دولت باغچلی، رئیس حزب حرکت ملی امروز 17 آوریل 2018 در اظهاراتی از حکومت درخواست کرده است انتخابات ریاست جمهوری که قرار است در 3 نوامبر 2019 برگزار شود را در ماه آگوست سال جاری برگزار کند؛ پیامی که در صفحات تاریخ سیاسی ترکیه چیز جدیدی نبوده و عبارت از یک تکرار تاریخی است.

در واقع روند حاکمیت 16 ساله حزب عدالت و توسعه در ترکیه که همچنان نیز ادامه دارد با این انتخابات زودهنگام که دولت باغچلی بانی آن بود رقم خورد. انتخاباتی که حزب متبوع دولت باغچلی با این که پیش از آن یکی از احزاب موتلف حکومت ترکیه بود نتوانست حتی حدنصاب انتخابات را به دست بیاورد و بیرون از مجلس ماند.

باغچلی با پیامی که امروز در 17 آوریل 2018 صادر کرده و خواستار برگزاری انتخابات در 26 آگوست 2018 شده است در واقع یادآور روزهای 2002 میلادی در ترکیه است. حزب تازه تاسیس عدالت و توسعه در آن انتخابات زودهنگامی که دولت باغچلی بانی آن بود توانست به تنهایی حداکثر آراء برای تشکیل حکومت را از آن خود کند و 3 حزب موتلف حکومت یعنی احزاب حرکت ملی ، دموکراتیک چپ و حزب آنا وطن ترکیه به نخست وزیری بولنت اجویت تماماً از کسب حدنصاب انتخابات عاجز مانده و به مجلس ترکیه راه پیدا نکردند.

در واقع انتخابات 2002 میلادی یکی از عجیب ترین و مهمترین انتخابات تاریخ سیاسی ترکیه است، انتخاباتی که با مشارکت 79.10 درصد مردمی رو به رو شد حتی از انتخابات 1980 که در اوج دوران کودتای نظامی صورت گرفت هم مشارکت کمتری داشت. انتخاباتی که نتیجه آن نیز بسیار متفاوت از عادت سیاسی آن روزهای ترکیه بود. ملت ترکیه که تا آن روز به یک سیستم حکومتی چند حزبی عادت کرده بود به یک باره وارد دورانی شد که یک حزب به صورت یک جانبه اکثریت کرسی های پارلمان برای تشکیل حکومت را به دست آورده بود. حزب تازه تاسیس عدالت و توسعه ترکیه که اولین تجربه انتخاباتی خود را پشت سر می گذاشت توانسته بود دست به موفقیت بسیار بزرگی بزند. حزب عدالت و توسعه در این انتخابات با کسب 34.42 درصد آراء یک پیروزی بسیار جدی نسبت به بقیه رقبای سیاسی خود به دست آورد. حزب حرکت ملی ترکیه در آن انتخابات 8.34 درصد آرا را کسب کرد. م.ه.پ در واقع دست به یک خودکشی سیاسی زد و حتی از راهیابی به پارلمان نیز عاجز ماند.

حکومت جدیدی که توسط حزب عدالت و توسعه تشکیل شده بود تا 11 مارس 2003 با نخست وزیری عبدالله گل بر سر کار ماند و بعد از آن عبدالله گل با استعفا از سمت نخست وزیری دوران رجب طیب اردوغان، در ترکیه آغاز شد. دورانی که رجب طیب اردوغان در آن حتی با حمایت حزب اصلی اپوزیسیون یعنی حزب جمهوری خواه خلق به نخست وزیری رسید آغاز دوران جدید در ترکیه بود که امروز با به اوج قدرت رسیدن اردوغان در ترکیه شاهد آن هستیم. احزاب سیاسی مهمی که تا آن تاریخ از احزاب سیاسی قدرتمند به حساب می آمدند بعد از آن به کلی از صحنه سیاسی ترکیه کنار رفتند که مهمترین آن را می توان حزب دموکراتیک چپ ترکیه با ریاست بولنت اجویت نام برد. حزب آنا وطن و حزب راه راست از احزاب سیاسی مهم قبل از 2002 میلادی ترکیه نیز در این رده بندی جای می گیرند.

روندی که به انتخابات زودهنگام 3 نوامبر 2002 منتهی شد با چنین آرایش سیاسی همراه بود: بولنت اجویت، رئیس حزب دموکراتیک چپ به عنوان نخست وزیر ترکیه معرفی شده و دولت باغچلی، رئیس حزب حرکت ملی و مسعود ییلماز رئیس حزب آنا وطن به عنوان معاونین نخست وزیر معرفی شدند. حزب اپوزیسیون نیز حزب فضیلت ترکیه بود. بعد از انحلال حزب رفاه حرکتی تحت عنوان "دیدگاه ملی" که در میان آنان رجب طیب اردوغان، عبدالله گل، عبدالحمید گل، بولنت آرنج و عبدالطیف شنر حضور داشتند در 1 آگوست 2001 حزب عدالت و توسعه را تاسیس کردند. به دلیل آن که رجب طیب اردوغان در آن تاریخ ممنوعیت سیاسی داشت، رئیس حزب عبدالله گل شد. بحران اقتصادی ترکیه در سال 2001 به اوج خود رسیده و تاثیر ویرانگرش را در تمام ابعاد زندگی به صورت کامل به نمایش گذاشته بود. در سال 2002 بولنت اجویت نخست وزیر ترکیه دچار وضعیت جسمانی وخیمی شد و حسام الدین اوزکان که از وی به عنوان دست راست بولنت اجویت نام برده می شد در آن دوران پیشنهاد کناره گیری از نخست وزیری را به اجویت داد. اجویت این پیشنهاد اوزکان را رد کرده و اوزکان نیز از سمت معاونت نخست وزیری ترکیه استعفا کرده بود. ترکیه در حالی که با چنین بحران هایی وارد تابستان 2002 می شد دولت باغچلی دست به اقدامی رادیکال زده و مسئله انتخابات زودهنگام را مطرح کرد. باغچلی در 15 جولای 2002 طی سخنرانی طولانی مدت پایه های انتخابات زودهنگام در ترکیه را پایه گذاری کرده و با این که مسعود ییلماز دیگر معاون نخست وزیر ترکیه مخالفت خود را با این اظهارات اعلام کرده بود ولی علی رغم تمام این مخالفت ها در 31 جولای بعد از 16 روز از اظهارات باغچلی تصمیم به انتخابات زودهنگام در ترکیه اخذ و نهایی شد.

حال دولت باغچلی بعد از 16 سال از آن تاریخ یک بار دیگر پیامی را منتشر کرده است که در آن زمزمه هایی از انتخابات زودهنگام در ترکیه وجود دارد. انتخاباتی که در صورت پیروزی حزب عدالت و توسعه و رجب طیب اردوغان دوران طلایی حزب عدالت و توسعه و شخص رجب طیب اردوغان در ترکیه خواهد بود. باغچلی موتلف این روزهای رجب طیب اردوغان 16 سال پیش در حالی که بانی اصلی روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه بود باید دید که یک بار دیگر هم خواهد توانست بانی دوران طلایی اردوغان در ترکیه باشد یا خیر؟!

خبرگزاری کردپرس/ سرویس ترکیه

منابع: آرشیو حزب حرکت ملی ترکیه، آرشیو روزنامه صباح، آرشیو روزنامه حریت