دره‌های شمال اقلیم کردستان عراق با گل‌ها و رنگ سبز روشن برگ‌های جدید پرجنب‌وجوش به نظر می‌رسد اما آسمان کردستان عراق شاهد غرش جت‌های جنگنده و توپخانه سنگین ترکیه است و در همان حال، هلیکوپترهای ترکیه نیز همراه با سربازان ترک در حال تردد هستند. فصل بهار در کردستان مدتهاست که فصل آغاز حملات ترکیه نیز بوده است اما در یکی دو سال اخیر این حملات شدت بیشتری گرفته است. ترکیه پهپادهای خود را به اقلیم کردستان فرستاده و به گفته شاهدان عینی به استفاده از سلاح‌های شیمیایی نیز متوسل شده است. تهدیدهای امسال حتی بدتر و بیشتر از سال گذشته است.
ترکیه به آهستگی مناطق وسیعی از یک کشور همسایه مستقل مانند عراق را مورد تهاجم قرار می دهد و عملاً آن را مستعمره می کند اما حملات ترکیه نه تنها به ندرت در تیتر اخبار قرار گرفته، بلکه از سوی رسانه‌های بین‌المللی مورد سانسور قرار گرفته است. در واقع، ترکیه با اطلاع و تایید غرب عمل می کند. ترکیه به عنوان یک متحد استراتژیک ناتو، از انتقاد مستثنی است اما بدتر از آن، تهاجم خود را در پوشش مبارزه با تروریسم انجام داده است. اهداف ظاهری حملات این کشور پایگاه‌های حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) در کوه‌های شمال عراق است. ایالات متحده و متحدانش از ترکیه و تعصبات سیاسی خود پیروی کرده اند تا پ.ک.ک را به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کنند. قرار دادن گروه‌ها در لیست تروریسم با چالش مواجه است اما از این مسئله همچنان به عنوان بهانه ای برای اقداماتی استفاده می شود که هدف آنها فراتر از تلاش برای از بین بردن پ.ک.ک است.
آنچه ترکیه انجام می دهد تلاش برای ترسیم دوباره بخش هایی از امپراتوری عثمانی سابق است. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه برنامه های امپریالیستی خود را برای نادیده گرفتن مرزهای مورد توافق 99 سال پیش و تحت کنترل قرار دادن بخشی از خاک عراق و سوریه پنهان نکرده است. با این که مشکلات اقتصادی محبوبیت او را پایین آورده اما آمادگی بیشتری برای جلب حمایت مردم، با توسل به احساسات ناسیونالیستی پیدا کرده است
ترکیه در اقلیم کردستان عراق شبکه گسترده ای از پایگاه های نظامی را به قیمت آسيب زدن به جمعیت محلی و محیط طبیعی آنجا ایجاد کرده است. حملات ترکیه باعث خالی شدن صدها روستا از سکنه و آواره شدن هزاران نفر و همچنین زخمی شدن و کشته شدن غیرنظامیان بسیاری شده است. این حملات منجر به تخریب یا رها شدن باغ‌ها، تاکستان‌ها و زنبورستان‌ها و سوزاندن هزاران هکتار زمین‌های کشاورزی شده و تاثیر جدی بر تولیدات کشاورزی منطقه داشته است. ارتش تركيه همانطور که در مناطق کردنشین داخل مرزهای اين کشور اقدام به تخريب جنگل‌ها کرده است، در خاک اقلیم کردستان نیز عمدا چندین هکتار از جنگل‌های این منطقه را تخریب کرده است. این تخریب‌ها تا حدودی برای جلوگیری از فعالیت چریک ها و غارت الوار است اما این تخریب عمدتا برای لطمه زدن به مناظر طبیعی کردستان و به دلیل ارزشی است که فرهنگ کردها برای آن قائل است. تیم‌های صلح‌ساز مسیحی در عراق در ژوئن گذشته به این نتیجه رسیدند: «در حالی که ترکیه ادعا می‌کند پ‌ک‌ک را هدف قرار می‌دهد... واقعیت این است که غیرنظامیان ساکن در مناطق مرزی به شدت تحت تأثیر بمباران‌های ترکیه هستند».
