به گزارش خبرگزاری کردپرس، در این مقاله مسأله‌ی کلیدی این است که روزنامه‌نگاری کردی فه‌یلی دارای مبنای شفاهی بوده و پیشروان روزنامه‌نگاری کردی فه‌یلی را می‌بایست پیشروان دگرگون‌سازی فرهنگ شفاهی به مکتوب در این محدوده‌ی جغرافیایی شناخت و ابزارها علایق و انگیزه‌های آنان مورد ارزیابی قرار گیرد و به واسطه‌ی آن تبارشناسی روزنامه‌نگاری کردی انجام پذیرد.
سنگ نوشته‌ها:
الف-سنگ نوشته‌ی «گل گل» ملکشاهی که منسوب به آشور بانی‌پال می‌باشد و به خط آشوری نوشته شده قدیمی ترین سند رسانه‌ای در استان ایلام به شمار می‌رود که ناظر بر مسایل حکمروایی آن دوران بوده است.
ب-سنگ نوشته‌های مربوط به دوران غلامرضا خان ابوقداره «علوی»، آخرین والی ولایت پشتکوه فیلی شامل: سنگ نوشته‌ی قلعه‌ی والی، سنگ نوشته‌ی تخت خان، سنگ نوشته‌ی امامزاده سید حسن در مهران سنگ نوشته‌ی میمه و… که همگی مربوط به اواخر دوران قاجاریه می‌باشند و عمدتاً شرح پروژه‌های عمرانی شامل احداث بنا و حفر قنوات و… می‌باشند از دیگر رسانه‌های تاریخی استان ایلام به شمار می‌روند.
-سنگ نوشته‌های مربوط به دوران میرهای دره شهر که به صورت یک مدیریت خودگردان در دوره‌ی والیان و در محدوده‌ی صفحه‌ی کرد جنوب استان فعالیت داشته و باز هم ناظر بر انجام عملیات عمرانی توسط میرهای محلی دره‌شهر بوده‌اند، از دیگر اسناد رسانه‌ای در استان ایلام به شمار می‌روند.
شعر به مثابه‌ی یک رسانه
داریوش آشوری از شعر به عنوان یک رسانه نام می‌برد. (شعر و اندیشه، داریوش آشوری، نشر مرکز، ۱۳۷۷) . (دیباچه یکم، ص۲)
از آنجایی که ادبیات کردی فه‌یلی و تاریخ و فرهنگ در این محدوده‌ی جغرافیایی به صورت شفاهی شکل گرفته و تا دوران معاصر نیز تقریباً به همین صورت ادامه داشته است، لذا کارکرد شعر به عنوان رسانه که حفظ و انتقال آن در قالب اوزان هجایی و کلام مقفی به صورت عمومی و در جامعه بیسواد و کم سواد با ضریب نفوذ بالایی امکان پذیر بوده، بسیار کاربرد داشته و دارد و این رویه هم اکنون نیز در میان ایلوندان کرد ملکشاهی در استان ایلام کاربرد دارد. شاید یکی از معروف ترین این موارد موضوع جمع شدن ایلات غرب کشور به فرمان والی مقتدر پشتکوه غلامرضا خان والی در قلعه قیتولی زرگوش «قه‌لا قه‌یتوولی زه‌روش» گیلانغرب باشد که به فرمان والی ایلات کرد فه‌یلی، لک، گوران و کلهر در گیلانغرب و دادن فرمان نظامی از سوی والی که سرلشکر قاجاری و امیر جنگ نیز محسوب می‌شده به «داود خان کلهر» از خوانین محلی این والیگری برای جمع‌آوری و اخراج نیرو در قضیه‌ی فتح تهران که به «جنگ نوبران» معروف گردیده، دور هم گرد آمده‌اند یکی از معروف ترین کارکردهای «شعر، رسانه» باشد.
همچنین اشعاری که در دوران جنگ ایران و عراق و برای ذکر وقایع جنگی و با ذکر نام افراد به کار می‌رفته، جزو معروف ترین این موارد می‌باشد که شرح حماسه فتح میمک توسط استاد «ولی محمد امیدی» شاعر ایلامی و مثنویهای کردی مرحوم «حمدالله گرگی‌زاده» شاعر مهرانی از مهم ترین این اسناد می‌باشند که عمدتاً در قالب نوار کاست و یا رادیو کردی ایلام در جامعه پخش می‌شدند.
