به گزارش خبرنگار کردپرس، بحران آب موضوعی است که هرچه جلوتر می رویم جدیت خود را با وضع موجود از جمله کاهش منابع آبی و افت سطح آب های زیرزمینی بیشتر نشان می دهد، بحرانی که باعث حساسیت هرچند دیر مسئولان شده به طوری که امروزه دست به عصا در حوزه آب در حال حرکت هستند. از یک طرف مدیریت مصرف مطرح گردیده که بارها توصیه شده و حالا هم حرف آخر مدیران حوزه آب است و از طرف دیگر هم مشترکانی هستند که رعایت الگوی مصرف را دارند اما این صرفه جویی با مصرف چند برابر برخی از مشترکان به هدر می رود. اما این همه ماجرا نیست و اینکه شاید رقم چند برابر میزان آب با شبکه های انتقال فرسوده، هدر می رود هم وجود دارد. در هر صورت تأمین آب آشامیدنی امروزه به مهم ترین دغدغه در کشور و بالأخص در استان کردستان تبدیل شده و این روزها مسئولان از روزهای سخت خشکسالی خبر می دهند و این یک فراخوان برای چاره اندیشی در حوزه بحران آب است. ضعف در حفاظت از منابع آب زیرزمینی، کاهش بارندگی، افزایش مصرف و برداشت بی رویه از سوی دیگر برخی کشاورزان برای کسب سود بیشتر دست به کشت محصولات با نیاز بالای آبی همچون سیب زمینی می زنند که واردات بخشی از آن به صرفه تر از تولید سیب زمینی است. متأسفانه مصرف آب آشامیدنی مردم هم در این سال ها افزایش یافته و رعایت نکردن الگوی مصرف موجب شده است تا بحران آب نسبت به گذشته تشدید شود. زیاده خواهی عده ای در مصرف آب، امروز کردستانی خشک به جای گذاشته است و در این میان شهرستان قروه با دارا بودن سه دشت ممنوعه و شدیدترین افت ها در این سه دشت، عطشناک به دنبال قطره قطره ذخیره آب در استان است.

روز گار سخت بی آبی

چندین سال است که شهرستان قروه با بحران و تنش شدید آبی روبرو است و همین امر باعث شده نگرانی از وضعیت آینده قروه بیش از پیش شود. در همین زمینه رئیس منابع آب قروه از کاهش میزان بارندگی بیش از 25 درصدی نسبت به دوره مشابه سال گذشته خبر می دهد و با اعلام این خبر باید گفت میزان افت سالیانه آب بالا بوده و با وجود چنین شرایطی به استقبال جنگ آب رفته و باید برای پیروزی لباس رزم مدیریت صحیح پوشید.

به گفته «عباد بشیری» قروه با دارا بودن سه دشت ممنوعه بیشترین افت آب را داشته و بحرانی ترین شهرستان در این حوزه است و در واقع باید گفت فرو نشست دشت های قروه، دهگلان و چهاردولی معضل اساسی در کمبود آب بوده که باید فکری اساسی برای آن کرد وگرنه تشنگی زمین تمامی منطقه را فرا گرفته به طوری که دیگر هیچ راهکاری معنا نخواهد داشت. وی به نتایج برداشت های غیراصولی از منابع آب اشاره کرد و افزود: «با توجه به برداشت های غیر اصولی از منابع آب، پدیده هایی همچون افت شدید سطح ایستایی و کاهش شدید حجم مخازن آب زیر زمینی آن هم در طول کمتر از 30 سال و نبود تغذیه مناسب دشت ها، مهاجرت به شهر، فرونشست زمین، از بین رفتن زیر ساخت ها، تداخل آب شور و شیرین، تخریب چاه ها و مشکل تأمین آب آشامیدنی را به همراه خواهیم داشت.»

