به گزارش کرد پرس؛چندی پیش فرماندار دهگلان در گفت و گویی که با خبرنگار کردپرس داشت از در دستور کار قرار گرفتن تغییر نام شهرستان «دهگلان» به «لیلاخ» خبر داد که باعث واکنش های زیادی به ویژه در فضای مجازی شد. برخی از منتقدان این طرح معتقدند که تغییر نام شهرستان «دهگلان» به «لیلاخ» باعث حذف تدریجی بخش عمده ای از فرهنگ منطقه وسیع لیلاخ خواهد شد.

به عقیده صاحبنظران در حوزه فرهنگ لیلاخ، این طرح یک طرح غیر کارشناسی فرهنگی است که باعث خواهد شد هویت مردم منطقه لیلاخ دستخوش خسارات جبران ناپذیری شود. از نظر برخی دیگر از منتقدان، این طرح، کاری عبث و بی فایده از سوی مسئولان است و به جای صرف انرژی برای این چنین مسائلی، لازم است توجه خود را بیش از پیش نسبت به رفع موانع، کمبودها و نواقص در ارائه خدمات به مردم معطوف کنند. آنچه که در میان تمام این واکنش ها جلب توجه می کرد سکوت معنادار شوراها به ویژه شوراهای شهر دهگلان در این زمینه و عدم اظهار نظر آنها مبنی بر موافقت یا مخالفت با این طرح بود، از آنجا که یحیی نظری، فرماندار دهگلان در گفت و گو با خبرنگار کردپرس بر نظرسنجی از شوراهای شهر، بخش و روستای شهرستان دهگلان تاکید کرده بود شاید بتوان این سکوت را به معنای موافقت آنها با این طرح در نظر گرفت.

پس از انجام بحث های مختلف در فضای مجازی، تصمیم بر انجام نظرسنجی و تهیه طوماری در مخالفت با این طرح شد. مخالفان، برگزاری نظرسنجی را ایجاد حق برای اجرای این طرح می دانستند و به شدت با آن مخالف بودند و بر تهیه طومار اصرار داشتند.

طرح غیر کارشناسی است

در نهایت پس از کش و قوس های فراوان، مردم خواستار ورود علی محمد مرادی نماینده قروه و دهگلان به این جریان شدند و شنیده ها حاکی از ملغی شدن کلی این طرح توسط نماینده بود که خبرنگار کرد پرس جهت اطلاع از صحت و سقم این قضیه با وی به صورت تلفنی گفت و گویی انجام داد.

علیمحمد مرادی در این گفت و گو با تاکید بر مخالفت خود با این طرح گفت: لیلاخ منطقه بزرگی است، با این کار فرهنگ لیلاخ را محدود و کوچک خواهیم کرد.

نماینده شهرستان های دهگلان و قروه در مجلس ضمن بیان مخالفت خود با این موضوع، اظهار داشت: مختص کردن لیلاخ به دهگلان جفا به این منطقه است، ما نباید خود را جدا از مردم دیگر بدانیم و باید تلاش کنیم پشتوانه خود را قوی تر کنیم نه کوچکتر.

به گفته مرادی تغییر نام شهرستان دهگلان به لیلاخ در ظاهر کاری خوب است اما کاری است که در حقیقت فرهنگ لیلاخ را محدود می کند.

وی با بیان اینکه این طرح، کار یک دستگاه اجرایی است که اطلاعات کافی ندارد، خاطرنشان کرد: تصور کرده اند این کار یک کار فرهنگی است اما این گونه نیست و در واقع یک فرهنگ بزرگ مصادره خواهد شد.

این نماینده مجلس با اشاره به اینکه این طرح، کاری غیر کارشناسی از سوی یک دستگاه اجرایی بوده است، تصریح کرد: از طریق پیامک به مسئولان امر اطلاع دادم که در این زمینه کاری نکنند.

وی گفت: ما جلوی فرایند قانونی را گرفته ایم و گفته ایم فعلا این اتفاق نیفتد چرا که ما با آن مخالف هستیم.

محمد سعید احمدی؛ کارشناس حوزه فرهنگی هم در گفت و گو با کرد پرس با بیان اینکه در برخی سایت ها و کتاب ها «دیولان» به معنی «خانه خدایان» و سایر مفاهیم، معنا شده است، اظهار داشت: هیچ کدام از این معانی صحیح نمی باشد!