دیگر مورد برجسته در این رابطه بازگو کردن رخدادهای اجتماعی و تاریخی دوران والیگری و زندگی عشایری است که از معروف ترین آنها می‌توان به اشعار استاد «علی اصغر عباسی آرام» اشاره کرد که در سال ۱۳۸۰ به صورت گسترده‌ای و در قالب نوار کاست توزیع می‌شدند. اشعار «کاظم شاعر کُرد» و «میرا لک کُرد» از آبدانان و «حسین کرد» «نظری» از دره شهر و «حشمت منصوری» از جمله این موارد و ناظر بر شرح برخی وقایع و نقل رسم و رسوم قبلی و جاری در استان ایلام بوده‌اند.
تبلیغات محیطی
از جمله رسانه‌های معمول ولی متأخر استفاده از فضایی است که به عنوان یک رسانه محیطی و به عنوان بیلبورد و بروشور و پوستر یا در قالب سایر اقلام تبلیغاتی و بیشتر در جهت انتخابات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این رابطه نقش محوری مصطفی بیگی به عنوان رئیس ستاد سید محمد حایری و عضو اصلی ستاد اصلاح‌طلبان استان ایلام در مجلس ششم و نیز به عنوان رئیس ستاد دکتر داریوش قنبری در انتخابات مجلس هفتم و علاوه بر وی نقش آقایان کامران رحیمی، ظاهر سارایی، علی اشرف جانبخشی، موسی امیدی، نورالدین رحیمی، کورش صادقی، لطیف صادقی و… در ستادهای انتخاباتی اعم از اصلاح‌طلبان و اصولگرایان استان، برای نوشتن شعار و برنامه به زبان کردی در مقاطع مختلفی حائز اهمیت بوده است.
اوج این حرکت‌ها را در تأسیس ستاد انتخاباتی «ائتلاف کرد تهران» برای دوره‌ی پنجم و ششم شورای اسلامی شهر تهران و نیز دوره‌ی نهم و دهم مجلس شورای اسلامی شهر تهران باید دانست که مصطفی بیگی به عنوان عضو مؤسس و سخنگوی این شورا در تدوین برنامه‌ها به زبانهای کردی و فارسی نقش مؤثری داشت و شعار «کرد، باوانِ کرده / کرد، محل اعتماد و امید همه کردها است» از جمله لوگوی فراگیر و ماندگار این اقلام تبلیغاتی بود که وی آن را از یک ضرب‌المثل کردی فه‌یلی به وام گرفته بود.
در این انتخابات مصطفی بیگی و افشین غلامی خبرنگار آزاد و جنگ و پارلمانی خبرگزاری کردپرس و همکار روزنامه شرق و «جمال‌الدین طه»، مدیرعامل و آقایان دباغی و جمشید وزیری از اعضای هیات مدیره خانه کرد و حاج حمید توسلی مؤثرترین‌ها بودند. پوسترها و بیلبوردها و بنرهای انتخاباتی نصب شده در سطح شهر تهران و استانهای تهران و البرز نوعی از رسانه‌ی مؤثر در این رابطه بودند.
در این دوره تصویر مصطفی بیگی کاندیدای دوره‌ی دهم مجلس تهران که با لباس کردی و با شعار ایجاد گفتمان «کرد تهران» و اعلام رسمی «ائتلاف کرد تهران» در انتخابات و به عنوان اولین «کردی پوش» انتخابات تهران و فعال مدنی کرد فه‌یلی ثبت نام کرده ولی احراز صلاحیت نگردید و به تیتر برخی نشریات و رسانه‌های داخلی و خارجی قرار گرفت.
انتشار این پیامها در فضای مجازی باعث تشدید حوزه‌ی نفوذ این امور گردید.
در انتخابات اخیر مجلس نواب عراق (۲۰۱۸) میلادی تبلیغات محیطی و نصب بنرها و سایر اقلام تبلیغی مربوط به کردهای فه‌یلی به ویژه «آراس حبیب کریم فه‌یلی»، در سطح شهر تهران و شهرهای استان ایلام، نقش مهمی در توسعه‌ی این روش تبلیغی داشت.
استفاده از فضای مجازی
با ورودی وایبر، واتساپ و تلگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی امکان بیشتری برای ایجاد ارتباطات فراهم و این شبکه‌های اجتماعی به عنوان یک رسانه‌ی عمومی که امکان ایجاد گفتگو را نیز فراهم آورده بودند فراهم گردید.