«بشیری» از فرو نشست زمین در روستای شانوره در سال های اخیر به ابعاد یک هکتار و همچنین از شوری و گازدار شدن آب چاه های بخش هایی از دشت چهاردولی خبر داد. به گفته وی افت شديد سطح ايستایي و كسري حجم مخازن آب هاي زيرزميني دشت هاي قروه، دهگلان و چهاردولي وضعيت بارش ها و نزولات جوي در سال آبي 97-96 روند نامطلوبي را به همراه داشته است. «بشیری» همچنین برابر آمار و گزارشات بارندگي، به میزان بارندگی در سال آبی اشاره کرد و گفت: «ميزان بارش ها نسبت به دوره مشابه سال آبي گذشته بيش از 25 درصد و نسبت به ميانگين دوره‌هاي مشابه در درازمدت بيش از 50 درصد كاهش را نشان مي دهد.» وی به بحران آبی سال 97 پرداخت و افزود: «با توجه به پيش بيني هاي به عمل آمده در بهار آینده وضعيت نزولات جوي نرمالي را نخواهيم داشت و به تبع آن در فصول گرم سال آتي قطعاً با مشكلات و نوسانات شديدي در بحث تأمين آب در بخش هاي مختلف آشامیدنی، صنعت و كشاورزي مواجه خواهيم بود.»

دشت هایی ممنوعه

به گفته رئیس منابع آب قروه 625 دشت کشور در وضعیت ممنوعه و بحرانی به سر می برند که از این تعداد، سه دشت در شهرستان قروه قرار گرفته که از گردنه صلوات آباد تا مرز همدان سه دشت ممنوعه وجود دارد که دشت دهگلان مشترک بین قروه و دهگلان است.

«عباد بشیری» به مقدار افت سطح آب در دشت های قروه، دهگلان و چهاردولی اشاره کرد و اظهار داشت: «بر اساس آمار اعلام شده توسط واحد مطالعات پایه منابع آب در دشت های مذکور مقدار کسری مخزن در طول 31 سال گذشته در دشت قروه، با افت 23 متر به میزان 64 میلیون متر مکعب، دشت چهاردولی با افت 19 متر به میزان 94 میلیون متر مکعب و دشت دهگلان با افت 37 متر به میزان 549 میلیون متر مکعب رسیده است که این میزان بیانگر تغییرات تراز و حجم آبخوان های آبرفتی در سال جاری خواهد بود.»

«بشیری» با بیان اینکه به علت کاهش بارش و خشکسالی های گذشته، وضعیت خوبی در شهرستان نداریم و با بحرانی جدی مواجه هستیم، تأکید کرد: «حدود 92 درصد آب مصرفی شهرستان در بخش کشاورزی، 5 درصد در بخش آشامیدنی، 3 درصد هم در بخش صنعت مصرف شده که باتوجه به این آمار باید مصرف آب را در کشاورزی به حداقل رسانیده و اشتغال و سرمایه گذاری را به سمت صنعت هدایت کرد.»

مدیریت ضعیف

هرچند رئیس منابع آب قروه از اتخاذ راهکارهایی همچون تلاش برای اصلاح روش های کاشت، توسعه محصولات کم آب بر، توسعه کشت های گلخانه ای، اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار، نصب کنتورهای هوشمند، جداسازی آب آشامیدنی از آب بهداشتی و ... سخن می گوید و در واقع شاید این کارها مؤثر باشند اما چون دیرهنگام اجرا شده اند چندان نمی توان به تأثیر فراوان این موارد اطمینان داشت.

در این میان سؤال اساسی این است که چرا وقتی از سال 68 دستور نصب کنتورهای هوشمند برای چاه های کشاورزی ابلاغ شد تا سال 93 این برنامه اجرایی نشده و این همه تأخیر زمانی به چه دلیل بوده است؟ و همین مسئله کافی است تا به مدیریت ضعیف در عرصه منابع آب کشور پی برد که به سادگی هشدار در خصوص بحران آینده حیات کشور نادیده گرفته شد.

به گفته کارشناسان دغدغه حل مسایل زیست محیطی و تبعات کاهش ذخایر آب حقیقتاً باید به اولویت دولت ها به عنوان یک روال مدیریتی مداوم تبدیل شود و دولت باید با همکاری آحاد مردم یک مدیریت بحران تشکیل دهد تا بیشتر از این به ملت و متعاقباً دولت صدمه وارد نشود.

راهکارهایی مانده در راه

تا سال گذشته بیشترین تأکید مسئولان امر بر اصلاح الگوی کشت برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی بود. اما تقریباً مدتی است که به نظر می رسد این راهکارهای دیرهنگام دیگر اثربخش نبوده و برای همین دغدغه اصلی مسئولان در حال حاضر جلوگیری از خروج آب از شهرستان و انتقال آب به منطقه است.

