به گزارش خبرنگار کردپرس، سال به سال می گذرد و ثانیه به ثانیه اش برای مردم شهرستان قروه به اندازه ای اهمیت دارد که زندگی کردن و نفس کشیدن؛ روستاها دیگر نای زندگی کردن ندارند و اندک اندک مردمان این دیار عزم رفتن می کنند...

اینجا در شرقی ترین شهر استان کردستان نفس زمین به شماره افتاده و از خشکسالی با بدن ترک خورده و خس خس کنان برای قطره ای آب چشم انتظار است... چشم انتظاری زمینی که سه دشت ممنوعه آن حالا از موقعیت بحرانی درآمده و به فوق بحرانی رسیده و با سکوت مسئولان شاهد فرونشست های متعدد بر اثر افت آب های زیرزمینی است...

سال هاست مسئولان برای مدیریت منابع آب قروه دست به عصا راه می روند و با وعده، انتظار مردم را نگه داشته اند؛ وعده ای به نام انتقال آب... وعده ای که سالهاست داده می شود و هنوز با گذشت این همه سال به اجرا در نیامده و شواهد امر هم نشان می دهد تا 15 سال دیگر هم دست قروه به آب نخواهد رسید.

کوتاهی مسئولان امر در گذشته تا به امروز به گونه ای است که هربار در انتخابات مجلس اجازه دست اندازی سیاسی به بحران آب قروه را می دهند و هرگز هم در پایان دوره مجلس از نمایندگانی که بهره کشی کردند از این وضعیت، بازخواست نشد که پس آبرسانی به قروه چه شد؟!

از یک طرف مردمی هستند که اسیر زمین خشک شده اند و نه می توانند کشاورزی کنند و نه سیراب از تشنگی زندگی بیرون بیایند... و از طرفی دیگر مسئولانی هستند که تا این لحظه بر منبر حرف نشسته اند و نه توان گفتن حقیقت را دارند و نه جسارت کنار کشیدن...

این داستان دردناک آب قروه چرا نمی تواند به سرانجام خوشی برسد؛ موضوعی است که نیازمند واکاوی است. واکاوی برای کسانی که در گذشته کوتاهی کردند و امروز باید پاسخ دهند و همچنین نیازمند واکاوی برای کسانی است که در حال حاضر نمی خواهند مردم را در اولویت قرار دهند و همچنان به دنبال بهره مندی های منفعت طلبانه خویش هستند...

چقدر کم آبی را باور داریم؟

در این مدت یک بار از مسئولان و مردم پرسیده نشد که تا چه میزان کم آبی و یا بحران آب را باور دارند؟ باوری که تا نباشد به گفته معاون عمرانی فرماندار قروه نمی توان در مسیر درست پیش رفت.

باور اینکه کم آبی در شهرستان بیداد می کند و اعلام آن به صورت همگانی کاری است که هرچند رسانه های ارتباط جمعی تا جای ممکن هشدار داده اند و مردم را آگاه؛ اما آنچه این زخم را مرهم نمی شود در این است که مسئولان امر خود به باور هشدار بی آبی در شهرستان نرسیده اند.

نمونه بارز این مهم را می توان از خبرهایی که متولیان امور آب می دهند دید. خبرهایی که به جای پر رنگ کردن هشدار خشکسالی و تلاش برای رفع مشکل فقط می خواهند با خبرهای کذب و فرضی بگویند معصل آب در حال رفع شدن است و مدیریت در منابع آب اصولی شکل می گیرد!

اینجا باید گفت متولیان به جای باور کردن کم آبی آن را دستمایه ای برای رزومه های خود قرار داده اند و مدام نسبت به بحران آب مانور تبلیغاتی راه می اندازند و این نه معنای باورپذیری دارد و نه معنای حل مشکل!

چه کسانی در شکل گیری بحران آب نقش داشته و دارند؟

در تمامی نشست های حفاظت از منابع آب متولیان امر مدام دنبال مقصر هستند. یک بار انگشت اتهام به سمت کشاورز می گیرند و یک بار از سوءمدیریت در گذشته می گویند و هرگز نشد با عذرخواهی از مردم راهکاری اساسی ارائه دهند.

در واقع به گفته معاون عمرانی فرماندار قروه طرح مسئله در اصل اشتباه است. انگشت اتهام به سمت کشاورز گرفته شده در حالی که کشاورز خود قربانی است. «چنگیز اردلان» که به نوعی همه را در بحران آب مقصر می داند بر این باور است که وقتی کشاورز را مقصر معرفی می کنیم در اصل روند مقابله با بحران آب را بسته ایم.

این گفته در حالی است که در زمان خود متولیان وزارت نیرو رسیدگی نکرده اند و نظارت لازم را نداشته اند حالا که به دنبال مقصر هستند تنها یک قشر خاصی را می بینند.