ظهور اینترنت با این ویژگی منحصر به فرد، فضایی تعاملی و همزمان بین ارسال‌کننده و دریافت‌کنندگان پیامها فراهم آورد و در استان ایلام گروه وایبر، واتساپی و تلگرامی «کورده واری» با مدیریت بیگی، اولین گروه ویژه کردی بود که البته میان همه‌ی کردها عضوگیری نمود. علاوه بر این گروه، «کرد تهران» در واتساپ و تلگرام و در محدوده‌ی سالهای ۱۳۹۵ – ۱۳۹۱با مدیریت مصطفی بیگی و صلاح مفاخری از «کردهای دهگلان» از جمله رسانه‌های مجازی مؤثر در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کردی بود و موجب معرفی بیش از پیش کردهای فه‌یلی و گویش و فرهنگ آنها در میان عموم کردها نیز گردید.
در این گروه در مورد ادبیات و فرهنگ و زبان کوردی و در قالب شعر، نقد، مقاله، یادداشت، مطالبی به صورت گفتگو به بحث گذاشته و منتشر می‌شده است.
رادیو و تلویزیون
پس از اشکال خبررسانی اولیه؛ رسانه‌های گروهی یا جمعی (به انگلیسی Mass Media) که عموماً ارتباطی یک‌سویه را دنبال می‌کنند. رسانه‌های دیداری و شنیداری مانند رادیو و تلویزیون که به این محدوده جغرافیایی وارد شدند، به عنوان نیای اولیه‌ی روزنامه‌نگاری کردی فه‌یلی محسوب می‌گردند. این رسانه‌ها الزاما به گویش کردی فه‌یلی برنامه پخش نکرده‌اند بلکه به علت اینکه باعث ایجاد هویت فرهنگی و یا سیاسی کردی در میان این قوم گردیده‌اند حایز اهمیت و بررسی می‌باشند.
از دلایل اقبال رادیو به عنوان رسانه‌ی فراگیر و مؤثر کردی در میان این قوم، کم بودن تعداد افراد باسواد نوشتاری در میان کوردهای فه‌یلی در استانهای ایلام، واسط، دیالی و نیز کردهای مهاجر به شهرهای بغداد و تهران به عنوان مراکز کشورهای عراق و ایران بود که عمدتاً در موج‌های اولیه مهاجرت و برای کارگری به این شهرها مهاجرت کرده بودند و طبیعتاً به دلیل عدم امکان شکل‌گیری فرهنگ و ادبیات مکتوب در میان اقشار کم‌سواد و جامعه‌ی کارگری، «رادیو» به عنوان رسانه‌ای شفاهی توانسته است جا بازکند.
کثرت دلبستگی ایلامیان به رادیو کردی بغداد و نیز ارتباطات کاری و عشیره‌ای با کردهای فه‌یلی بغداد آنقدر محکم بوده که می‌توان گفت رادیو کردی تهران که در سال ۱۳۲۵ ه. ش تأسیس گردید، حداقل تا دهه ۵۰ شمسی هیچ تأثیری بر روی استان ایلام نداشته و در ایلام ناشناخته بوده، شاید از این نظر بتوان به دلیل با مسمی بودن نام پشتکوه برای استان ایلام پی برد چرا که به دلیل واقع شدن کبیرکوه بین ایلام و ایران و نزدیکی شهر بغداد به استان ایلام تا زمان حاکم شدن حزب بعث، بغداد، کلان شهر ایلامیان برای انجام مراودات بازرگانی و فرهنگی بوده و بغداد از زمانی که پایتخت ایران ساسانی و شهر مهم ایران اشکانی بوده، همواره شهری پهلوی‌نشین (فه‌یلی نشین/ فهلوی‌نشین) بوده است.
پس از رادیو کردی بغداد، و درکنار آن، رادیو کردی کرماشان که در سال ۱۳۳۹ ه. ش تأسیس گردید، توانست در میان کردهای فه‌یلی جا باز کند.
ضبط و پخش ترانه‌های استاد «محمد علی قربانی»، هنرمند و مداح معروف و محبوب ایلامی در دهه چهل و پنجاه شمسی باعث محبوبیت بیش از پیش و نفوذ رادیو کردی کرمانشاه به ویژه در استان ایلام گردید ولی کماکان از نفوذ رادیو کردی بغداد که به رادیو «کوماره» به معنای «جمهوری»، معروف بود باقی مانده دلیل معروف شدن به این نام، اعلام مکرر جمله مشهور «ئیره، به‌غداسه، ده‌نگی کوماری عراق» توسط این رادیو بوده است.
