ویژه اینکه در این قرارداد، عراق هیچ شرطی برای ایران نگذاشته، اما خود را موظف کرده است که روزانه ۲.۵ میلیون دلار به ترکمنستان بپردازد، که این مبلغ در طول یک سال به ۱ میلیارد دلار می‌رسد.

"زیاد هاشمی"، پژوهشگر اقتصادی، در گفت‌وگو با سومریه نیوز تأکید کرده است که ایران نه تنها ارسال گاز به عراق را متوقف کرده، بلکه از گاز ترکمنستان که عراق هزینه آن را پرداخت کرده نیز استفاده می‌کند.

تا کنون دولت عراق جزئیات توافق خود با ترکمنستان و ایران برای واردات گاز را افشا نکرده است. در نتیجه، با توجه به کاهش ساعات برق‌رسانی در شهرهای عراق به دلیل قطع گاز ایران، پرسش‌ها و نگرانی‌های مختلفی درباره این توافق گازی مطرح شده است:

• عراق گاز ترکمنستان را برای ایران خریداری می‌کند و پول می‌پردازد، اما هرگز به طور مستقیم گاز ترکمنستان را دریافت نمی‌کند! این گاز در استان‌های شمالی ایران مصرف می‌شود و در مقابل، ایران گاز خود را به عراق می‌فرستد. در این فرآیند، عراق عملاً تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را بی‌اثر می‌کند.
• درباره قیمت گاز، آیا عراق گاز ترکمنستان را به همان قیمت گاز ایران می‌خرد، یا باید مبلغ بیشتری نسبت به آنچه پیش‌تر از ایران خریداری می‌کرد، به ترکمنستان بپردازد؟
• آیا عراق هزینه زیرساخت‌های خط لوله‌ای را که گاز ترکمنستان از آن به ایران منتقل می‌شود، پرداخت می‌کند؟ با توجه به اینکه ایران نیازی به این خط لوله ندارد، این اقدام ظاهراً تنها به نفع عراق صورت گرفته است.
• در فرآیند تبادل دوجانبه، که طی آن ترکمنستان گاز به ایران می‌دهد و ایران به عراق، آیا ایران خاک خود را به عنوان مسیر عبور گاز ترکمنستان محاسبه کرده و هزینه انتقال را دریافت می‌کند یا خیر؟