تصویری فوق یک دختر بی حجاب غربی نیست، بلکه روباتی است سرشار از هوش مصنوعی، که بخش اعظم شاکله آن از هوش طبیعی فرار مغزهای جهان سوم و خاورمیانه غنی از ثروت ، منشا گرفته است. کشورهای مانند عربستان سعودی، سوریه، ترکیه، عراق و ایران و....

مدتها پیش در خبرها شنیدیم که عربستان سعودی رباتی بنام "سوفیا"ی مجهز به هوش مصنوعی را به شهروندی این کشور پذیرفته است . خبرها خیلی داغ و مقامات عربستان خیلی خوشنود. گویی اینکه هوشمندی کرونا کش، به شهر ما قدم نهاده است.

اما حقیقت قصه پر غصه چیست؟ برای روشن شدن عمق موضوع ابتدا به چند سند تاریخی اشاره می کنم.

شهاب الدین ابوعمر احمد بن محمد بن عبد ربه ابن حبیب ابن حدیر بن سالم قرطبى اندلسى (246ـ328ق ) کتاب 21 جلدی تحت عنوان العقد الفرید را تالیف می کند (حدود 50 سال برای این کتاب ) این کتاب یکی از مهم ترین منابع مکتوب در زمینه مسائل اعتقادى، اجتماعى، سیاسى، و تاریخى است که با توجه به عناوین موضوعات آن، یکى از مهم ترین منابع دائره المعارف در تاریخ اسلام به شمار مى رود و در ردیف آثار ابن اثیر، سمعانى، یاقوت حموى و به ویژه جاحظ قرار دارد. در اهمیت این کتاب همین بس که فقط در قاهره بیش از 100 بار تجدید چاب شده است اما هدف بنده از نقل موضوع این کتاب رخدادی است که برای نویسنده این کتاب 21 جلدی اتفاق افتاده است.

روزی در لبنان جارچی ها، محل فروش کتاب را جار می زنند(تبلیغ نمایشگاه کتاب ) و علاقه مندان می شتابند ابن عبد ربه نویسنده این کتاب نیز به آن محل مراجعه می کند وقتی که قیمت کتاب را می پرسد ، مبلغی بسیار فراتر از تصور را می شنود و به اختلاف قیمت بسیار بالای تولید تا عرضه اشاره می کند.

فروشنده که اورا نمی شناخته، کتاب را از دستش می گیرد و می گوید پیر مرد این کتاب مشتری خود را دارد و بدرد تو نمی خورد .

ابن عبد ربه پاسخی می دهد که بسیار درناک و در عین حال بازگو کننده واقعیت آن روز و امروز است.

پاسخی بر گرفته از قرآن و داستان یوسف، پاسخی شنیدنی برای تاریخ، برای بشریت، برای جهان سوم و خاورمیانه و می گوید: ه"َٰذِهِ بِضَاعَتُنَا رُدَّتْ إِلَيْنَا. الذي أعيد إلينا بسعر غير عادل".

معنی ظاهری پاسخ اینست که: همانا این نتیجه دست رنج ماست که به بهای غیر منصفانه ای به ما عودت داده می شود ولی دقت در هَٰذِهِ بِضَاعَتُنَا رُدَّتْ إِلَيْنَا " نشان می دهد که این پاسخ ریشه قرآنی دارد و آنجا که خداوند متعال در توصیف برادران جاهل و غافل یوسف ، در آیه ۶۵ سوره ای به همین نام می فرماید :"و لما فتحوا متاعهم وجدوا بضاعتهم ردت الیهم قالوا یا ابانا ما نبغی هذه بضاعتنا ردت الینا و نمیر اهلنا و نحفظ اخانا و نزداد کیل بعیر ذلک کیل یسیر".

و زمانیکه برادران بوسف بارها را گشودند و دیدند که سرمایه آنها به آنان برگردانده شده ، بسیار خوشحال شدند و آن را دال بر مهمانوازی و اکرام عزیزمصر دانستند ...

در تفسیر آیه آمده که این برادران غافل ...ابراز خوشحالی می کردند و از پدر می خواستند که برادر کوچکتر را نیز با خود ببرند تا پیمانه بیشتری دریافت کنند .

سران عربستان سعودی نیز در مراسم رسمی اهدای حق شهروندی به این ربات هوشمند، سینه را سپر کرده و سر را بالا می گیرند که افتخار همشهری ربات هوشمند را کسب کرده اند غافل از اینکه این ربات حاصل اندیشه هزارن اندیشمند جهان سومی و خاورمیانه ای هستند که جلای وطن کرده و به صف کاروان فرار مغزها پیوسته اند.

و برای اینکه منصفانه نقد کرده باشیم در مورد ایران خودمان هم کمی به گذشته نه چندان دور برگردیم ، روزنامه حبل‌المتین خرداد ۱۲۸۴ یعنی ۱۱۵ سال پیش! نوشت" :زمانی که نخستین جرقه مشروطیت در فرودین ۱۲۸۴ شکل گرفت ومردم سیاست‌های صنعتی و اقتصادی و علمی را نقد کردند ،دولت وقت آن‌ها را عده‌ای از اراذل و اوباش نامید و سپس اعلام کرد اگر ایران را دوست ندارند، می‌توانند به «آلمان دموکرات» بروند!"

شاید این نخستین بار بود که در تاریخ ایران اعلام شد هرکس دوست ندارد، برود! و این سنت «هر کس شرایط موجود را دوست ندارد، جمع‌کند برود!» همچنان ادامه دارد! و شاید روزی ما هم هیجان زده از ورود مقدم "سوفیا"ی چینی باشیم .