اقلیم کردستان منطقه ای در شمال عراق که جمعیتی حدود 6 میلیون نفر دارد همین چند وقت پیش برای جدا شدن از عراق کوشید اما تلاش آن ناکام ماند. بغداد رفراندوم استقلال اقلیم کردستان را که در 25 سپتامبر 2017 برگزار شد رد کرد و نیروهایش را برای کنترل بر میدان های نفتی عمده که منابع اصلی درآمدی اقلیم کردستان بود اعزام کرد.

اکنون، ایگور سچین که یکی از متحدان نزدیک ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه است می گوید با توجه به عدم تمایل عراق به همکاری با روس نفت، شرکت وی به جای آن با اقلیم کردستان که «اشتیاق بیشتری برای توسعه همکاریهای استراتژیک از خود نشان داده همکاری خواهد کرد».

قدرت های جهانی شامل ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا که قبلا با تمایل استقلال طلبانه کردها همسویی داشتند در نهایت به بغداد اطمینان دادند که آن ها حاکمیت این کشور بر تمام عراق و از جمله اقلیم کردستان را به رسمیت می شناسند.

اما چنین اشاره آشتی جویانه و صلح آمیزی در نامه سچین مشاهده نشد. روس نفت خواستار همکاری و سرمایه گذاری چند میلیارد دلاری در اقلیم کردستان با وجود خشم دولت مرکزی عراق شده بود. اکنون به جای حمایت از آن مخالفت بیشتری با آن می کرد. بر اساس 7 منبع مطلع از موضوع، سچین دست بالاتری نسبت به آنچه مقامات عراقی دریافته بودند داشت. روزها قبل از آن، روس نفت اختیار صدور نفت از خط لوله اقلیم کردستان به ترکیه را در ازای پرداخت یک میلیارد و 800 میلیون دلار به دست آورده بود.

بر اساس منابعی در روس نفت، دولت عراق و اقلیم کردستان، هدف روس نفت از معاوله با اقلیم کردستان تنها بازرگانی نبود بلکه تثبیت نفوذ سیاسی روسیه در عراق بود. این منابع گفتند که کنترل روس نفت بر خط لوله نفتی اقلیم کردستان نقشی اساسی به آن در مذاکرات میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی بر سر از سر گیری صدور نفت داده است که بعد از برگزاری رفراندوم و تصرف میادین نفتی از سوی دولت عراق متوقف شده بود. کردستان عراق منابع نفتی عظیم و شاید یک سوم منابع نفتی عراق را دارد و صدور نفت آن برای اقتصاد ملی و منطقه ای آن نقشی حیاتی دارد.

به گفته سه منبع صنعت نفت در اقلیم کردستان و بغداد، مقامات کرد عراق گفته اند تا زمانی که دولت عراق دستمزد صدور نفت را به این شرکت معظم روسی پرداخت نکند از ازسر گیری صدور نفت خودداری خواهند کرد.

جبار اللعیبی، وزیر نفت عراق وقتی با دیدیر کاسیمیرو، دست راست سچین در این ماه در بغداد دیدار کرد به نقش رو به گسترش روس نفت در اقلیم کردستان پی برد و گفت حاضر است با روس نفت در بازسازی خط لوله نفت همکاری کند.

روس نفت، سچین، کرملین و دفتر نخست وزیر عراق حاضر به ارائه توضیح درباره این داستان نشدند. سچین و کرملین گفته اند که پروژه های روس نفت کاملا تجاری بوده و سیاسی نیستند. وزارت نفت عراق از دادن هر گونه توضیحی درباره جنبه های سیاسی معامله روست نفت در اقلیم کردستان خودداری کردند.

از قفقاز تا دهلی نو

منابع مختلف گفتند که اقدامات روس نفت در اقلیم کردستان، منطقه ای متحد آمریکا این بینش را به دست می دهد که چگونه کرملین از روس نفت و رییس جسور آن به عنوان ابزاری در خدمت سیاست های خارجی روسیه در جهان از اربیل گرفته تا قفقاز و دهلی نو استفاده می کند. بسیاری از کشورها از جمله ایتالیا و فرانسه شرکت های عظیم نفتی خود را به عنوان ابزار سیسات خارجی خود به کار گفته اند اما استفاده مسکو از روس نفت از این طریق از بیش از دو دهه گذشته و تحت حکم رانی ولادیمیر پوتین به طور چشم گیری افزایش یافته است.

گسترش نفوذ روسیه در کردستان عراق نمایانگر تغییرات شدید ژئوپلتیک است. اقلیم کردستان عراق از زمان سقوط رژیم صدام و اشغال عراق از سوی آمریکا در سال 2003 متحد درجه یک ایالات متحده آمریکا بوده است. آموس هوشستین که به عنوان نماینده ویژه در دولت اوباما خدمت کرده می گوید روس نفت و دیگر شرکت های دولتی روسیه همزمان که به دنبال کسب منفعت مالی بوده اند هر جا که لازم بوده به عنوان یک موجودیت سیاسی عمل کرده اند. وی به رویترز گفت: اما وقتی می خواهد یک معامله سیاسی انجام دهد این شرکت های بدون چون و چرا آن را انجام می دهند. « روسیه ابزارهای زیادی برای اعمال نفوذ سیاسی در اختیار ندارد و انرژی موثرترین ابزار آن است.»