حمله ترکیه به عراق بسیار فراتر از یک «عملیات ضد تروریسم» است و همانطور که گفته شد، شناساندن پ‌ک‌ک به عنوان یک سازمان تروریستی نیز زیر سوال قرار گرفته است. از نظر قانونی، طبق حکم دادگاه های بلژیک، پ.ک.ک یک عامل غیردولتی در درگیری مسلحانه علیه دولت ترکیه است – و بنابراین مشمول قواعد جنگ است، نه قوانین کیفری. پ.ک.ک از سال 1995 به کنوانسیون ژنو پیوسته است. آنها مدتهاست که به دنبال امضای توافقنامه صلح هستند که به کردهای ترکیه اجازه دهد با عزت زندگی کنند و آتش بس های زیادی را به امید یافتن راه حلی از طریق مذاکره اعلام کرده است. آنها همچنین در آزادسازی بخش هایی از عراق و سوریه از دست داعش نقش داشتند. با این حال، ایالات متحده و متحدانش به جنبشی که خود را علیه لیبرال دموکراسی تعریف می‌کند و فعالانه درگیر ساختن یک جامعه جایگزین با دموکراسی مردمی است، نقشی نمی‌دهند. ایالات متحده ممکن است خود را در یک ائتلاف نظامی تاکتیکی با گروه‌های مستقر در سوریه یافته باشد که از ایده‌های عبدالله اوجالان، رهبر پ‌ک‌ک نیز پیروی می‌کنند اما مخالفت خود را با اوجالان و پ‌ک‌ک کاهش نداده و این امر رهنمون آنها برای دخالت مخرب در منطقه است.
آنچه تهاجم امسال ترکیه به اقلیم کردستان را خطرناک‌تر کرده‌است، نقش بالقوه حزب دموکرات کردستان عراق است که بر دولت منطقه ای کردستان عراق تسلط دارد. اگرچه دولت ترکیه همیشه سرسختانه مخالف اقوام بویژه کردها بوده است، بازی قدرت خود حزب دموکرات کردستان، به طور فزاینده ای، آنها را چه از نظر اقتصادی و چه از نظر نظامی به ترکیه نزدیک‌تر کرده است، به طوری که آنها به چیزی بیش از دست نشاندگان دولت ترکیه تبديل شده اند. این رابطه در سفر جمعه گذشته مسرور بارزانی، نخست وزیر اقلیم کردستان به ترکیه و دیدار با اردوغان در استانبول آشکار شد. یکی از تصاویر دیدار اردوغان را نشان می‌دهد که بر روی صندلی بزرگی که در کنار پرچم‌های ترکیه قرار دارد نشان می دهد، در حالی که هیئت بازدیدکننده زیر دست او صف کشیده‌اند. حزب دموکرات کردستان عراق که نیروهای پیشمرگه خود را دارد، در گذشته به ترکیه در مقابله با پ.ک.ک کمک کرده است. در حمله سال گذشته، آنها نقش حمایتی ایفا کردند، اطلاعاتی را در اختیار ترکیه قرار دادند و از نیروهای ترکیه محافظت کردند، در حالی که تا حد زیادی از درگیری مستقیم با خود پ.ک.ک اجتناب کردند. این بار این ترس وجود دارد که آنها حتی فعال تر درگیر ماجرا شوند.
پ.ک.ک از زمانی که در اوایل دهه 1980 علیه دولت ترکیه مسلح شد، به ویژه از زمانی که در سال 1998 از سوریه بیرون رانده شد، پایگاه‌هایی در عراق داشته است. آنها قبل از اینکه اقلیم کردستان عراق به عنوان یک نهاد خودمختار بین المللی به رسمیت شناخته شود، در آنجا بوده اند. زمانی حزب دموکرات کردستان عراق نیز قبل از به رسمیت شناخته شدن اقلیم کردستان عراق، در نقش مبارزه برای آزادی در این منطقه حضور داشت. در ابتدا حزب دموکرات کردستان و پ.ک.ک به تفاهم رسیدند، اما این تفاهم دیری نپایید. حزب محافظه‌کار دموکرات کردستان، با اقتصاد نئولیبرالی خود، به سختی می‌تواند از نظر سیاسی با پ‌ک‌ک متفاوت‌تر باشد. این حزب به طور گسترده توسط ایالات متحده و بسیاری از کشورهای اروپایی مورد تمجید و حمایت قرار گرفته است. (این هفته مسرور بارزانی، نخست وزیر اقلیم کردستان برای تقویت روابط با بریتانیا به لندن رفته است.) سوابق تاریخی نشان می دهد که حزب دموکرات کردستان در ائتلاف هایی که به منظور ادامه حیات و حفظ قدرت ایجاد کرده، بی احتیاطی کرده و خودمختاری اقلیم کردستان که به سختی به دست آمده، تحت حکومت بارزانی ها با تهدید مواجه شده‌است.
