از هفته گذشته تغییر عمده ای در عفرین و سایر مناطق تحت کنترل گروه‌های تحت حمایت ترکیه در شمال غربی سوریه در جریان است و پرسش‌هایی را در مورد محاسبات آنکارا در تلاش برای ترمیم روابط با دمشق ایجاد کرده است.

هیئت تحریر الشام یا (HTS)، گروه افراطی که کنترل استان ادلب را در اختیار دارد و به عنوان یک گروه تروریستی شناخته می شود، با گروه هایی از ارتش آزاد سوریه تحت حمایت ترکیه شامل لشکر حمزه، لشکر سلطان سلیمان شاه و احرار الشام، به منظور یورش به عفرین، شهری اکثرا کردنشین که ترکیه در عملیات شاخه زیتون در سال 2018 آن را تصرف کرده بود، متحد شده است. هیئت تحریر الشام و شرکای آن، جبهه شام ​​و جیش الاسلام را که ستون فقرات هنگ سوم وابسته به ارتش آزاد سوریه است، در 13 اکتبر از این منطقه بیرون راندند.

فیلق الشام - یکی از نزدیک ترین گروه ها به ترکیه که یک منطقه کلیدی را در مسیر ادلب به عفرین در اختیار داشت - هیچ مقاومتی نشان نداد و به HTS اجازه پیشروی داد. در جیندرس، شهری در نزدیکی عفرین، دو گروه دیگر ارتش آزاد زیاد مقاومت نکردند. هیئت تحریر الشام تا 13 اکتبر، 26 روستا و شهرک را تصرف کرد، در حالی که لشکر سلطان سلیمان شاه، با پیشروی از غرب، 13 روستا را تصرف کرد و لشکر حمزه نیز کنترل منطقه شمال غربی عفرین را به دست گرفت.

هیئت تحریر الشام قبلاً در ماه ژوئن و در بحبوحه درگیری‌های بین احرار الشام و جبهه شام ​​وارد عفرین شده بود اما پس از ورود ترکیه به عفرین عقب‌نشینی کرد. این بار این گروه در عفرین توقف نکرد و به سمت شهر مرزی عزاز که بخشی از منطقه عملیاتی سپر فرات است، حرکت کرد. این منطقه از سال 2016 تحت کنترل ترکیه و متحدانش بوده است. دیگر گروه های ارتش آزاد در این منطقه به حالت آماده باش درآمدند و درگیری های شدیدی در کفر جنا، شهر کلیدی در جاده اعزاز رخ داد. یکی از فرماندهان هنگ سوم گفت که افرادش برای جلوگیری از خونریزی غیرنظامیان از عفرین عقب نشینی کرده اند.

احرار الشام و لشکر حمزه، دویر الحوا و اختارین را در حومه شمالی حلب و همچنین الحمران را که گذرگاهی به سمت منبج شهر کلیدی تحت کنترل نیروهای سوریه دموکراتیک به رهبری کردها است، تصرف کردند. جبهه شام ​​مواضع خود را در حومه الباب نیز از دست داد.

اهداف هیئت تحریر الشام در شب 13 اکتبر هنگامی که برای گفتگوهای آتش بس با هنگ سوم تحت نظارت ترکیه در گذرگاه مرزی باب الحوا حاضر شده بود، آشکار شد. بنا بر گزارش ها، این گروه شرایطی را مطرح کرده است که به آنها اجازه ورود به منطقه عملیات سپر فرات و شاخه زیتون را می دهد. بر اساس گزارش ها، این شرایط مستلزم موارد زیر است: متحد کردن همه گروه های مسلح در منطقه تحت یک فرماندهی واحد و از بین بردن آنهایی که پیروی نمی کنند، کنار گذاشتن گروه های مسلح از دخالت در امور مدنی و پست های بازرسی در مناطق مسکونی و استقرار آنها در خطوط تماس با مناطق تحت کنترل دولت سوریه و نیروهای دموکراتیک سوریه و سپردن امنیت داخلی به نیروهای تشکیلات نجات، تشکیلاتی که هیئت تحریر الشام در ادلب ایجاد کرده است.

طبق گزارش‌ها، این شرایط در دور سوم مذاکرات در 16 اکتبر پذیرفته شد، اگرچه این معامله نه به طور رسمی اعلام و نه تایید شد. گفته می شود که بحث ها در مورد چگونگی اجرای این توافق ادامه دارد. همچنین گمانه زنی هایی وجود داشت مبنی بر اینکه هیئت تحریر الشام ممکن است مناطقی را که در عفرین تصرف کرده بود به احرار الشام تحویل دهد. به گفته دیده بان حقوق بشر سوریه، نیروهای ترکیه و اعضای هیئت تحریر الشام در 16 اکتبر به طور مشترک در عفرین گشت زنی کرده اند.

