نام این دانشمند با نام ایلام گره خورده است، همان سرزمینی که مهد پرورش نخبگان سخت کوش و با اراده بوده است. دکتر محمد عبداللهی را می گویم، او که در ابتدای دهه بیست و دوره ای به دنیا آمد که مردمان دیارش در شرایط سخت و نابسامانی به سر می بردند.
درست در زمانی که کشور وارد دوران پسارضاخانی شده بود، در بحبوحه اشغال ایران و جنگ جهانی دوم و... کودکی و نوجوانی او در سالهای آشفته‌ی پس از کودتا گذشت و شاید مشاهده‌ی آن جامعه‌ی نابسامان، مسیر او را برای انتخاب آینده‌اش روشن کرده بود، آن هم در زمانی که پزشکی و مهندسی می توانست انتخاب ایده‌آل‌تری باشد ولی انگار ساختن جامعه و درمان دردهایش اولویت مهم تری در ذهنش بود!
او معلمی و رشته علوم اجتماعی را انتخاب کرد و توانست با کسب بالاترین رتبه ها، کارشناسی و ارشد را دانشگاه تهران سپری کند.
او حالا فراتر از جامعه‌ی خودش می اندیشید و با پذیرش در دانشگاه میشیگان آمریکا و حضور در کنار اساتید برجسته آن عصر، دکتر محمد عبداللهی لقب گرفت، عنوانی شایسته که برای کسب آن سالها تلاش و سختی را به جان خریده بود.
در حالی که می توانست ماندن و زندگی کردن در آمریکا را به بازگشت ترجیح دهد اما اهل تلاش و سخت کوشی بود و جامعه ای را چشم انتظار خودش می دید که تشنه‌ی دانش و تجربه اش بود. پس با کوله باری از دانش و اندیشه به وطن بازگشت و فعالیت های علمی، پژوهشی را آغاز و انجمن جامعه شناسی ایران را بنیان نهاد که امروز یکی از قدرتمندترین و موثرترین تشکیلات علمی کشور است.
به موازات این اقدامات، تربیت شاگردانی شایسته، تلاش برای بومی سازی نظریه های جامعه شناسی، تالیفات و پژوهش های اثرگذار و... بخشی از دستاوردهای یک بازگشت باشکوه بود.
با وجودی که همواره علاقه و دغدغه‌ی خاصی نسبت به شهر و دیارش داشت، اما حالا یک شخصیت فراایلامی بود و در سطح ملی فعالیت می کرد.
شاید برخی ها انتظار داشتند باید حضور بیشتر و پررنگ تری در ایلام داشت، اما او پزشک نبود که برگردد و بیماران همشهری را مداوا کند یا مهندس نبود که سیمای شهر را بسازد، جامعه شناس بود، استاد برجسته دانشگاه علامه طباطبایی و فردی صاحب اندیشه...
باید برای اعتلای فرهنگ و جامعه اش در تهران می ماند و با بسط و پرورش اندیشه هایش به اعتلای جامعه شناسی و توسعه جامعه اش کمک می کرد و چه بسا در همین مسیر هم توانست کمک زیادی به جامعه‌شناسی ایلام کند.
در هرحال نام ماندگارش با ایلام گره خورده و همواره دلتنگ ایلام بود، در هر فرصتی با عشق به زادگاهش سفر می کرد و هرجا همشهریان سراغش می رفتند، با آغوش باز پذیرایشان بود.
امروز وقتی به میراث فکری این جامعه شناس بزرگ می اندیشیم، می توان بخش زیادی از دستاوردهایش را مشاهده نمود، جایی که تعداد زیادی دانشجو و فارغ التحصیل دکترای جامعه شناسی در استان ایلام داریم که پای در مسیر عبداللهی گذاشته اند که لازم است با تحرک و فعالیت بیشتر، تلاش کنند همچنان نام ایلام و ایلامی را در عرصه جامعه شناسی ایران و جهان زنده نگاه دارند.
روحش شاد و یادش گرامی باد...
*دکترای جامعه شناسی فرهنگی
نظر شما