به گزارش خبرنگار کردپرس، در استان آذربایجان غربی، بخش کشاورزی یکی از بخش‌های مهم اقتصادی استان بوده و رتبه نخست اقتصاد استان هم مربوط به کشاورزی است، اما پایه های این اقتصاد لنگان است.

این استان با تولید سالانه بیش از 6.5 میلیون تن محصولات کشاورزی ، دارای رتبه‌های نخست و تک ‌رقمی در سطح کشور است که ۶ درصد تولیدات کشاورزی کشور را تشکیل می‌دهد و در تولید اغلب محصولات کشاورزی از جمله چغندر قند، سیب درختی و عسل رتبه نخست کشور را دارا است و سالانه ۲.۲ میلیون تن چغندرقند، یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن سیب و ۲2 هزار تن عسل در این استان تولید می‌شود.

آذربایجان غربی در تولید اغلب محصولات کشاورزی جزء ۱۰ رتبه برتر کشور قرار دارد و در زنجیره‌های تولید و به ویژه دام و طیور آذربایجان‌غربی جزء رتبه‌های نخست کشوری است.

ارزش افزوده حاصل از تولیدات کشاورزی استان از ۶ هزار میلیارد تومان طی سال‌های گذشته به بیش از ۱۴ هزار میلیارد تومان در سال 98 افزایش یافت. گفته می شود؛ ۳۵ درصد افراد نیازمند به اشتغال در آذربایجان‌غربی در زمینه کشاورزی فعالیت می‌کنند و صنایع تبدیلی استان ۶۰ درصد به بخش کشاورزی وابستگی دارند.

استان آذربایجان غربی، از لحاظ وجود صنایع تبدیلی کشاورزی هم‌اکنون رتبه دوم را در سطح کشور به خود اختصاص داده است. به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی استان؛ این رتبه با داشتن توان تبدیل چهار میلیون و ۱۰۰ هزار تُن محصولات کشاورزی به واسطه وجود ۱۹۵ کارخانه تولید و فرآوری محصولات کشاورزی بدست آمده است.

همچنین ۳۵۳ واحد سردخانه با ظرفیت ۹۶۷ هزار تن در استان فعال است که از این رقم ۱۷ مورد با ظرفیت ۹۶ هزار تن، سردخانه زیر صفر است.

در سال‌های اولیه دهه جاری نیز تنها ۳۵ هزار هکتار اراضی کشاورزی در سطح استان مجهز به سیستم آبیاری نوین بود، اما اکنون سامانه های نوین آبیاری در سطح استان از اول سال 99 تا پایان اردیبهشت ماه در سطح 936 هکتار اجرا شده و همچنین به مساحت 2550 هکتار نیز طرح در دست اجرا است و رتبه اول کشوری را در بین سایر استانهای کشور از این لحاظ به خود اختصاص داده است.

آذربایجان غربی دارای ظرفیت های ویژه در دامپروری، دامداری و نیز صنایع تبدیلی کشاورزی است و در صورت حمایت و ورود بخش خصوصی، آذربایجان غربی توانایی تولید ۳۰ درصد از لبنیات کشور را دارد..

در این استان حدود 100 واحد بهره برداری صنایع تبدیلی دامی وجود دارد که بالای ۳۴۶ هزار تن انواع محصول خام را می‌توانند تولید کنند. بسته بندی انواع گوشت، انواع محصولات لبنی شامل پنیر و پنیر پیتزا و سایر محصولات، بسته‌بندی تخم مرغ و عسل، پوره گوشت، خوراک دام و طیور، کودهای مختلف در این واحدها تولید می‌شوند.

انقراض گیاهان دارویی و نبود صنايع فرآوري و بسته بندي

چندین واحد بهره‌برداری زراعی نیز وجود دارد که در زمینه تولید انواع عرقیات گیاهی، اسانس گیاهان دارویی، آجیل، خشکبار، کشمش، سورت و بسته بندی میوه، تولید چیپس میوه، بسته بندی حبوبات و غلات، بسته بندی انواع دانه‌های روغنی انواع رب گوجه و … فعالیت می‌کنند.

آذربایجان غربی همچنین به لحاظ توليد انواع محصولات باغي و تنوع توليد انواع گياهان دارويي و کوهي از قطب هاي کشاورزي کشور است.

توليد گياهان دارويي به توسعه صنايع فرآوري و سورتينگ و بسته بندي نیاز دارد که تا کنون در این بخش آذربایجان غربی اقدام خاصی انجام نداده است و بسیاری از گیاهان دارویی در حال انقراض هستند اما مقدماتی برای کشت گلخانه ایی برخی از این گیاهان به صورت محدود در ارومیه آغاز شده است.

آذربایجان غربی همچنین سالانه با تولید ۱۶ میلیون تن انواع ماهی و آبزیان در آب‌های داخلی جزء ۱۷ استان برتر ساحلی کشور است.