اینجا باید پرسید چرا وزارت نیرو در اجرایی کردن نصب کنتور هوشمند بر روی چاه های کشاورزی که از سال 68 ابلاغ شده بود تا سال 92 تعلل کرد؟ همین بازه زمانی برای برداشت بی رویه آب های زیرزمینی کافی است و در این زمینه کشاورز مقصر نیست بلکه مسئولانی تقصیر دارند که دستور ابلاغ شده را اجرایی نکردند.

برای پاسخ به این پرسش باید گفت که همه مسئولان مرتبط در ایجاد بحران آب مقصرند و اینکه تقصیر خود را به گردن مردم می اندازند شایسته نیست.

ما در مقابله با بحران آب چه نقشی می توانیم داشته باشیم؟

به گفته «چنگیز اردلان» همه در بحران آب در هر جایگاهی نقش دارند و باید دید چگونه می توان در این زمینه تبدیل به یک سردار مبارزه با بحران کم آبی شد؟!

او معتقد است که اگر باورپذیری کمبود آب در کنار اینکه بپذیریم در بروز مشکل نقش داشته ایم می توان به مقابله با آن پرداخت.

همه این سخنان گرچه قابل قبول است اما نباید فراموش کرد نقش مقابله با بحران زمانی اجرا می شود که شفافیت در سیستم درست باشد چرا که بدون شفافیت برای آب نمی توان درست تصمیم گیری کرد و درست حرکت داشت.

چه باید کرد؟

این چه باید کرد؟ باید با اجرایی شدن همه موارد همراه باشد. محورهایی برای این مهم در نظر گرفته شده اند. محورهایی که اگر به دقت روی آن ها کار شود قابلیت اجرایی شدن را دارند.

«اجرای قوانین و مقررات حاکم بر حوزه آب، جلب مشارکت و همکاری حداکثری، تقویت آبخوان و ممانعت از هدر رفت آب، ایجاد تعادل در برداشت و ظرفیت جبران پذیری» از جمله محورهای مهم این چه باید کرد هستند که هرکدام نیازمند بررسی و دقت نظر است.

روضه خوانی دادستان از خلاء قانونی

شاید بتوان محور «اجرای قوانین و مقررات حاکم بر حوزه آب» را از سخنان دادستان قروه که در نشست اخیر حفاظت از منابع آب به آن اشاره کرد، گرفت. «سید جلال حاجی نصیری» به صراحت از خلاء قانون در حصوص استفاده بی رویه از منابع آب های زیرزمینی فریاد زد.

او با بیان اینکه می خوام این بار روضه بخوانم از مشکل بحران آب، به ضعف در قانون اشاره کرد. «قانون مجازاتی برای مصرف بی رویه آب تعیین نکرده و همین باعث شده افرادی که دسترسی به چاه مجاز دارند بیشتر دست درازی کرده و مانعی بر سر راه آنان وجود نداشته باشد.»

«حاجی نصیری» با بیان اینکه هیچکدام از مسئولان به دنبال اصلاح موارد نیستند، خطاب به نماینده مجلس گفت که نماینده باید قانون را اصلاح کند چرا که تا قانون نباشد همچنان سوءاستفاده ها وجود دارد. در وقع هرجایی که کیفر با مجازات همراه بوده کارهای درست پیش رفته است.

به گفته او باید قانون تقویت شود و جلوی دست اندازی ها گرفته شود و در این زمینه لازم است افرادی که در کمیسیون تخلفات آب هستند متخصص کار باشند.

دادستان قروه با ابراز نگرانی شدید از وضعیت بحران آب در قروه و استفاده نکردن از متخصصان مرتبط در کمیسیون تخلفات آب اظهار داشت که باید بر این مصیبت گریست و امروز نیاز است که بیدار شویم و قانون را اصلاح کنیم.

«سید جلال حاجی نصیری» در ادامه خطاب به تمامی متولیان امر عنوان کرد که باید اقرار کنیم در حوزه حفاظت از آب موفق نبوده ایم. «از پرونده های تخلفی که در این زمینه وجود دارد بیشترین تعداد مربوط به آب است و اینجا باید اقرار کنیم که موفق نبوده ایم و نتوانسته ایم درست حرکت کنیم.»

مطابق اظهارات او باید برای اشخاصی که تخلفات و فسادها را کشف می کنند قانون گذار حق کشف بدهد تا انگیزه ای شود برای مردم و مشارکت کنند؛ تنها با مشارکت مردم است که تخلفات و فساد کاهش می یابد.

«حاجی نصیری» تأکید کرد که الگوی کشت با سیستم سنتی باید تغییر کند.

او بار دیگر از وجود ضعف هایی در حوزه مقابله فساد گفت. «هرکجا در شهرستان پرونده قضایی فساد بوده دو مسئله مهم وجود داشته ابتدا خلاء قانونی و سپس نبود نظارت که نبود این دو باعث افزایش فساد شده است.»