این نفوذ علیرغم ایجاد مناسبات اداری و ایجاد دوایر دولتی بیشتر در استان ایلام و بسته شدن مرزهای ایلام با عراق به دلیل محکم شدن پایه‌های حکومتی حزب بعث در عراق، کماکان بر دوام ماند.
با اختصاص دو ساعت برنامه‌ی کردی به فرستنده‌ی محلی ایلام در سال ۱۳۵۱ ه. ش و به ویژه با کارهای ارزنده‌ی آقایان حاج قربانی، خسروی پور، خانواده‌ی هنرمند «فرخ سرشتی» که نقشی همانند خانواده‌ی کامکارها در موسیقی کوردی در استان ایلام ایفا نموده‌اند، در ایجاد محبوبیت برای این رادیو و افزایش دامنه‌ی نفوذ آن تأثیر بسیاری داشتند، هویت بومی موسیقی و ادبیات و فرهنگ کردی فه‌یلی در ایلام فرصت رشد و نمو بیشتری یافت.
رادیو کردی ایلام در سال ۱۳۶۲ و پس از ایجاد وقفه‌ای که پس از پیروزی انقلاب ایجاد شده بود احیاء و با هدف ترویج کشاورزی و دامداری از اخبار و موسیقی و نوحه و پرداختن به فرهنگ فولکلور همگی به گویش کردی فه‌یلی و با اولویت پوشش اخبار جبهه و جنگ احیاء گردید و در سال ۱۳۶۵ هجری شمسی کاملاً از رادیو کرمانشاه، منفک و به عنوان یک مرکز مستقل فعالیت خود را گسترش داده و نقش مؤثری در معرفی فرهنگ و ادبیات محلی و نیز شکل‌گیری فرهنگ رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی و گزارش ایفا نمود.
در سال ۱۳۷۱ شبکه‌ی استانی ایلام، در سفر استانی رئیس‌جمهور وقت آقای‌هاشمی رفسنجانی افتتاح و روزانه سه ساعت برنامه به زبان کردی شامل اخبار، گزارش و سریال و طنز را تهیه و پخش می‌نمود و در سال ۱۳۸۳ ه.ش برنامه‌های این شبکه استانی به عنوان یک شبکه‌ی ۲۴ ساعته و دو زبانه (فارسی -کردی) فعالیت خود را گسترده‌تر نمود. نقش عبدالحمید یعقوبیان شاعر کردی و فارسی‌سرای ایلامی در برنامه‌های صدا و سیمای ایلام از دهه‌ی شصت تاکنون که به شکلی مداوم و بی بدیل ایفای نقش نموده، در بخش کردی انکارناپذیر است.
همچنین هنرنمایی دو هنرمند قدیمی ایلامی «هاشم پالیزبان» و «عباس گهرسودی» معروف به «عباس خطاط» که اولین خوشنویسی استان ایلام را پس از بازگشت به ایلام دایر نمود و در بغداد فنون و اصول اولیه تئاتر طنز معروف به «ته‌متیلیه» را فرا گرفته بود و تاکنون با همان سبک و سیاق بغدادی این روش هنر را با مخاطب حداکثری در ایران و عراق و به ویژه بغداد و حتی استانهای کرمانشاه و خوزستان و تهران ادامه می‌دهند، از نکات قوت مخاطب‌گیری صدا و سیمای کردی ایلام و توسعه‌ی زبان و فرهنگ کردی به شمار می‌رود .
