به گزارش کردپرس، کردها در ماه سپتامبر، با رای بسیار بالا به رفراندوم جدا شدن از عراق را انتخاب کردند. اما کردها به جای نزدیک شدن به تشکیل یک کشور مستقل، متحمل یک شکست تحقیرآمیز شدند؛ نیروهای عراقی شهر نفت خیز کرکوک و میادین نفتی اطراف آن را کنترل کردند. از دست دادن قلمرو در راس بحران صنعت نفت اقلیم کردستان و ادامه تنش ها میان اقلیم کردستان و کشورهای همسایه آن می باشد.

با در نظر گرفته همه اینها، استراتژی کردها برای رسیدن به استقلال سیاسی از طریق انرژی که تقریبا منبع تامین تمام هزینه های اقلیم کردستان است زیر سوال می رود. پیامدهای درگیری بر سر شمال عراق به فراتر از مرزهای اقلیم کردستان رسیده است. به نظر نمی رسد فروش نفت اقلیم کردستان عراق به سطح مورد انتظار برسد و عدم اطمینان به دنبال رفراندوم برگزار شده فقط به افزایش ریسک در بازارهای انرژی منجر می شود که از پیش هم به علت اظهارات تند میان ایران و آمریکا و نیز بحران کشور رو به سقوط ونزوئلا دچار هرج و مرج شده بود.

ایهام کامل، رئیس بخش خاورمیانه در گروه اورآسیا می گوید: مشکل است کردستان بتواند ایده های اولیه خود را دنبال کند. من فکر نمی کنم آنها بتوانند آنچه را که می خواهند انجام دهند. صنعت نفت عراق از زمان سقوط صدام حسین در سال 2003 توانسته است خود را بازیابد. این کشور با احتساب نفت اقلیم کردستان با تولید روزانه 4.5 میلیون بشکه دومین صادرکننده بزرگ نفت عضو اپک است اما ده ها سال عدم سرمایه گذاری می تواند به معنی فشار بر این منبع عظیم برای تولید بیشتر نفت باشد.

کردستان عراق که در زمان صدام حسین به شدت سرکوب و به حاشیه رانده شده بود تلاش کرده است به یکی از بازیگران جهانی نفت تبدیل شود. شرکت مشورتی وود مکنزی تخمین می زند که میزان ذخایر نفت و گاز اقلیم کردستان حدود 13 میلیارد بشکه باشد و مقامات اقلیم کردستان عراق تلاش کرده اند شرکت های بین المللی را برای سرمایه گذاری در این منطقه جذب کنند. آنها توافقنامه پرسود مشارکت در تولید را بر خلاف معاملات با حاشیه سود کم در بغداد را به شرکت های خارجی پیشنهاد کردند.

از نظر برخی شرکت های جهانی این پیشنهادها جذاب بود. کردستان عراق پیشنهاد استخراج بدون زحمت نفت در محیط دوستانه سیاسی را که هزینه کمی را نیز تحمیل می کرد و خطرات استخراج نفت در محیط جغرافیایی نامناسب کانادا را نیز به همره نداشت پیشنهاد کرد. غول های نفتی مانند شورون و اکسون موبیل با نادیده گرفتن تهدیدهای قانونی بغداد و ناخشنودی واشنگتن قرار دادهایی را با اقلیم کردستان امضا کردند و آن هم در زمانی که قیمت نفت در مقایسه با الان بسیار بالاتر بود. شرکت های نفتی می خواستند ببینند که آیا مانند ایران و عراق ، در زیر تپه های اقلیم کردستان هم حجم عظیمی از نفت وجود دارد.

اما این چشم انداز آزمندانه اکنون رنگ باخته است. حفاریها به تولید حجم عظیمی از نفت که مورد نظر آنها بود منجر نشد و موجب شد این شرکت ها عقب نشینی کنند. شورون اخیرا گفته است که عملیات خود را در اقلیم کردستان متوقف کرده است.توتال فرانسه سال گذشته با کاهش ارزش دارایی به ارزش 200 میلیون دلار جستجوی نفت را در اقلیم کردستان متوقف کرد. تحلیل گران می گویند نتایج نامطلوب اکتشاف به همراه کاهش شدید قیمت نفت که در سطح 100 دلار قرار داشت موجب شک برانگیز شدن به صرفه بودن ادامه سرمایه گذاری در اقلیم کردستان شد.

ایان تام تحلیل گر وود مکنزی گفت: این نوع بازی برای شرکت های بزرگ و عمده به صرفه نیست آنها طعمه های بزرگتری برای شکار کردن دارند.