اکنون این بیم وجود دارد که ترکیه عملیاتی را ترتیب دهد که بتوان آن را به گردن پ. ک.ک انداخت تا حزب دموکرات کردستان وارد درگیری شود. بسیاری از مردم نگران هستند که ترکیه موفق به ایجاد جنگ داخلی ميان کردها شود. چنین جنگی باعث آسیب بیشتر زندگی و معیشت و بی ثباتی بیشتر در منطقه ای می شود که از قبل بی ثبات شده بود.
شاید باید انتظار داشت که دولت عراق به حمله ترکیه به خاک خود اعتراض کند اما دولت ضعیف و متفرقه بوده و فقط انتظار می رود که چند بیانیه نمادین صادر کند. همچنین به نظر می رسد که آنها از حمله ترکیه به عنوان پوششی برای حملات خود به ایزدی ها در شنگال- که می خواهند خودمدیریتی این منطقه را حفظ کنند- استفاده می کنند.
در همین حال، جنگ در اوکراین نیز به نفع ترکیه بوده است. جست‌وجوی جایگزین‌هایی برای گاز روسیه به بحث در مورد انعقاد قراردادهای جدید گاز منطقه کردستان عراق که از طریق ترکیه صادر می‌شود، منجر شده است. احتمالا جهان حتی کمتر متوجه حمله ترکیه می شود یا کمتر نگران آن خواهد شد. به ویژه با توجه به این مسئله که ترکیه از اهمیت استراتژیک جغرافیایی برخوردار است و از پیوندهای خود با هر دو طرف جنگ اوکراین استفاده می کند تا به عنوان یک صلح طلب ظاهر شود.
حمله ترکیه به عراق همزمان با تشدید تجاوزات ترکیه به سوریه و در داخل مرزهای خود انجام می شود. این کشور حملات خود را در روژاوا یا مناطق تحت کنترل کردهای سوریه (که شامل بمباران روستاهای مسیحی- آشوری در عید پاک نیز می شود) افزایش دادهاست. ترکیه همچنین از قوه قضائیه تحت کنترل دولت برای زندانی کردن نمایندگان کرد و بستن حزب دموکراتیک خلق ها که برای تحقق حقوق کردها تلاش می کند، استفاده می کند. از تشدید تجاوزات در همه جبهه ها به عنوان بخشی از مبارزات انتخاباتی اردوغان برای انتخابات عمومی و ریاست جمهوری که باید تا ژوئن 2023 برگزار شود، تعبیر شده است. رهبر بزرگترین حزب اپوزیسیون ترکیه نیز از عملیات ترکیه در عراق حمایت کرده است. ترکیه همواره کردها را به طور سیستماتیک از حق ابراز هویت کردی خود و حق اعتراض به این محرومیت از طریق ابزارهای سیاسی محروم کرده است. همین نفی سیستماتیک و همیشگی حقوق است که برخی از کردها را به مبارزه مسلحانه سوق داده است. سیاست های ترکیه با مسدود کردن همه کانال های دموکراتیک، جایگزینی صلح آمیز را از آنها سلب می کند.
دولت های ترکیه در چهار دهه گذشته تلاش کرده‌اند خواسته های کردها را از طریق ابزار نظامی سرکوب کنند اما این تلاش‌ها ناموفق بوده است. در سال‌های 2013 تا 2015، مذاکرات صلح امید به رسیدن به صلح را افزایش داد اما اردوغان با یک چرخش هرگونه توافقی را رد کرد. اگر ایالات متحده و دوستان آنها واقعاً می خواهند شاهد پایان جنگ با پ.ک.ک باشند، باید از حمایت از اقدامات نظامی ترکیه دست بردارند و برای بازگشت طرفین به میز مذاکره تلاش کنند.
کردها- از جمله بسیاری از مردم عراق که از نقشی که دولتشان ایفا می کند عصبانی هستند - بسیار نگران اتفاقات اخیر هستند. در شهرهای اروپایی تظاهراتی صورت گرفته است. کردهای اسکاتلند نیز در حال تدارک تظاهرات هستند. گروه همبستگی اسکاتلند با کردستان از مردم می خواهد که به نمایندگان مجلس عوام نامه بنویسند و از آنها بخواهند نگرانی های خود را با دولت بریتانیا مطرح کنند. همانطور که استفان اسملی، یکی از اعضای این گروه اشاره می کند عملیات نظامی ترکیه در اقلیم کردستان عراق، تهاجم ترکیه به یک کشور همسایه است. ترکیه، یکی از اعضای ناتو که تهاجم روسیه به اوکراین را محکوم کرده است، با حمایت بریتانیا و سایر اعضای ناتو چنين اقداماتی انجام داده است.
منبع: مجله سیاسی بلا کالدونیا
نویسنده: سارا گلین
ترجمه: سرویس جهان خبرگزاری کردپرس
نظر شما