خصومت بین شورشیان اسلامگرای متحد با ترکیه به سال 2017 باز می گردد که احرار الشام اعضای خود را با پیوستن آنها به جبهه شام ​​از دست داد. بازگشت جداشدگان منجر به درگیری بین دو جناح شد و احرارالشام از حمایت هیئت تحریر الشام برخوردار شد.

از احرار الشام، لشکر حمزه و لشکر سلطان سلیمان شاه به عنوان نیروی نفوذی یاد می شوند که توسط هیئت تحریر الشام برای گسترش حضور خود به مناطق تحت کنترل گروه های تحت حمایت ترکیه استفاده می شود. آخرین درگیری بر سر قتل یک فعال مخالف و همسر باردارش در الباب در 7 اکتبر رخ داد که لشگر حمزه مقصر آن بود.

در عفرین، جناح های ارتش آزاد به تخلفات بی شماری مانند غارت، اخاذی و آدم ربایی متهم شده اند. با ورود تانک های هیئت تحریر الشام به عفرین، این گروه به کردها قول حفاظت از آنها و ارائه خدمات داد و آنها را "برادر" خواند. اعزام سریع اعضای سرویس امنیت عمومی به عفرین نشان می دهد که هیئت تحریر الشام قصد ندارد عفرین را ترک کند.

سرویس اطلاعاتی ترکیه از زمان استقرار نیروهای این کشور در حوالی ادلب بر اساس توافقی که در مذاکرات آستانه در سال 2017 حاصل شد، با تحریر الشام هماهنگ شده است.

اقدامات اخیر آنکارا به دمشق شورشیان ارتش آزاد سوریه را بی تاب کرده و هیئت تحریر الشام از این موقعیت استفاده کرده است. ابومحمد الجولانی، رهبر این گروه که از تثبیت رهبری خود در ادلب اطمینان داشت، چند ماه پیش گفت که مؤسسات وابسته به هیئت تحریر الشام آماده گسترش به محض توسعه قلمروی این گروه هستند. در همین حال، دستیاران او در تلاش بودند تا جناح های ارتش آزاد را فتح کنند.

بر خلاف مداخله ترکیه در ماه ژوئن، این کشور این بار نقش خود را به میانجیگری محدود کرد که نشان دهنده تایید ضمنی اقدام هیئت حریر الشام است. با این حال، در صورت شکست توافق و گسترش درگیری ها، ممکن است نگرش ترکیه تغییر کند. طبیعتاً مقامات ترکیه جانبداری این کشور از هیئت تحریر الشام را تکذیب می کنند.

سکوت آنکارا در قبال درگیری ها و اقدام برای میانجیگری می تواند دو تفسیر متفاوت به همراه داشته باشد. یک تفسیر این است که ترکیه در حال برنامه ریزی برای واگذاری منطقه به هیئت تحریر الشام به دنبال تجدید نظر این کشور در سیاست خود در مورد سوریه است. در صورت آشتی ترکیه با دمشق هم این هیئت تحریر الشام خواهد بود که له خواهد شد.

بحث دیگر بر سر شکست ترکیه در تبدیل ارتش آزاد سوریه به یک همپیمان منضبط و متحد است. طرح اتحاد جناح ها تحت فرماندهی مشترک عملی نشده است و تعدادی از جناح های ارتش آزاد همچنان به غارتگری ادامه می دهند. بنابراین، در ادامه استدلال می شود که ترکیه از هیئت تحریر الشام برای سازماندهی نیروهای متحد خود استفاده می کند تا در کنار مذاکره با سوریه نیرویی قوی و متحد داشته باشد. این امر موقعیت ترکیه را تقویت می کند و دمشق را در مقابل یک جبهه مخالف قوی با فرماندهی و مدیریت مشترک قرار می دهد.

این که ترکیه در حال فراهم کردن زمینه برای رها کردن نیروهای مخالف سوریه است یک استنتاج زودهنگام است. اگرچه ترکیه معمولاً در مقابل اتهام حمایت از گروه های تروریستی در سوریه توجه نمی کند اما گسترش کنترل هیئت تحریر الشام بر قلمرو سوریه باعث می شود دمشق و متحدانش استدلال قویتری در مواجهه با تروریسم داشته باشند. چنین چشم‌اندازی همچنین جلب حمایت بین‌المللی را برای ترکیه دشوارتر می‌کند. به طور خلاصه، آشتی با دمشق مستلزم خودداری ترکیه از کمک به موقعیت هایی است که باعث داوم هیئت تحریر الشام می شود.

منبع: الماینتور

سرویس جهان- خبرگزاری کردپرس