در همین زمینه نماینده مردم قروه و دهگلان در مجلس شورای اسلامی از تصویب قانونی در کمیسیون کشاورزی مجلس در راستای انتقال آب از سد قوچم به آزاد برای تأمین آب آشامیدنی شهرستان های قروه و دهگلان خبر داد.

به گفته «علیمحمد مرادی» ۲۳ میلیون مترمکعب تخصیص آب در این شهرستان ها صورت گرفته و دیگر مشکل کمبود آب در این مناطق وجود نخواهد داشت.

این نماینده مجلس در حالی وعده رفع مشکل آب قروه را می دهد که سالهاست مسئولان مرتبط درگیر انتقال آب از سدهای ژاوه و آزاد هستند.

از طرفی دیگر وی با انتقاد از بی توجهی مسئولان در خصوص تعریف بخشی از آب سد ژاوه و آزاد به میزان ۷۹ میلیون مترمکعب در قبل برای خارج از استان، این کار را نادرست دانست و خواستار پاسخ گویی مسئولان امر و بیان علت این بی تفاوتی شد. «مرادی» خطاب به مسئولان امر گفت: چرا باید آبی که حق مردم کردستان است به دیگر استان ها روانه شود؟ این ظلم بزرگی است که نباید بی پاسخ بماند.

بخش هایی از سخنان وی به همان ضعف مدیریتی و بی توجهی به هشدارهای داده شده از قبل باز می گردد و در واقع باید تمامی مسئولان دخیل در فروش و خروج آب استان پاسخ گو بوده و بحران پیش رو را حل نمایند.

سیاست حمایتی نیاز اساسی

امروزه در کل دنیا تولید در بخش کشاورزی قابل مقایسه با صنعت و خدمات نیست، سؤالی که اینجا به میان می آید این است که کشاورز در تولید محصولات کم آب طلب چقدر مورد حمایت قرار می گیرد؟ سهم اعتبارات بخش کشاورزی در اعتبارات ملی و استانی چگونه است؟

مادامی که الگوی کشت دستوری باشد و راهکاری اساسی برای الگوی کشت براساس اقلیم تعریف نشود و سیاست های حمایتی از کشاورز وجود نداشته باشد وضع به همین منوال ادامه دارد.

حفر چاه های مجاز و غیرمجاز فراوان و تخلیه آب های زیرزمینی شهرستان برای کشاورزی، باعث شد تا زمین شهرستان هر روز تنشه تر و خشک تر شود. از سوی دیگر آب و هوا هم با کشاورزی شهرستان یاری نکرد و طی سال های گذشته آمار بارندگی ها هر روز کمتر از دیروز شده است.

در این میان سیاست های حمایتی برای رفع بهره برداری بیش از حد در بخش کشاورزی نیازی است اساسی که باید مدنظر مسئولان قرار گیرد.

فرهنگ شفافیت

برای بهبود وضعیت آب در شهرستان نیاز است ابتدا مردم به این باور برسند که این مایه حیات در حال نابودی بوده و اگر در مصرف آن صرفه جویی نشود شاید لب های ترک خورده زمین را به زودی مشاهده خواهند کرد.

در بخش دیگر مسئولان باید با شفافیت تمام به بررسی معضل آب در قروه بپردازند و از پشت گوش انداختن آن به طوری جدی خودداری کنند. در این راستا لازم است بودجه های تخصیصی به این بخش را به طور کامل به مردم اطلاع رسانی کرده و بیان شود چه راهکارهایی مدنظر دارند و از این طریق نوعی فرهنگ سازی دقیقی هم شکل خواهد گرفت. همچنین از دادن وعده های خندان به مردم خودداری کرده و پیگیر واقعی هر آنچه می گویند باشند. چرا که وعده زمانی به دل می نشیند که خبر از واقعی بودن آن برسد. در هر صورت این قهر زمین نتیجه بی مهری و بی توجهی ما به وضعیت موجود کم آبی و خشکسالی است که جز منافع خود به چیز دیگری نمی اندیشیم.