اما و اگرهای اقتصاد کشاورزی در آذربایجان غربی و مشکلات فردای تولید

تلاش جهاد کشاورزی در زمینه سیستم‌های بسته بندی با تکنولوژی‌های جدید، این استان را به داشتن ارتباط تجاری با کشور ترکیه و تبادل تکنولوژی علاقمند کرده است.

آذربایجان غربی 3 سال قبل نیز از انجام همکاری های مشترک در حوزه فناوری در بخش کشاورزی، صنایع تبدیلی و معدن با چین استقبال کرد و خواستار همکاری با هیات چینی در جهت بروزرسانی تکنولوژی واحدهای تولیدی بویژه واحدهای تولید آبمیوه و کنسانتره استان شده بود.

با توجه به فصلي بودن توليدات کشاورزي استان، در بازه زماني مشخص، فرآوري و ارتقاي ماندگاري براي بازار رساني محصولات کشاورزي استان از طريق صنايع تبديلي و تکميلي ضروري است.

اما توجه به مسائل بعد از توليد و ارتقاي ارزش افزوده محصولات کشاورزي از جمله مسائلی است که تا کنون با وجود حجم بالای ظرفیت تولید در بخش کشاورزی نادیده گرفته شده است.

علیرغم توان تولید بالا در بخش کشاورزی، دامداری، پرورش طیور و سایر محصولات دامی و لبنی، پایه های اقتصاد این استان متکی بر ستون بخش کشاورزی، لرزان است.

آذربایجان غربی هنوز نتواسته در بخش صادرات محصولات و برند سازی محصولات تولیدی برجسته همچون سیب و عسل اقدام کند. عمده محصولات علاوه بر نیاز داخلی، به بازارهای کشورهای همسایه ارسال می شود و هر ساله بحث صادرات تا اواخر سال با گرفتاری های زیادی همراه است و به دلیل نبود قوانین مدون در این حوزه، شاهد تلف شدن بخش عمده ایی از محصولات کشاورزی خواهیم بود.

سرنوشت تلخ سیب و تلبارشدن در سردخانه ها

ماجرای سیب آذربایجان غربی که هر ساله در جاده های استان دپو می شود و بخشی هم در سردخانه ها تلف می شوند سر درازی دارد، در سال 98 توسل مسئولان استانی به کشورهای مختلف از ویتنام و هند و مالزی تا روسیه و پاکستان وعراق و ترکیه و ... برای قبول خرید سیب های مازاد تولید که در سردخانه های استان تلنبار شده بودند و مشتری نداشتند، یکی از بی برنامگی های حوزه کشاورزی استان را نشان می داد.

اروپاییان که از سال ها قبل به دلیل کاربرد بیش از حد کودهای شیمیایی از خرید سیب آذربایجان غربی انصراف داده اند و سیب قرمز استان که می توانست به یک برند جهانی تبدیل شود، این فرصت را از دست داده است.

امسال هم باز رییس جهاد کشاورزی پیش بینی بیش از حدود یک میلیون تن سیب درختی را مطرح کرده است این در حالی است که سرگذشت سیب آذربایجان غربی در سال گذشته با تولید یک میلیون و 200 هزار تن بسیار تلخ بود و ۷۸۰ میلیون تن سیب درختی در سردخانه های استان در بلاتکلیفی ذخیره سازی شده بود.

گوجه فرنگی هایی که در آفتاب گندیدند

یا داستان گوجه فرنگی هایی که سال گذشته مازاد بر نیاز تولید شدند و خرید تضمینی هم کفاف آن را نداد و بخش زیادی از محصولات خوراک دام شد و بخش دیگر هم با وساطت استاندار پس از بالا گرفتن موضوع با اصرار زیاد به بخش صنایع تبدیلی ارسال شد و هنوز هم بسیاری از محصول گوجه فرنگی استان گندید و تلف شد.

امسال هم جهاد کشاورزی نسبت به کاشت بیش از حد پیاز در استان هشدار داد اعلام کرد؛ مبادا این محصول نیز به سرنوشت گوجه فرنگی ها دچار شود!

گندمی که خوراک دام و طیور می شود

از سوی دیگر تولید گندم و قیمت پایین خرید تضمینی آن هر سال موجب می شود حدود دو میلیون تن گندم از زنجیره غذایی انسان در کشور خارج شود. با اینکه در آذربایجان غربی پیش بینی خرید ۵۹۱ هزار تن از ۷۳۹ هزار تن گندم تولیدی در استان صورت گرفته، اما عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نسبت به تحقق این پیشبینی معاون اقتصادی استاندار آذربایجان غربی، خوشبین نیست و می گوید: «پیش بینی این میزان تولید در استان محقق نمی‌شود و به دلیل گرانی نهاده های دامی در کشور، کشاورزان بخشی از را گندم را خوراک دام و طیور می کنند و با این اوصاف در کل کشور حدود یک و نیم تا دو میلیون تن گندم از زنجیره غذایی انسان خارج و به خوراک دام تبدیل می شود».

