سقوط شهر عفرین در شمال سوریه به نظر بیشتر طرف های دیگر در بحران سوریه غیرمنتظره و شگفت آور بود. کارشناسان، ناظران و حتی مقامات ائتلاف ضدداعش فکر می کردند که جنگجویان کرد سوریه مقاومت بیشتری برای حفظ این منطقه خواهند کرد و پیروزی ترکیه با هزینه های بیشتری ممکن می شد.

به دنبال تصمیم یگان های مدافع خلق سوریه یا ypg به واگذار کردن مرکز شهر عفرین بدون درگیر شدن جنگ شهری با نیروهای ارتش آزاد سوریه، اکنون بیشتر افراد باور دارند که دخالت نظامی ترکیه در عفرین پیش درآمد عملیات گسترده تری در دیگر شهرهای تحت کنترل کردهای سوریه است.

همزمان که کارشناسان برای فهمیدن دلیل خارج شدن نیروهای ypg از شهر عفرین تلاش می کنند، آرون لوند کارشناس برجسته حوزه خاورمیانه به این نتیجه رسیده است که جنگجویان کرد سوریه کمکی را که از جامعه بین المللی انتظار داشتند دریافت نکردند.

آرون لوند نوشت:« ypg که توسط تنها مدافع قدرتمندش در عفرین یعنی روسیه در چنگ گرگها انداخته شد نتوانست مدت زمان زیادی دوام بیاورد. تا اوایل مارس تنها چیزی که برای ypgباقی مانده بود این پرسش بود که آیا برای حفظ خود از عفرین بیرون برود و یا ناامیدانه برای کسب چند امتیاز سیاسی به مقاومت ادامه دهد.

ترکیه عملیات شاخه زیتون را که روز 20 ژانویه 2018 آغاز کرد با برافراشتن پرچم خود در مرکز شهرعفرین خاتمه داد. در همان حال، نیروهای ارتش آزاد وابسته به ترکیه شامل جنگجویان جهادی-سلفی مشغول چپاول شهر بودند. تصاویری که از این چپاول منتشر شد مشابهه چپاول شهرها در قرون وسطی بود.

خبرنگار خبرگزاری فرانسه گزارش داد:« جنگجویان طرفدار آنکارا پس از اتمام نبرد با جنگجویان کرد در عفرین، به داخل خانه ها، مغازه ها و رستوران ها هجوم بردند و مواد غذایی، وسایل الکترونیکی، پتو و دیگر وسایل را سرقت کردند. آنها وسایل غارت شده را در داخل وانت های کوچک گذاشته و به بیرون از شهر رفتند.»

درگیریها میان ارتش ترکیه و نیروهای ypg یک بحران انسانی را بوجود آورد. هزاران نفر از مردمی که از منطقه فرار کردند قادر به یافتن سرپناهی نبوده و مجبور بودند بدون آب و غذا در میان دشتها و کوهها بخوابند.

آروند لوند نوشت:« سازمان ملل تخمین می زند که نزدیک به 100000 نفر قبل از سقوط شهر عفرین بی خانمان شدند. مقامات کرد و افراد فعال در امور انسان دوستانه می گویند از مجموع جمعیت 323000 نفری عفرین بیش از 150000 نفر از آنها آواره شدند. بیشتر آنها در مرکز کانتون عفرین که حتی بعد از قطع آب در اوایل مارس به آنجا پناه آورده بودند جمع شده بودند.»

یکی از اولین اقدامات نیروهای ارتش آزاد تخریب مجسمه کاوه آهنگر یکی از نمادهای اسطوره ای در تاریخ کردها در شهر عفرین بود. کاوه نماد مقاومت و آزادی است. یکی از اولین اقدامات جت های جنگنده ارتش ترکیه در هفته اول عملیات در عفرین، تخریب معبد 3000 ساله ای بود که از 1300 قبل از میلاد تاکنون وجود داشته است. از بین بردن میراث فرهنگی عفرین و نابودی هویت قومی آن اعتراض بین المللی را به همراه داشته است.