بنابر آنچه که در میان کردهای فه‌یلی بغداد به صورتی نوستالوژیک روایت می‌شود، اولین رادیو کردهای فه‌یلی، رادیو کردی زیرزمینی بغداد بود که لیلا قاسم فه‌یلی، اولین شهیده‌ی زن کرد و از اولین فعالین زن جنبش دانشجویی کرد در جهان که خودش دانشجوی جامعه شناسی دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه بغداد بود به همراه چند جوان کرد فه‌یلی دیگر که به همراه وی دستگیر و زندانی شدند آن را راه‌اندازی و مدیریت می‌کرده‌اند، اگرچه برخی بر این باورند که ایستگاه مخفی این رادیو در کوه‌های مابین خانقین و بغداد مستقر بوده. اما معروف‌ترین اطلاعات همان است که در آرشیو نشریه‌ی «جسور» به آن اشاره شده و این ایستگاه به صورت مخفیانه در محله‌ی «جمیله» بغداد مستقر بوده و آنگونه که گفته می‌شود آنتن آن در ناودان یک منزل مسکونی مخفی شده، در هر صورت این رادیو روزانه در حدود یک ساعت برنامه به کوردی فه‌یلی بغدادی، لهجه‌ی «به‌یره‌یانه» و در ساعت هفت صبح پخش می‌کرده و جامعه‌ی هدف آن عموم مردم و به ویژه جامعه کارگری کرد فه‌یلی و جامعه دانشجویی کورد فه‌یلی بغداد بوده است. معروف است که شهید لیلا قاسم، اولین جمله این رادیو را با ذکر جمله‌ی معروف «ئیره به‌غداسه، ده‌نگ کورده‌یل فه‌یلی»، در محدوده‌ی سالهای ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۴ میلادی آغاز کرده است (گروه تلگرامی البیت الفیلی، خرداد ۱۳۷۶).
گفته می‌شود که برخی از برنامه‌های این رادیو در نشریه‌ای به قطع A4 که به صورت پلی‌کپی چاپ و تکثیر می‌شد به نام «ده‌نگ کورد فه‌یلی» در میان دانشجویان دانشگاه بغداد و کردهای فه‌یلی بازار بغداد و به صورت زیرزمینی و بدون مجوز توزیع می‌شده که به دلیل اعدام این مبارز کرد و همراهانش و تخریب و اخراج کردهای فه‌یلی و مصادره‌ی اموال و املاک آنان، هیچ نسخه‌ای از این نشریه زیرزمینی در دست نمی‌باشد.
لیلا قاسم فه‌یلی (۱۹۷۴-۱۹۵۲ م) علاوه بر اینکه در میان کردستانیها نیز شخصیتی کاریزما بوده به نحوی که «شیرکو بیکه‌س» شاعر جهانی کرد و ماموستا «هیمن موکریانی» نیز در وصف رشادت و محبوبیت او شعر سروده‌اند و خانم لیلا زانا نماینده‌ی کرد پارلمان تورکیه، وی را الگوی خود معرفی کرده، در میان کردهای فه‌یلی چنان شخصیتی کاریزما داشته که نقش او در تداوم جنبش دانشجویی کردهای فه‌یلی بغداد و تداوم جنبش کارگری کردهای فه‌یلی که با اعدام شهید عزیز مراد فه‌یلی عموی عادل مراد فه‌یلی، از بنیانگزاران اتحادیه میهنی کوردستان، در سال ۱۹۵۲ میلادی آغاز گردید نقشی اساسی داشته و در سال ۲۰۰۴ میلادی پس از سقوط صدام یکی از اقدامات ارزنده کردهای فه‌یلی بغداد و به ویژه «حرکه الاخاء الکردی الفیلی العراقی / جنبش کوردهای فه‌یلی»، و با پیگیری مستمر جمعی از دلسوزان به خصوص «عادل الشوهانی»، میسر شده نامگذاری مدرسه‌ای در محله «رصافه» بغداد به نام «شهید لیلا قاسم فه‌یلی» بود و همچنین ویژه‌نامه‌ای که به مناسبت سالروز شهادت این شهید گرامی و تأثیرگذار به چاپ رسید.
از آنجایی که حمید لیلا قاسم در بغداد ساکن و دانشجو بوده و متولد و بزرگ شده‌ی خانقین بودن و نیز به علت اینکه از ایل ارکوازی که عمدتاً در استانهای دیاله «خانقین» ایلام و بغداد ساکن می‌باشند بوده، کاریزمای وی در همان زمان در این استانها تأثیرگذار بوده است.
دیگر رادیوی کردهای فه‌یلی، رادیو اینترنتی «کوردی شفق» می‌باشد که متعلق به مؤسسه کوردی شفق «بنگه‌ی روشنبیری شه‌فه‌ق» کردهای فه‌یلی بغداد با مدیر مسئولی «علی حسین فه‌یلی» نماینده‌ی سابق پارلمان اقلیم کوردستان عراق و فرزند مرحوم «حسین فه‌یلی» می‌باشد.
