نیکوس کونستانداراس یک روزنامه نگار یونانی در روزنامۀ یونانی کاسیمرینی نوشت: «ترکیه باید به زودی روشن کند که با ایالات متحده است، یا با ایران.»

این یک اظهارنظر معنادار بود. چنان که کونستانداراس خاطر نشان می کند: «بازی به غایت پیچیدۀ امروز ممکن است با چیز بسیار خطرناک تری جایگزین شود.»

تحولات داخل و پیرامون سوریه، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه را در کانون توجه همگان قرار داده است. بازی اردوغان از آغاز بحران سوریه معطوف به این بود که هر چیزی از این آشوب به دست بیاید وی سهم خود را در آن تضمین کند.

اردوغان در هفت سال گذشته سیاست ترکیه در خصوص سوریه را هدایت کرده است، نخست با حمایت مشتاقانه از احمد داود اوغلو نخست وزیر سابق ترکیه و پس از او توسط شخص خودش. اردوغان امیدوار بود این سیاست قدرت وی را در داخل ترکیه مستحکم تر کند.

با وجود این، مشخص نیست که ایا نیاز به انتخاب میان ایالات متحده و روسیه وارد محاسبات اردوغان شده است یا نه. سیاست وی در سوریه تفرقه افکنانه بوده و چنان که تصرف عفرین نشان داد، برخلاف سیاست های ائتلاف بین المللی ضد دولت اسلامی عراق و شام (داعش) جریان دارد.

به نظر می رسد اردوغان در موازنۀ قدرت در منطقه همراه و هم سفر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه است و به منافع دراز مدت ایران خدمت می کند.

این موضوع بسیار بحث بر انگیز شده است و این امر در پاسخ های نامزد دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده برای پست وزارت خارجۀ این کشور در روند اخذ رأی اعتماد، مشهود بود. در جلسۀ سنا تصویری از اردوغان، پوتین و حسن روحانی رئیس جمهور ایران در نشست آنکارا به مایک پومپئو نشان دادند. رابرت منندز سناتور دموکرات از ایالت نیوجرسی گفت: «مشکل این عکس چیست؟ ایالات متحده در آن حضور ندارد.»

پومپئو پاسخ داد: «هدف نشست آنکار بحث دربارۀ این بود که آنها چگونه سوریه را میان خود تقسیم کنند.» این یعنی پومپئو اردوغان را، به عنوان رهبر یکی از اعضای ناتو، به تدارک فرمولی متهم می کرد که مخالف منافع واشنگتن و همچنین ناتو است.

پومپئو همچنین توضیح داد که جنگ با داعش هنوز به پایان نرسیده است و ایالات متحده به حمایت از ارتش دموکراتیک سوریه، که رکن اصلی آن را شبه نظامیان کرد یگان های مدافع خلق (YPG) تشکیل می دهند، ادامه خواهد داد.

پومپئو در شرایطی این سخنان را بر زبان می راند که واشنگتن و پاریس خود را برای حملۀ نظامی به سوریه آماده می کردند.

این تحولات اردوغان را در موضع متزلزلی قرار داده است. برای اردوغان در یک طرف روسیه قرار دارد که چشم خود را به روی حملۀ نظامی ترکیه به نیروهای کرد سوری بست، و در طرف دیگر تهدید روز افزون ابقای بشار اسد رئیس جمهور سوریه در قدرت. اردوغان بشار اسد را دشمن بزرگ خود می داند.

هانا لوسیندا اسمیت [روزنامه نگار آزاد] در اسپکتیتور نوشت: «زمان خوبی برای آن نیست که یک متحد بی طرف داشته باشی.» رئیس جمهور ترکیه نظاره گر بود که قدرت های غربی، که زمانی در تصمیم او مبنی بر کمک به معارضان مسلح برای سرنگونی اسد مشارکت کردند، علاقۀ خود را به شورشیان از دست دادند و در مقابل برای شکست دادن داعش از کردها پشتیبانی کردند.

وی همچنین نظاره گر فروپاشی سیاستی منطقه ای بود که وی و داود اوغلو وزیر پیشین امور خارجه اش مهندسی می کردند. هدف این سیاست این بود که ترکیه را به الگوی سلسله ای از حکومت های اسلامی پسا بهار عربی و اردوغان را به رهبر بلامنازع جهان اسلام سنی تبدیل کند. امروز تنها متحدی که ترکیه در منطقۀ خاورمیانه دارد و می تواند روی آن حساب کند، قطر است.

* یاووز بایدار روزنامه نگار، تحلیل گر، بلاگر و بنیان گذار P24 پلتفورم رسانه های مستقل است. وی دربارۀ سیاست داخلی و خارجی ترکیه برای نیویورک تایمز، گاردین، ال پایس، عرب ویکلی و... می نویسد. وی در سال 2014 به خاطر مبارزه با سانسور و دفاع از ارزش های حرفه ای روزنامه نگاری در ترکیه برندۀ جایزۀ ویژۀ مطبوعات اروپا شد.

منبع: پایگاه خبری احوال

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه