این اولین بار نیست که شاهد زوال یکی از جاذبه های گردشگری کشورمان هستیم، بارها و بارها از گوشه و کنار این سرزمین خبرهای بدی را شنیده ایم که شاید برای لحظاتی ما را در فکر فرو برده باشند و شاید هم بی تفاوت از کنارشان گذشته ایم.

چندی است که مشکلات زیادی به جان دریاچه زریوار در کردستان افتاده و زخم های فراوانی را بر پیکرش زده اند. زخم هایی که روز به روز بزرگ و بزرگ تر می شوند و تا جان دریاچه را نگیرند، دست بردار نیستند. در این میان اگر بخواهیم به دنبال مقصر بگردیم باید انگشت اتهام را به سوی مسئولانی بگیریم که چندین سال است که از وضعیت بحرانی این دریاچه خبر دارند و می گویند که باید راهی برای رفع این بحران پیدا کرد اما عملشان تنها در حد حرف است.

مرگ دریاچه روز به روز نزدیک و نزدیک تر می شود

اما امروز زریوار، این دریاچه زیبای ایران با دردهای بسیاری دست و پنجه نرم می کند. به هر کجایش که دست بگذاریم رد پایی از یک تهدید را می بینیم که به جان این جاذبه طبیعی افتاده و آن را به مرگ نزدیک و نزدیک تر می کند. گویی انسان و طبیعت بر ضد این گنجینه طبیعی، متحد شده اند تا جانش را بستانند و آن را محو کنند.

بارش های رگباری و سنگین رسوب دریاچه را افزایش می دهند و خشکسالی ها و کمبود بارش از میزان آب ورودی به دریاچه کم می کند. در این میان یخبندان و دماهای پایین بی سابقه تاثیرات منفی را بر اکوسیستم منطقه دارد و نظم آن را به هم می زند.

از سوی دیگر چندی است قاتلان طلایی رنگ از راه رسیده اند که روز به روز بر تعدادشان افزوده می شود. این قاتلان نی هایی هستند که به سرعت رشد می کنند و دامنه خود را گسترش می دهند. شاید در نگاه اول زیبا به نظر برسند اما اگر رشدشان کنترل نشود سطح دریاچه را فرا می گیرند و مردم را از دیدن آن محروم می کنند. همچنین این نیزارها باعث تلف شدن پرندگان نیز می شوند و میزان آنها را در منطقه کاهش می دهند.

فاضلاب بلای جان دریاچه

روانه شدن فاضلاب انسانی و مواد زائد جامد روستاها به دریاچه که ازت در آب را به شدت افزایش می دهد. این شرایط بهترین فرصت برای نیزارها و گیاهان آبزی مزاحم است تا به دریاچه راه پیدا کنند و جانش را بگیرند.

رسوبات و شن های جاری و فضولات حیوانی و انسانی که از طریق بند انحرافی (قزلچه) به دریاچه راه یافته اند، تخریب جنگل های اطراف دریاچه توسط انسان برای تغییر کاربری جنگل ها و مراتع به زمین زراعتی یا استفاده از چوب برای تامین سوخت زمستانی و صنعتی از دیگر عوامل به مخاطره افتاده دریاچه زریوار هستند.

آتش سوزی های متعدد که بر اثر بی احتیاطی انسان رخ می دهند، خاکبرداری از برخی نقاط جنگل که به نام استفاده از معدن صورت می گیرد، شکار غیر قانونی پرندگان (اردک، چنگر، قو و ...) و پستاندران (خرگوش، خوک وحشی و ...) توسط شکارچیان که موجب انقراض آنها برای همیشه می شود و همچنین نبود شناخت کافی و درک درست و روشن از مسائل زیست محیطی در میان اقشار مختلف جامعه، باعث شده اند روز به روز جان این دریاچه بیش از پیش به خطر بیافتد.

جلساتی به وقت نابودی دریاچه زریوار

همین مشکلاتی که وضعیت دریاچه زریوار را بحرانی کرده باعث شده که روز گذشته استاندار کردستان که بیش از یک سال است در این مسند قرار گرفته در جلسه کارگروه مدیریت جامع تالاب بین المللی زریوار، اقدامات مسئولان این کارگروه را در رابطه با نجات دریاچه را غیرقابل قبول عنوان کند، البته مسئولان کارگروهی که خود وی رئیس آن است.

اسماعیل زارعی کوشا با بیان اینکه این کارگروه و اقدامات آن که در راستای نجات تالاب زریوار تشکیل شده عملکرد قابل قبولی ندارد، گفته که تالاب زریوار که از گنجینه های طبیعی استان است برای ما بسیار مهم و حائز اهمیت بوده، اما اقدامات انجام شده در این حوزه به هیچ وجه رضایت بخش نیست، اما حتی خود نیز به عنوان رئیس کارگروه راه حل مناسبی ارائه نکرده است.

به گفته وی اداره کل محیط زیست که دبیرخانه کارگروه مدیریت جامع تالاب زریوار را بر عهده دارد، باید با انسجام بخشی و ایجاد هماهنگی میان دستگاه ها بتواند نتایج عملی و ملموس ایجاد کند و با این شکل از عملکرد نمی تواند دستاورد قابل توجهی داشته باشد.

زارعی کوشا همچنین خطاب به دستگاه ها و ادارات متولی در کارگروه مدیریت جامع تالاب زریوار بیان کرده اگر نجات بخشی تالاب زریوار را مهم می دانید، باید با جدیت و تشکیل جلسات مداوم و متعدد در این راستا گام بردارید و از ارائه گزارشات بخشی و متناقض پرهیز کنید.

نجات دریاچه نیازمند کار اجرایی توأم با تفکر

البته خلاف نکته ای که استاندار کردستان بر آن تاکید داشته، مهمترین مسئله برای خروج وضعیت دریاچه زریوار از بحران این است که اگر کسی می خواهد کاری برای این دریاچه بکند باید از جلسه و جلسه بازی و تشکیل کارگروه های بی اهمیت و بی خود دست کشیده و در میدان عمل وارد شود، کاری که حداقل برای مسئولان استان، دور از انتظار است.

این تالاب دیگر این روزها نیاز به مرثیه خوانی ندارد، بلکه نیازمند کار اجرایی توأم با فکر است؛ سد گاران با اهداف تأمین آب شرب مریوان و تامین آب کشاورزی اراضی زریوار احداث شده که با گذشت چند سال از آبگیری این سد، هنوز این مهم محقق نشده و در واقع استفاده ای برای استان کردستان ندارد و این امر باید مطالبه گری شود.

همچنین راه اندازی سیستم تصفیه آب شرب شهرستان مریوان تنها راه نجات بخشی دریاچه زریوار است، که متاسفانه این پروژه تا کنون هیچ پیشرفت چشمگیری نداشته و حدود 10 سال از متوقف شدن آن می گذرد و مسئولان ما همچنان جلسه برگزار می کنند.