رادیو کردی «شه‌فه‌ق» از سال ۲۰۰۴ و به عنوان بخشی از وب‌سایت «شفق نیوز» در محله‌ی «کراده»ی بغداد آغاز به فعالیت نموده و هدف از فعالیت خود را رشد و تعالی زبان کردی و بیان مسایل ملی کردستان در مناطق مرکزی عراق به ویژه شهر بغداد عنوان نموده و روزانه ۲۰ ساعت برنامه به زبان کردی «هر دو گویش فه‌یلی و سورانی» و همچنین به زبان عربی پخش نموده است.
گروه کاری این رادیو به ویژه با حضور کاک علی فه‌یلی و خانم ایشان ثریا خسروی «سندس فه‌یلی» و مدیر بخش کردی آن «ئاراس جواد» که از کردهای فه‌یلی خانقین می‌باشد از جمله قوی ترین و منسجم‌ترین گروه‌های رادیوی کردی فه‌یلی در همه‌ی ادوار می‌باشند.
این مؤسسه علاوه بر رادیو و وب سایت شفق، نشریه‌های «گول سوو» را به زبان کردی و «الفیلی» را به عربی نیز چاپ نموده و نقش مؤثر در احیای «کیان فرهنگی کوردهای فه‌یلی عراق» به ویژه در بغداد ایفا نموده است.
این مؤسسه در ابتدا تحت حمایت حزب دموکرات کوردستان عراق، فعالیت خود را آغاز نمود.
نتیجه
رادیو، به عنوان یک رسانه‌ی عمومی به دلیل غلبه‌ی فرهنگ شفاهی بر مکتوب در میان کردهای فه‌یلی ایران و عراق نقش به سزایی در شکل‌گیری رسانه‌های کردی که منجر به روزنامه‌نگاری کردی شده، داشته است. این جریان از رادیو کردی جمهوری عراق «کوماره» و از سال ۱۳۱۸ خورشیدی آغاز و علیرغم عدم پخش برنامه‌های مؤثر به گویش کردی فه‌یلی، در عراق و ایلام باعث گرایش به ایجاد رسانه‌های کردی داشت و در سال ۱۹۷۲ میلادی با پخش برنامه‌های رادیو غیرمجاز «ده‌نگ کورده‌یل فه‌یلی» در بغداد و توسط شهید «لیلا قاسم حسن فه‌یلی» و همراهانش که با چاپ یک برگ نشریه نیز همراه بوده شکلی سیاسی به خود گرفت.
در سال ۱۳۳۹هـ . ش با راه‌اندازی رادیو کردی کرمانشاه پخش برنامه، به گویش کردی فه‌یلی و کرمانشاهی، به نسبت رادیو کردی بغداد بیشتر شد. در سال ۱۳۵۱ (هـ . ش) و با تولید و پخش دو ساعت برنامه‌ی کردی در رادیو مرکز ایلام، این موضوع شدت بیشتری یافت و در سال ۱۳۷۱ هجری شمسی با راه‌اندازی شبکه استانی ایلام و در سال ۱۳۸۳ (هـ . ش) با افتتاح شبکه‌ی ۲۴ ساعته صدا و سیمای مرکز ایلام اوج گرفت و تأثیری شگرف در جذب مخاطبان این گویش ایفا نمود. در سال ۲۰۰۴ میلادی (سال ۱۳۸۳ ه.ش) با تأسیس رادیو اینترنتی «شه‌فه‌ق» در بغداد بالاخره کردهای فه‌یلی صاحب یک رادیوی چند وجهی کردی که هم مسایل فرهنگی و ادبی و…… بپردازد و هم مسایل ترویجی -آموزشی را مد نظر قرار دهد و مهم تر از آن به صورت همزمان به مسایل سیاسی دنیا، عراق، ایران و با اولویت مناطق کردنشین بپردازد، شدند.
مکتوب شدن برخی از برنامه‌های این رادیو در سایت شفق و چاپ دو مجله «گول سوو» به کردی و «الفیلی» به عربی، نشان دهنده‌ی تأثیر پذیری متقابل این رسانه‌ی عمومی و شفاهی با رسانه‌های مکتوب کردی می‌باشد که یکی بودن عوامل دست اندر کار این مجموعه در رابطه با این تأثیر پذیری، مزید بر علت می‌باشد.
تاسیس ماهواره الاشراق ویژه کردهای فه‌یلی که به زبان عربی و گویش کردی فه‌یلی و با همکاری صدا و سیمای ایلام و در مقطعی نیز با همکاری مرکز کرمانشاه آغاز به کار نمود نیز تاثیری به‌سزا در تکمیل این حلقه داشته است.
منبع: فصلنامه وادنگ
نظر شما