عسل آذربایجان غربی با برند ترکیه

آذربایجان غربی یکی از قطب های پرورش زنبور عسل در سطح کشور به شمار می رود و سالانه 22 هزار تن عسل تولید می کند. میانگین تولید از کندوهای بومی 5.5 کیلوگرم وکندوهای مدرن 17کیلوگرم است.

این استان دارای یک اتحادیه قوی و فعال بنام اتحادیه تولید کنندگان عسل است و همچنین دارای 15 تعاونی زنبور داری و چهار کارخانه بسته بندی عسل به صورت مدرن و اتوماتیک در شهرستان های ارومیه، خوی و مهاباد است. علاوه بر این این استان با داشتن 8 کارگاه بسته بندی عسل در شهرستان های ارومیه، خوی، سلماس و اشنویه در فراوری و صنایع تبدیلی این محصول نیز فعالیت دارد.

اما با وجود اینکه چهار كارخانه بسته بندي عسل، در استان، بخش زیادی از عسل تولیدی استان به دلیل نبود سیستم بسته بندی مناسب از کشور خارج می شود و با برند کشور ترکیه در بازارهای جهانی عرضه می شود.

سرمایه گذاری و بسته بندی و صادرات عسل استان می تواند حدود 4 هزار میلیارد تومان ارزش افزوده ایجاد کند. مبلغی که تنها به دلیل نبود زیرساخت های اقتصادی صنعت زنبورداری در کشور به راحتی از کشور خارج می شود و فرصت های شغلی فراوانی را هدر می دهد.

صادرات ناموفق و نبود متولی واحد برای فروش محصولات کشاورزی

عدم صدور مجوز صادرات، سبب شده محصولات کشاورزی هر ساله روی دست کشاورزان باقی بماند و آنها در نهایت مجبورند محصولات خود را خوراک دام ها کنند یا اینکه آن را در کنار جاده ها دپو نمایند.

البته در این بین دلالانی هم ظهور می کنند و با قیمت بالاتر محصول را به خارج از کشور قاچاق می کنند.

رییس کمیسیون کشاورزی مجلس دهم با اشاره به دوگانگی تصمیم گیری متولیان این امر معتقد است؛ وزارت صنعت معدن تجارت و وزارت جهاد کشاورزی در خصوص صادرات محصولات کشاورزی مدیریتی دوگانه دارند و آن ها تنها راهکار کنترل قیمت محصولات را محدودیت و یا توقف صادرات می‌دانند، در حالیکه اجازه موقت صادرات امنیت سرمایه گذاری در محصولات کشاورزی را از بین برده و مشتریان جهانی نیز بازار ایران را به دلیل این محدودیت های بازه ایی ترک می کنند.

محمود زاده ادامه می دهد: متاسفانه متولی واحد برای فروش محصولات کشاورزی در کشور وجود ندارد به نحوی که بخش بازرگانی محصولات کشاورزی به اداره صنعت معدن واگذار شده است و اگر این روند ادامه پیدا کند سایر محصولات کشاورزی نیز در آینده به این وضع دچار می شوند و محصولات تولیدی به دلیل اشباع بازار دور ریخته و تلف می شوند .

او با بیان اینکه کارخانه های صنایع تبدیلی نیز از این فرصت استفاده کرده و محصولات کشاورزی را به قیمت بسیار ارزان تری از کشاورزان دریافت می کنند، می گوید: قیمت پایین واحدهای صنایع تبدیلی به کشاورزان به هیچ عنوان منطقی نیست و حتی هزینه تمام شده محصول هم به شمار نمی رود.

بنا به گفته عضو کمیسیون کشاورزی مجلس دهم؛ متاسفانه جهاد کشاورزی تنها به فکر تولید است و برای بعد از تولید و یا مازاد تولید برنامه‌ای ندارد. این سیاست‌های نامناسب سبب شده که کشاورزان در تولید اغلب محصولات متضرر شوند و به شهرها مهاجرت کنند در حال حاضر رتبه ایران از لحاظ مهاجرت روستاییان به شهرها بسیار بالاست و جمعیت شهری ایران رتبه بیست و دوم را در میان ۲۶ کشور منطقه دارد، که نشان از افزایش مهاجرت روستاییان به نواحی شهری است و همه این مسائل در راستای سیاست‌های غلط جهاد کشاورزی و عدم فروش محصولات کشاورزان است.

به گزارش کردپرس، شعار امسال هفته جهاد کشاورزی "کشاورزی، جهش تولید و امنیت غذایی" است. شعاری که در تبیین دستاوردهای بخش کشاورزی برای تحقق جهش تولید با تأکید بر کشاورزی دانش‌بنیان و مدیریت جهادی مطرح شده است اما فعالان این حوزه و شاغلان این بخش گلایه ها دارند.

گزارش / تانیا شعفی