محمد سعید احمدی در ادامه گفت: در کلمه خانه خدا واژه دیو به "خدا" معنا شده است که در زبان سانسکریت، آریایی، هندو و باستانی چنین معنایی را نداریم بلکه به معنای عفریت و اهریمن و نحسی و معنایی در مقابل با خدای مثبت است و فقط در یونان باستان که ارتباطی به مناطق مشرق زمین ندارد دیو به معنای خدا است.

این کارشناس فرهنگی با اشاره به تعارضات موجود در معنای کلمه «دیو» می گوید: «دیوزند» که یکی از روستاهای اطراف شهرستان قروه است را به معنی «خدای دانش» دانسته اند در صورتی که بسیار بی معناست چرا که در آنجا نه دانشگاهی بوده نه محل کسب دانش و دوم اینکه چرا در «دیوزند»، دیو به معنای مفرد خداست اما در «دیولان» جمع خدایان معنا شده است؟

احمدی در ادامه سخنان خود به بخش دوم کلمه «دئ ولان» اشاره می کند و می گوید: در اینجا «لان» به خانه معنا شده است اما در واقع برعکس است چرا که در زبان کردی "دیو" به معنای خانه است، همچون کلمه «دیواخوان» که هم اکنون نیز این اصطلاح رایج است و در مهاباد و مریوان و کردی عراق نیز دیو به معنای اتاق و خانه است. لذا معنای «دیوزند» یعنی محل طایفه زند و «دیواندره» یعنی خانه هایی که داخل دره هستند.

وجه تسمیه دئ ولان:

این کارشناس فرهنگی گریزی به سوابق تاریخی روستاهای دهگلان می زند و می گوید: کل منطقه لیلاخ دارای سابقه بسیار تاریخی است اما شامل همه روستاها نمی شود بلکه به چند قسمت دسته بندی می شود. قسمتی از روستاها به نام شخص است همچون حسن آباد، احمد آباد و .. که این روستاها بین 300 و حدکاثر 500 سال سابقه دارند.

قسمتی دیگر بین 300 تا 1000 سال سابقه دارند و اسامی این روستاها به نام مناطقی نامگذاری شده است همچون کوه، چشمه، رودخانه و ... مثل کانی دریژ، کانی عینالی، هواجو، تیله کو، زاغه و ....

در فاصله بین 300 تا 1000 سال گذشته دو طایفه در این مناطق حکمرانی کرده اند، حدود 400 سال پیش ترک ها در این مناطق حکمرانی می کردند و برخی روستاهای استراتژیک و مهم را نیز تغببر نام دادند همچون آق بلاغ، قره بلاغ، قروچای، باشماق و ...

650 سال پیش نیز هورامی ها در این منطقه حکمرانی می کردند و آنها نیز اسامی برخی روستاها را به زبان هورامی تغییر دادند همچون «سرواله» به معنای خواهر بزرگ (واله در زبان هورامی به معنای خواهر است)، "کرگ آباد" یعنی محل ماکیان (کرگ به معنای مرغ است)

روستاهایی هم وجود دارند که وجه تسمیه در زبان فعلی کردی را نمی توانیم برای آنها پیدا کنیم همچون روستاهای «سیس»، «چیلک» و «تروال»، این روستاها قدمتشان به بیش از هزار سال پیش بر می گردد.

احمدی در نهایت معنای "دئ ولان را این گونه معنا می کند: «دئ ولان» به معنای محل گل هاست («دئ» به معنای خانه و «ولان» به معنای گل ها است) و کلمه ای هورامی است.

محمدسعیدی احمدی در پایان با تاکید بر اینکه با تغییر نام شهرستان دهگلان به لیلاخ مخالف است، گفت: لیلاخ منطقه بسیار وسیعی است و قطعا انحصار آن به دهگلان باعث کوچک شدن آن خواهد شد، من تنها در نامش خوشبین هستم چرا که نمودش بیشتر است ، هرچند فرهنگ منطقه لیلاخ قطعا محدود و کوچک می شود و فرهنگ لیلاخ محدود به دئ ولان می شود.

گفتنی است "دئ ولان" به علت اینکه بام ایران است به عنوان بان لیلاخ شناخته می شود چرا که نسبت به سایر مناطق لیلاخ در بالاترین ارتفاع قرار دارد.

گزارش- ظرفیه احمدی