ترکیه در این هفته در میان هیاهوی بسیار عملیاتی نظامی را در داخل منطقه عفرین در شمال سوریه آغاز کرد. مساجد سراسر کشور ترکیه برای پیروزی ارتش ترکیه در عملیات عفرین مراسم دعا برگزار کردند. گروه تشریفاتی به نام «مهتر» با شبیه سازی مراسم زمان امپراتوری عثمانی در مرز ترکیه با سوریه، حمایتی از نوع دیگر را از نیروهای ارتش ترکیه که در عملیات عفرین شرکت کرده اند به نمایش گذاشت. بعد از دعوت وعاظ مساجد از مردم، هزارات تن در سراسر کشور در مساجد گرد هم آمدند تا برای پیروزی سربازان ترکیه در عملیات عفرین دعا کنند. اپوزیسیون ترکیه به جز حزب دموکراتیک خلق ها، حمایت تمام و کمال خود را از این عملیات اعلام کرده است. بسیاری از ترک ها، این اقدام نظامی را فرصتی تاریخی برای تلاش غربی ها جهت جبران اشتباهی می دانند که قصد داشته است کشور مستقل کردی تاسیس کند. آنها فکر می کنند که عملیات نظامی عفرین از دست یابی کردها به دریای مدیتراینه و ایجاد صلح برای مردم عفرین جلوگیری می کند. باید به یاد داشت که علی رغم هیاهوی ترکیه، این عملیات یک پیشروی محدود در اطراف عفرین بوده، نیروهای آمریکایی در آنجا حضور ندارند و عملا غیرممکن است کردهای عفرین بتوانند به مدیترانه دست پیدا کنند. علاوه بر آن، این عملیات ممکن است به جای ایجاد صلح و ثبات مورد ادعای ترکیه، تقابل میان کردها و اعراب سوریه را به دنبال داشته باشد. برای ترکها، « جنگ دوم استقلال» از عفرین برخاسته است. و اردوغان با این اقدام به هدف واقعی خود از عملیات که همانا تحریک کردن و همراه کردن ناسیونالیست ها در آستانه انتخابات حیاتی 2019 است، دست یافته است.

اما ممکن است این پیشروی زیاد هم آسان نباشد. عملیات عفرین معضلاتی جدی برای ترکیه به دنبال خواهد داشت. مقامات ترکیه گفته اند هدف از این عملیات ایجاد یک منطقه امن به عمق 30 کیلومتر در داخل سوریه است که می تواند به عنوان یک منطقه امن برای غیرنظامیان مورد استفاده قرار گیرد. احتمالا این منطقه امن توسط نیروهای شورشی مورد حمایت ترکیه اداره خواهد شد. رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه قول داده است که بعد از ایجاد منطقه امن، این کمپین شبه نظامیان کرد را بیرون براند و زیرساخت ها و نهادهای دموکراتیک را در این مناطق ایجاد کند.

منطقه محصور عفرین عمدتا کردنشین است و کوهها و تپه ها ساختار جغرافیایی آن را بوجود آوده است. هر گونه تلاشی برای بیرون راندن شبه نظامیان کرد با مقاومت نیروهای YPGکه جنگجویانی مجهز و سرسخت هستند روبه رو خواهد شد. علاوه بر آن، احتمالا ایجاد زیرساختها و نهادهای دموکراتیک در منطقه ای که مردم با حضور نیروهای ترکیه و نیروهای نیابتی آن مخالف هستند با چالش بیشتری همراه خواهد بود.

عوامل پیچیده دیگری هم وجود دارند. روسیه و دولت اسد با اعلام حضور درازمدت آمریکا در سوریه دچار دردسر شده اند. آنها ورود ترکیه به عفرین را راهی برای تضعیف نیروهای کرد متحد آمریکا و مهار نفوذ آمریکا در سوریه می دانند. بنابر این، روسیه که آسمان عفرین را در کنترل دارد و نیروهای این کشور نیز در این منطقه حضور دارند برای حمله ترکیه به این منقطه چراغ سبز نشان داده است. ایران از ترکیه خواسته است عملیات را متوقف کند. دولت بشار اسد علیرغم محکومیت به این حملات رضایت داده است. اما احتمالا هیچ کدام حضور طولانی مدت ترکیه را در سوریه بر نمی تابند. سناریوی احتمالی این است مناطق تصرف شده به دولت مرکزی سوریه تحویل داده می شود.