«حاجی نصیری» با تأکید بر اصلاح قانونی کیفری، هشدار داد که تکرار هرگونه تخلف در حوزه آب برابر خواهد بود ابطال پروانه و در این زمینه تعارفی با متخلفان نداریم.

او تشکیل پلیس آب و در نظر گرفتن مجازات سنگین برای متخلفان این حوزه را مهم دانست و از احساس مسئولیت اجتماعی گفت و خواستار حضور فعالانه سازمان های مردم نهاد و چک کردن تمامی دشت ها و چاه های آب سطح شهرستان شد.

جنگ آب؛ جنگ آینده

هشدارها در خصوص کمبود آب در سطح کشور تا جایی است که کارشناسان می گویند «جنگ آینده، جنگ آب» خواهد بود. جنگی که به گفته رئیس دادگستری قروه بسیار حایز اهمیت است به طوری که اگر تدبیری اندیشیده نشود جبران آن غیرقابل ممکن می شود.

«حمیدرضا ملکی» با بیان اینکه هدر رفت آب نباید به گونه ای باشد که مشکل ایجاد کند، از حساسیت های قوه قضاییه در خصوص چاه های غیرمجاز می گوید.

او همچنین به تعیین کردن مجازات های جایگزین به نفع منابع آب و حفاظت از آب های زیرزمینی اشاره کرد.

کار از فرهنگ صرفه جویی گذشته

تغییر رفتار در هر زمینه ای لازم است و باید لحاظ گردد در واقع این مهم یکی از عوامل توسعه محسوب می شود و نیاز است در این تغییر رفتار توجه شود. فرماندار شهرستان قروه با بیان این جمله بیشترین نگاه خود برای حفاظت از منابع آب را به سمت مردم برد.

«حسین الماسی» با بیان اینکه منابع زیرزمینی برای همه عامه مردم است، نصب کنتور و سهمیه قرار دادن برای مصرف متعادل را از جمله اقدامات مؤثر در حوزه مصرف بهینه آب دانست. و گفت که نباید دستاویزی برای تخلفات ارائه داد.

او بر تقویت آبخوان ها و تغییر رفتار کشاورزان تأکید کرد. «نیاز است آبخوان ها تقویت شوند و طرح های آبخوان و آبخیزداری افزایش یابند و همچنین هرچند نسبت به گذشته رفتار کشاورزان تغییر کرده اما باید این تغییر مداوم صورت گیرد.»

این سخنان فرماندار تا زمانی ارزش داشت که می شد عنوان کرد که صرفه جویی در مصرف آب فایده دارد نه حالا که کار از فرهنگسازی در مصرف آب گذشته است.

موانعی بی پایان

متولیان امر بهترین راه حل برای جلوگیری از تخلفات حوزه آب را در مشارکت مردم می دانند. مشارکتی که خود با موانعی همراه است. موانعی از قبیل «اختلاف نظر در کلیات، نبود هدف مشترک، همدیگر را مقصر دانستن، درگیری در جزییات و به حاشیه رفتن هدف اصلی، ضعف در برقراری ارتباط، تداخل نقش ها و به حاشیه رفتن تخصص ها و....»

هرچند وجود این موانع باعث نمی شود سوءمدیریت در گذشته، خلاء قانونی و نبود نظارت صحیح را نایده گرفت اما به نظر می رسد برای اینکه معضلات گذشته تکرار نشود احساس مسئولیت در مردم را باید بیدار کرد.

مردم باید متوجه وضعیت بغرنج پیش رو شوند. لذا نیاز است به گفته «چنگیز اردلان» مدام تکرار کنیم و بپذیریم که همه مقصریم، همه به نوعی مسئول بوده و باید کاری کنیم، بپذیریم که همه باید تبدیل شویم به مجری سیاست های مشارکتی و به دنبال یک هدف مشترک باشیم و از هر برنامه و مراسم مردمی برای اطلاع رسانی بهره ببریم.

برنامه های عملیاتی
تلاش برای نجات از بحران آب نیازمند برنامه عملیاتی است. برنامه ای که باید اثربخش و قابلیت اجرا شدن داشته باشد. در این راستای نیاز است کارگروه عملیاتی در حوزه اجرای قوانین با محوریت تصمیمات شورای حفاظت منابع آب، در حوزه تقویت مشارکت های مردمی و تقویت آبخوان ها تشکیل گردد.

باید دانست تحقق و تقویت بستر لازم برای دست یابی به نقطه تعادل برابر با پایداری است و این پایداری محقق نمی شود مگر با مسئولیت پذیری مدیران دستگاه های اجرایی متولی و همچنین احساس مسئولیت اجتماعی مردم در جامعه...

آب و تشنگی زمین مقوله ای نیست که آن را مانور تبلیغاتی دانست و مردم را نسبت به آن بی اعتنا کرد. آب را باید شناخت و به جامعه گفت که مراقب باشید و برای نسل های بعدی هم آب بگذارید.../

^* گزارش: زیبا امیدی فر