به گزارش خبرگزاری کردپرس، در هفته سوم ماه مارس جاری کُردها یکی از بدترین روزهای تاریخ معاصر ما که همان روز حمله شیمیایی صدام حسین، دیکتاتور عراق به شهر حلبچه در انتقام از مقاومت کُردی در برابر رژیم تحت رهبری خود می باشد را گرامی داشتند؛ یاد چنین جنایت هایی که دولت های کشورهایی که در آنها زندگی می کنیم همچنان علیه ما مرتکب می شوند، باعث شده کُردها مشتاق تلاش برای تحقق رویایی باشند که همواره در ذهن ما بوده و چیزی نیست جز این که یک کشور برای خود داشته باشیم.

این اشتیاق شدید به یک کشور کُردی طی سال گذشته نتایج معکوس زیادی در پی داشته جایی که در ماه سپتامبر "دولت اقلیم کُردستان" فرصتی را دید که می شد از آن در راستای پیشبرد تلاش خود برای استقلال از طریق برگزاری همه پرسی بهره گرفت و موفقیت به دست آمده در زمینه ایجاد نهادهای خود و توسعه روابط مناسب با کشورهای همسایه نیز باعث تشویق آن شد؛ این در حالی است که اکثریت قاطع کُردهای عراقی شرکت کننده در همه پرسی نیز به استقلال رای دادند.

با این حال این نمایش امیدوارکننده به یک فاجعه منجر شد جایی که دولت فدرال در بغداد برای جلوگیری از جدایی عملی بخشی از قلمروی خود، با پشتیبانی ترکیه و ایران و موافقت ضمنی آمریکا با استفاده از زور به مقابله با آن پرداخت و بر اساس معامله ای که با یک جناح کُردی انجام داد، نیروهای خود را اعزام کرد و آنها نیز بی درنگ نیمی از مناطق "اقلیم کُردستان" و صادرات نفت آن را کنترل کردند؛ دولت مرکزی همچنین از نظر اقتصادی عرصه را بر دولت کُردی تنگ کرده و از پروازهای بین المللی به فرودگاه های آن نیز جلوگیری کرد.

شکی در این نیست که این یک درس و تجربه دشوار با این حال روشن بود: مرزها در خاور میانه که نیروهای استعمارگر فرانسوی و بریتانیایی بیش از یک قرن پیش ترسیم کردند، تثبیت شده تر از آن چیزی هستند که کُردها آرزو دارند، این مسئله ناعادلانه است اما کُردها باید چنین واقعیت تلخی را بپذیرند.

با این حال چشم اندازهایی برای آینده وجود دارند و زمان آن فرا رسیده که رهبران کُرد مسیر جایگزین به سوی تعیین سرنوشت را مشخص کنند جایی که باید یک فرم واقعی از گرایش ناسیونالیستی را در پیش بگیرند و در آن نیز امنیت، آزادی و رفاه شهروندان خود و به خطر نینداختن آنها را در اولویت قرار دهند؛ این مسئله نیز شاید پذیرش چیزی کمتر از کشور رسمی را ایجاب کند با این حال حکومتداری خوب و دمکراسی واقعی باید نشان دهند که چنین کمبودی را جبران می کنند.

تنها چند سال پیش بود که "اقلیم کُردستان" الگویی برای عراق و سراسر خاور میانه به شمار می آمد جایی که سیاست درهای باز باعث جذب شرکت ها، خبرنگاران و دانشگاهیان شده و اقلیم تنها دانشگاه های آمریکایی در عراق و همچنین دو شرکت از سه شرکت تلفن همراه کشور را نیز در خود جای داده؛ تا چند ماه پیش اقلیم روزانه بیش از نیم میلیون بشکه نفت صادر می کرد و علاوه بر آن ارتش کُردی یعنی نیروهای پرافتخار پیشمرگ نیز نه تنها در دفاع از کُردستان بلکه در آزادسازی موصل از داعش نیز سهیم بود.