این مسئله ترکیه را در موقعیت سختی قرار می دهد. اگرچه ترکیه درخواست برای تغییر رژیم در سوریه را لفظا کنار گذاشته و حمایت خود را از اپوزیسیون کمتر کرده است اما رجب طیب اردوغان همچنان به شدت مخالف بشار اسد است. برای مثال، اردوغان ماه گذشته بشار اسد را تروریست خواند و گفت ادامه تلاش ها برای ایجاد صلح در سوریه با سرکار ماندن وی امکان پذیر نیست. حداقل 3 سرباز ترکیه در عفرین جان خود را از دست داده اند. واگذاری قلمروی که سربازان ترکیه به خاطر آن کشته شده اند حتی در کشوری که رسانه های آن تقریبا در کنترل کامل دولت هستند، اقدامی مشکل برای ترکیه است.

رییس جمهور ترکیه همچنین سوگند خورده که به عفرین اکتفا نکند و به سمت منبج هم حرکت کند؛ جایی که نیروهای آمریکایی و نیروهای کرد متحد این کشور برای مبارزه با داعش در صحنه حضور داند. این مسئله احتمال ایجاد تقابل میان نیروهای آمریکایی و ترکیه را در این منطقه تقویت می کند. با توجه به این که ترکیه هنوز به آمریکا اجازه می کند از پایگاه هوایی اینجرلیک برای محافظت از نیروهای ypg در مقابل داعش استفاده کند ممکن است فکر کنیم که پس ترکیه آن قدر جلو نخواهد رفت تا با نظامیان متحد خود درگیر شود. اما اردوغان خود را در مخمصه قرار داده است. اگر ترکیه نتواند امتیاز ارزشمندی از آمریکا بگیرد عدول از بیانیه شدیدالحن درباره عملیات منبج برای اردوغان سخت خواهد بود.

آمریکا هم به نوبه خود تلاش می کند از حمله احتمالی ترکیه به منبج جلگیری کند. واشنگتن تا این لحظه با احتیاط در مورد همکاری با نیروهای کرد و جلوگیری از قطع کامل روابط با آنکارا قدم برداشته است. اما شهر کوچک منبج در شمال سوریه ممکن است به به حرکت احتیاط آمیز آمریکا پایان دهد. آگر اردوغان به تهدید خود در مورد حمله به منبج عمل کند آمریکا ناچار خواهد شد طرف یکی را بگیرد. آمریکا یا از حمایت خود از کردها خواهد کاست و یا خطر تقابل با ترکیه متحد ناتوی خود را در این منطقه می پذیرد. میزان خطر بالاست. بنابر این، آمریکا تلاش می کند قبل از شروع احتمالی عملیات منبج راه میانه ای را پیدا کند. رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا گفت که ایالات متحده امکان ایجاد یک منطقه امن را در مرز ترکیه با سوریه برای رفع نگرانی های امنیتی این کشور در مورد بوجود آمدن یک منطقه کردی با مقامات ترکیه مورد بحث قرار داده است. اما اروغان از راه های میانه خوشش نمی اید. اعلام این که آمریکا می خواهد برای مدتی طولانی در سوریه بماند عصبانیت آنکارا را به همراه داشت. اردوغن به خوبی می داند این امر به معنی همکاری بیشتر واشنگتن با کردهای سوریه است.

عملیات نظامی اخیر ترکیه در عفرین از بسیاری جهات می تواند یک بوته آزمایش باشد. منبج یک نقطه عطف حیاتی در روابط طولانی مدت ترکیه و آمریکا محسوب می شود. عفرین همکاری ترکیه با روسیه، ایران و سوریه را به بوته آزمایش خواهد گذاشت. اما مهم تر از همه، کشیده شدن عملیات نظامی به منبج نشان خواهد داد که اردوغان تا چه میزان حاضر است برای همراه کردن ناسیونالیست ها در خانه و بردن انتخابات حیاتی 2019 خطر می کند.

منبع: نشنال اینترست

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101