از اکتبر گذشته تقسیم ایست و بازرسی ها میان دو منطقه تحت نفوذ اتحادیه میهنی و حزب دموکرات دوباره نمود بیشتری پیدا کرده است. حتی درخواست شده که اقلیم کردستان به دو منطقه تحت نفوذ حزب دموکرات و اتحادیه میهنی تقسیم شود. مقامات دو حزب از طریق شبکه های تلویزینی وابسته به حزب، یکدیگر را به خیانت متهم کرده و همدیگر را مزدور دشمنان کُرد می خوانند. این مسائل روی نیروهای پیشمرگ که در سه سال گذشته متحد کلیدی ائتلاف ضدداعش بوده تاثیر شدیدی داشته است.

حزب دموکرات (پارتی) به رهبری مسعود بارزانی و حزب اتحادیه میهنی حدود 150000 تا 200000 نیروی وابسته در اختیار دارند که از برخی از این نیروها برای سرکوب اعتراضات ضد حکومتی مردم در ماه دسامبر گذشته که عمدتا در استان سلیمانیه اتفاق افتاد استفاده کردند.

نیروهای پیشمرگ دو حزب مذکور به همراه نیروهای عراقی در مقابل حمله داعش که در بیشتر نقاط عراق در سال 2014 اتفاق افتاد همکاری غیرمنتظره ای با هم داشتند. این نیروها ابتدا در شهر جلولا در استان دیاله عراق با نیروهای امنیتی عراق و نیروهای حشد شعبی در مقابله با داعش همکاری کردند. این همکاری میان نیروهای پیشمرگ و نیروهای عراقی کم و بیش در طول نبرد با داعش در عراق ادامه داشت.

با توجه به این که قبل از تهاجم گسترده داعش به عراق در سال 2014، نیروهای پیشمرگ و ارتش عراق در طول سال ها پس از سقوط رژیم صدام حسین با هم تنش داشتند، این همکاری غیرمنتظره بود. این دو نیرو در سال 2012 و بعد از گذشت چند ماه از خروج نیروهای آمریکا در عراق، در آستانه تقابل کامل با همدیگر قرار گرفتند. تنش چنان جدی بود که تیپ های 14 و 16 ارتش عراق که بیشتر اعضای آن از نیروهای قدیمی پیشمرگ کرد بودند این رده های ارتش عراق را ترک کرده و به نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان عراق پیوستند.

با این حال، پیش آمدن جنگ با داعش سطح غیرمنتظره ی از اعتماد را میان نیروهای ارتش عراق و پیشمرگ از یک سو و میان نیروهای پیشمرگ حزب دموکرات و اتحادیه میهنی از سوی دیگر ایجاد کرد. نبرد برای آزادسازی موصل از دست داعش را که در اکتبر 2016 آغاز شد می توان اوج این همکاری غیرمنتظره میان نیروهای ارتش عراق و نیروهای کرد اقلیم کردستان توصیف کرد.

این اتفاق می توانست زمینه همکاری های امنیتی میان نیروهای عراقی و پیشمرگ را در آینده در استان های نینوا، کرکوک، صلاح الدین و دیاله که برخی از آنها زمینه تنش دارند فراهم کند. همین الان هم نیروهای باقی مانده داعش کمپین کشتار علیه نیروهای عراقی را در غرب کرکوک در منطقه حویجه به راه انداخته اند.

اما پایان عملیات مقابله با داعش در عراق، برگزاری رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان و مناقشه اربیل و بغداد بر سر نفت و بودجه عراق بار دیگر باعث ایجاد تنش میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق شده است. تقابل 16 اکتبر میان پیشمرگ ها و نیروهای عراقی در کرکوک به اتحاد میان نیروهای پیشمرگ و همکاری میان نیروهای پیشمرگ و ارتش عراق پایان داد.

درگیری شدید روز 20 اکتبر 2017 در شهرک پردی که جاده کرکوک- اربیل از میان آن می گذرد اختلافات و تفرقه میان نیروهای عراقی و پیشمرگ را نشان داد. در این درگیری فقط نیروهای وابسته به حزب دموکرات حضور داشتند. دو واحد از نیروهای وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان که در این درگیری شرکت داشتند وابسته به حزب دموکرات کردستان عراق بودند. نیروهای وابسته به حزب اتحادیه میهنی که در میان این دو یگان بودند به سلیمانیه بازگشته بودند. نیروهای متخاصم در آن روز صدها خمپاره و بمب به سوی یکدیگر پرتاب کردند. هر دو طرف درگیری از سلاح هایی که ائتلاف ضدداعش برای مبارزه با این گروه تروریستی در اختیار آنها قرار داده بود علیه یکدیگر استفاده کردند. دهها تن از نیروهای عراقی و پیشمرگ اقلیم کردستان در این درگیری جان خود را از دست دادند.

حزب دموکرات و اتحادیه میهنی از سال 1992 و زمانی که اقلیم کردستان عراق تاسیس شد تا سال 2006 اقلیم کردستان را به دو منطقه تحت نفوذ خود تقسیم کردند. حزب دموکرات و اتحادیه میهنی در اوایل سال 2006 حکومت اربیل وسلیمانیه را یکپارچه کرده و توافق کردند نیروهای امنیتی خود را از جمله نیروهای پیشمرگ متحد و یکپارچه سازند. رهبران کرد اقلیم کردستان تحت فشار آمریکا برای متحد کردن نیروهای خود اقدام کردند اما این اقدام به شکست انجامید. آنها در نهایت در سال 2010، با تشکیل وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان موافقت کردند. وزارت پیشمرگ در سال 2011 تشکیل تیپ های پیشمرگ متشکل از نیروهای اتحادیه میهنی و حزب دموکرات را از میان یگان های 70 (وابسته به اتحادیه میهنی) و 80 (وابسته به حزب دموکرات) متشکل از 100000 نیرو آغاز کرد. بر اساس گزارش کمیسیون نیروهای پیشمرگ پارلمان اقلیم کردستان در ژوئن 2014، تا سال 2013 نزدیک به 28800 نیروی پیشمرگ در 12 تیپ سازماندهی شدند. با این که در عمل این 12 تیپ از نیروهای پیشمرگ همچنان در خط حزبی حرکت می کردند، برای اولین بار نیروهای پیشمرگ حزب دموکرات و اتحادیه میهنی در یک پست دیده بانی و خاکریز و تحت فرماندهی واحد عمل می کردند که قدم مهمی در راستای سازماندهی و یکپارچه سازی نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان عراق بود.

اما تنش های اخیر به این روند پایان داده و تیپ های مختلف از نیروهای پییشمرگ دوباره دچار تفرقه شده اند. مقامات کرد ادعا می کنند که آنها با کمک مشاوران نظامی آمریکا، انگلیس و آلمان که برای ایجاد اصلاحات در وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان همکاری می کنند در راستای یکپارچه سازی نیروهای پیشمرگ به این حرکت ادامه خواهند داد.

اگر تنش ها میان اقلیم کردستان و عراق حل نشود ثبات اقلیم کردستان، مناطق مورد مناقشه و کل عراق را به خطر می اندازد.

با توجه به این که 3 ماه تا زمان برگزاری انتخابات عمومی در عراق باقی مانده است، نتیجه این انتخابات که ممکن است توازن قدرت را در اقلیم کردستان دچار تغییر کند می تواند مشخص کند که آیا کردها تمایل دارند بار دیگر مسیر متحد کردن نیروهای پیشمرگ و حل اختلافات با دولت مرکزی عراق را طی کنند یا خیر.

منبع: مدرسه اقتصاد لندن

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101