با این حال این موفقیت بذرهای شکست بعدی را به همراه داشت چرا که همزمان با افزایش اعتماد کُردهای عراق به توانایی خود در ایستادگی به تنهایی، اهتمام آنها به محافظت از سهمیه خود در دولت مرکزی که از زمان فروپاشی رژیم صدام حسین در سال 2003 میلادی همواره در آن اعمال نفوذ زیادی می کردند کاهش یافت؛ با توجه به ناامیدی کُردها از ناتوانی مداوم دولت مرکزی در پایبندی به تعهدات خود در قبال "اقلیم کُردستان" در چارچوب قانون اساسی، این دوری آنها از دولت کاملا توجیه پذیر و قابل درک بود.

هم اکنون نیز کُردهای عراق باید از طریق تاکید دوباره بر نقش خود به عنوان بازیگران مهم در بغداد با واقعیت روبرو شوند، احزاب کُرد عراقی باید توانمندترین نامزدهای خود را برای انتخابات پارلمانی در ماه مه آینده انتخاب کنند و این نامزدها نیز باید برای دفاع از حقوق خود در چارچوب قانون اساسی تمام تلاش خود را به کار گیرند؛ اصل حکمرانی اکثریت شیعه یک خطر واقعی برای کثرت گرایی سیاسی در عراق به شمار می آید با این حال واکنش کُردی باید در مشارکت نمود پیدا کند نه گریز؛ این درست که دمکراسی در عراق دچار عیب و نقص است با این حال انتخابات همچنان اهمیت زیادی دارد.

کُردها همچنین باید از این فرصت برای ساماندهی دوباره و ترمیم جبهه داخلی استفاده کنند در حالی که حزب گرایی، سرمایه داری رابطه بازی و فساد آفت های "اقلیم کُردستان" هستند و در نتیجه باید اصلاح اولویت جدید کُردها باشد.

در حالی که در ناعدالتی کامل استقلال دور از دسترس است، کُردها باید روی این مسئله تمرکز کنند که اقلیم خود را به پایگاه دمکراسی و داستان موفقیت اقتصادی (از جمله و به طور عمده تبدیل کُردستان به پناهگاه کارآفرینان از سراسر جهان) تبدیل کنند، این یک هدف والا است، تفاوت زیادی با هدف هر کشور رسمی ندارد و می توان آن را نیز به صورت کامل محقق ساخت.

با وجود آن که واشنگتن مخالف استقلال کُردستان است، آمریکا به یک اقلیم کُردی قدرتمند در یک عراق قدرتمند پایبند است در حالی که دولت های مرکزی و اقلیم معمولا این دو ایده را کامل متضاد یکدیگر می پندارند؛ شاید جامعه بین الملل به پشتیبانی از کشور کُردی تمایل نداشته باشد با این حال از یک اقلیم کُردی عراقی دارای خودمختاری یعنی یک کشور مستقل در همه چیز به غیر از نام، استقبال و از آن نیز محافظت کرده است.

کمک به چنین کُردستانی در راستای منافع عراق و آمریکا است و بغداد نیز نمی تواند با استفاده از زور بلندپروازی های کُردها را محدود کند جایی که پیش از این تمامی تلاش های رژیم های عراق در این زمینه ناکام مانده است؛ بر همین اساس نیز به نفع بغداد و همچنین آنکارا، دمشق و تهران است که کُردها انرژی خود را به جای حمل اسلحه، روی حکمرانی و توسعه اقلیم خود متمرکز کنند و آمریکا نیز می تواند با ترغیب دولت در بغداد به ایجاد نهادهای مندرج در قانون اساسی و احترام گذاشتن به آنها به ویژه تحقق فدرالیسم کامل و تقسیم نسبی درآمدهای نفتی، در این راستا کمک کند.

بار دیگر ما کُردها خود را در حال تکرار گفته قدیمی "دوستانی جز کوه ها نداریم" می یابیم با این حال باید واقعیت کنونی را چالشی برای ایجاد جامعه جدید تنها در چارچوب مرزهای تحمیل شده در نتیجه واقعیت سیاسی قلمداد کنیم و در جهان عاری از عدالت نیز مبارزه ناسیونالیسم کُردی پا بر جا از یک قرن پیش تاکنون، به یک چشم انداز جدید نیاز دارد.

منبع: مؤسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس عراق و اقلیم کردستان