وزارت خارجه آمریکا در بیانیه ای در 19 مارس 2018 اعلام کرد:« به نظر می رسد که بیشتر جمعیت شهر (عفرین) که عمدتا کُرد هستند به دلیل تهدید حمله نیروهای ارتش ترکیه و اپوزیسیون مورد حمایت ترکیه شهر را ترک کرده اند. ما همچنین از گزارش هایی که درباره غارت داخل شهر عفرین منتشر شده نگران هستیم. ما همواره نگرانی عمیق خود را درباره وضعیت عفرین به مقامات ترک اعلام کرده ایم.»

اما این اظهارات دیر بیان شده بود و روی رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه که بیانیه وزارت خارجه آمریکا را نشانه دیگری از ضعف آمریکاییها و عدم قاطعیت آنها می دانست تاثیری نداشت.

رجب طیب اردوغان روز 20 مارس و خطاب به نمایندگان حزبش در پارلمان ترکیه گفت: « آنها اکنون نگرانی خود را درباره عفرین ابراز می کنند. وقتی ما نگرانی خود را بیان می کردیم شما کجا بودید؟ وقتی ما به شما از بین بردن این سازمان های ترویستی را پیشنهاد کردیم شما کجا بودید؟ اگر شما شریک استراتژیک ما هستید باید به ما احترام بگذارید و همراه ما حرکت کنید.»

اکنون کارشناسان نسبت به تشدید تنش میان آمریکا و ترکیه بر سر منبج که اردوغان آن را دومین هدف برای حمله ارتش ترکیه انتخاب کرده هشدار می دهند.

دیوید اگناتیوس روزنامه نگار برجسته در این باره نوشته است:« مسئله این است که آمریکا کاری را کرد که ترکیه می خواست. نتیجه می تواند آشوبی در منبج به پا کند که ممکن است جنوب و شرق سوریه را نیز دربر بگیرد و ثباتی را که با هزینه زیادی به دست آمد از بین ببرد. همزمان که تقابل عفرین به پایان می رسد و تنش در شمال سوریه کاهش می یابد اقدام معقول خروج تدریجی ایالات متحده و نیروهای دموکراتیک سوریه از منبج می تواند باشد.»

اکنون پرسش این است که چگونه دستاورد نظامی ترکیه به دستاوردی سیاسی تبدیل شده و تا چه وقت ارتش ترکیه در عفرین خواهد ماند؟

بهترین مثال برای یافتن پاسخ رجوع به منطقه حوزه عملیات سپر فرات است که در ماه مارس 2017 تحت کنترل نیروهای ارتش ترکیه و ارتش آزاد سوریه در آمد. از آن زمان، نفوذ ترکیه در این منطقه بیشتر شده است. جرابلس، الباب و عزاز توسط مقاماتی اداره می شوند که از سوی آنکارا گماشته شده اند. آنکارا 140000 نفر از آوارگان سوریه را در این مناطق جای داده و ممکن است عفرین نیز چنین روندی را شاهد باشد.

با ااین حال، عفرین با داشتن جمعیت قابل توجهی از کردها نمی تواند شبیه منطقه تحت عملیات سپر فرات باشد. بر اساس اظهارات فابریس بالانشه، پژوهش گربرجسته حوزه سوریه، حدود 95 درصد ساکنان عفرین کُرد بوده و یا در گذشته کرد بوده است.

بالانشه نوشت:« عفرین بسیار مبارزپرور است. حدود سه چهارم از رهبران YPG از ساکنان عفرین بوده اند. از طرف دیگر، اردوغان به سرکوب کردهای ترکیه که به خودمختاری کردهای سوریه امید داشتند نیز پرداخته است.»

بالانشه درباره تهدید اردوغان به گسترش دخالت نظامی در دیگر مناطق تحت کنترل کردها می پرسد؟ « وقتی هیچ کس تاکنون واکنشی نشان نداده چرا باید این حملات را متوقف کند؟»

تنها نیروهایی که می توانند از رفتن ترکیه به دیگر مناطق تحت کنترل ترکیه جلوگیری کنند آمریکا و روسیه هستند. بنابر این همان طور که YPG در هفته اول عملیات نظامی ترکیه قول داد عفرین به ویتنامی برای ترکیه تبدیل نشد اما در عوض می تواند به کابوس واشنگتن تبدیل شود.

منبع: المانیتور

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101