بغداد که معامله روس نفت و اقلیم کردستان را در مورد خط لوله به رسمیت نمی شناسد خود را در موقعیت دشواری یافته است. به دنبال نبرد با داعش، توانایی ها و قابلیت های مالی بغداد کاهش یافته بنابر این، پول کمی برای احداث یک خط لوله جدید جدای از کردستان که از قطع جریان نفت ناراحت بوده و به درآمدهای مالی بیشتری وابسته است دارد.

وزیر خارجه دوم روسیه

به گفته منابعی در روس نفت و صنعت نفت، نقش روس نفت در تقویت سیاست خارجی روسیه به عراق منحصر نیست و این شرکت در دیگر کشورهای جهان نیز ایفای نقش می کند. یکی از منابع در روس نفت و نزدیک به رییس این شرکت می گوید: « سچین مانند وزیر خارجه دوم روسیه رفتار می کند و یا به عبارت دیگر، او نماینده بخش اقتصادی وزارت خارجه روسیه است. خیلی وقت ها این سیاست ها خاری در چشم آمریکا است.»

روس نفت در ونزوئلا 6 میلیارد دلار برای کمک به دولت این کشور قرض داده است. این شرکت می تواند در نهایت پالایشگاه های عظیم تکسان را که در حال حاضر وابسته به شرکت دولتی نفتی ونزوئلا به نام PDVSA است مالک شود زیرا این پالایشگاهها تضمینی برای پرداخت بدهی است.

روس نفت در هند 13 میلیارد دلار در یک پالایشگاه سرمایه گذاری کرده است که برای روند پیچیده نفت هزینه بالایی است. این شرکت تلاش کرد شرکت عربستانی آرام کو را از دور خارج کرده و روابط روسیه را با هند که متحد آمریکا محسوب می شود تقویت کند.

سچین اوایل امسال در یک مصاحبه نادر با فرانکفوتر الگماینه زایتونگ، سیاسی بودن معامله با اقلیم کردستان را رد کرد و گفت مطمئن است هم اقلیم کردستان و هم ونزوئلا دیون خود را خواهند پرداخت. از او سوال شد که آیا وی یک سیاستمدار است. وی که 57 سال دارد گفت:« این یک سوال مشکل است. مانند این است که قبلا چند بار زندگی های مختلفی را تجربه کرده ام. به نظر خودم کلمه درست مدیر است.»

وی که در سن پترزبورگ متولد شده، در دهه 1980 به عنوان مترجم نظامی به آنگولا و موزامبیک جایی که روسیه و آمریکا درگیر جنگ نیابتی بودند اعزام شد. ولادیمیر پوتین که از دهه 1990 سچین را می شناخت، وقتی به قدرت نشست او را به مسکو آورد. سچین به پوتین کمک کرد تا بیشتر صنایع نفت روسیه را ملی کند و وی در سال 2012 به عنوان مدیر عامل روس نفت منصوب شد.

نشست مسکو

کردها از خیلی وقت پیش گفته اند به عنوان یک منطقه خودمختار از عراق این اختیار را دارند تا با شرکت های خارجی درمورد صدور نفت از این منطقه معامله کنند. آنها در سال 2014 از طریق ترکیه شروع به صدور نفت کردند. با این حال، دولت مرکزی عراق می گوید معامله اقلیم کردستان با شرکت های خارجی و یا صدور نفت بدون رضایت بغداد غیرقانونی است.

روسیه تنها کشور خارجی بود که با بیان این که آروزی کردها را برای داشتن کشور مستقل درک می کند با فراندوم استقلال در اقلیم کردستان مخالفت نکرد. ایالات متحده آمریکا، اروپا ، ترکیه و ایران هفته ها قبل از برگزاری رفراندوم، از اربیل خواستند که یا آن را لغو کند و یا به تعویق بیاندازد. رکس تیلرسون وزیر خارجه ایالات متحده که برای تعویق رفراندوم تلاش می کرد و ناموفق بود سچین در حال مذاکره برای به دست آوردن کنترل خط لوله نفت اقلیم کردستان بود.

به گفته دو منبع، چند روز بعد از برگزاری رفراندوم، برخی مقامات کرد از جمله آشتی هورامی، وزیر منابع طبیعی اقلیم کردستان به مسکو پرواز کردند تا با مدیران روس نفت و مقامات وزارت خارجه روسیه دیدار کنند.

در روز 20 اکتبر و در بحبوحه آشوب پس از رفراندوم که نیروهای عراقی نیروهای پیشمرگ را از میادین نفتی کرکوک بیرون کردند، سچین معامله را تمام کرد.

منابع مذکور می گویند روس نفت آخرین بخش از مبلغ یک میلیارد و 800 میلییون دلار معامله را به اقلیم کردستان پرداخت کرده است. روس نفت و سچین که تحت تحریم های کشورهای غربی به بهانه ضمیمه کردن شبه جزیره کریمه به روسیه هستند هیچ وقت مبلغی را که بابت کنترل خط لوله پرداخت کرده اند، افشا نکردند.

منبع: رویترز

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101