برخی از شرکت های کوچک تر هم که راه ورود به اقلیم کردستان را باز کردند به تقلا افتاده اند. شرکت جنل انرژی که در لندن ثبت شده و تونی هاوارد رئیس پیشین بریتیش پترولیوم از بنیانگذاران و رئیس آن تا سال 2015 بود، در دو سال گذشته به شدت تخمین های خود را از حجم نفت در میدان تق تق که یکی از دو بلوک بزرگ نفتی اقلیم کردستان است کاهش داده است. میزان تولید نفت در این میدان در مقایسه با اوایل سال 2015 که 128000 بشکه بود اکنون به 14000 تقلیل یافته است. به گفته ربا هوساری مدیر شرکت ایراک اینسایت، اقلیم کردستان عراق اکنون روزانه فقط 250000 بشکه نفت صادر می کند که در مقایسه باتخمین های خوش بینانه چند سال قبل فقط یک چهارم آن است.

تصرف میادین بزرگ نفتی توسط نیروهای کرد موسوم به پیشمرگ در سال های اخیر بر این ناامیدی ها سرپوش گذاشت. به دنبال گرفتار شدن عراق در دام حملات داعش در سال 2014 ، نیروهای پیشمرگ برخی میدان های تولید نفت در کرکوک را تصرف کردند. به گفته هوساری، کردها با دست یابی به این میادین نفتی صدور نفت را به 550000 بشکه در روز رساندند که نیمی از آن از طریق این میادین بود. اما این پیشروی ها به شدت برعکس شده است. علاوه بر مشکلات کوتاه مدت رفراندوم، معضلات بلندمدت آن هنوز باقیست.

مسعود بارزانی که دوره ای طولانی رئیس اقلیم کردستان بود گفته است پستش را ترک می کند. این مسئله می تواند به خلاء قدرت بیانجامد و ثبات داخلی اقلیم کردستان را به خطر انداخته و پیچیدگی مذاکره با دولت فدرال عراق و همسایگان خود از جمله ترکیه را بیشتر کند. این منطقه محصور در خشکی، همچنان به رابطه خوب با ترکیه و احتمالا با بغداد برای رساندن نفت و گازش به بازارهای جهانی وابسته خواهد بود.

کردها و دولت فرال عراق همچنین هیچ وقت بر سر منابع نفت، چگونگی مدیریت نفت کردستان و حتی این که چه مناطقی کردستانی محسوب می شود توافق نکرده اند. چنین مسائلی تهدیدی برای بحث استقلال کردستان عراق محسوب می شود. دولت اقلیم کردستان برای پرداخت حقوق کارمندان خود و نیز دستمزد شرکت های نفتی تلاش می کند. دولت عراق می تواند علیه خریداران نفت خام از اقلیم کردستان اقدام قانونی انجام دهد. بیل فارن پرایس رئیس موسسه Petroleum Policy Intelligence می گوید کردستان منابع حیاتی خود را از دست داده است و مطمئن نیست که با این شرایط بتواند در مسیر استقلال قدم بگذارد. این که بغداد تا کجا خواهد رفت معلوم نیست اما تغییر عقیده نمی دهد.

حدود 15 درصد فروش نفت عراق از طریق خط لوله ای است که از اقلیم کردستان می گذرد. با توجه به این که برخی میادین نفتی کرکوک بسته شده اند عراق صدور نفت از جنوب را افزایش داده است. بغداد از شرکت بریتیش پترولیوم که به توسعه میادین نفتی کرکوک تا سال 2015 کمک کرد، درخواست کرده است به بازسازی این میادین کمک کند. دیوید نیکولاس یکی از سخنگوهای بریتیش پترولیوم تاکید کرد که این شرکت با وزیر نفت عراق پس از بازپس گیری کرکوک به منظور گفتگو بر سر موضوعاتی از جمله میادین نفتی و نحوه کمک این شرکت مذاکره کرده است. برینیش پترولیوم ممکن است نفت بیشتری از میادین نفتی بیرون بیاورد. اگر چنین شود ممکن است هم بغداد و هر اربیل که بر اساس قانون اساسی عراق سهمی از ثروت ملی می برند از این مسئله سود ببرند.

راب وست تحلیل گر موسسه تحلیل بازار Redburnبه نیویورک تایمز گفت: میدان نفتی کرکوک منابع سرسام آوری دارد اما برای استفاده از ظرفیت کامل آن برنامه ریزی نشده است. این مسئله مشوق خوبی برای همکاری میان کردستان و بغداد است.

منبع: روزنامه نیویورک تایمز

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101