به گزارش خبرنگار اعزامی کُردپرس به کرکوک، شاید بتوان گفت، پروسه سیاسی انتخابات در عراق، پیچیده ترین نوع انتخابات در منطقه است. تکثر گروه و جناح های مختلف قومی و مذهبی و ایدئولوژیک در این کشور منجر شده تا ساختار سیاسی عراق پس از سال ۲۰۰۳ نتواند انسجام سیاسی مبتنی بر مشارکت همه جانبه مرام های سیاسی در قدرت را شکل بدهد و 《توافقات قومی و مذهبی》 جای خود را به دموکراسی پارلمانی و دموکراسی غیرمستقیم داده است.
وقتی به کرکوک آمدم، آنقدر پرچم و بنر و پوستر تبلیغات انتخاباتی در شهر دیدم که ناخوداگاه به یاد فیلم 《شهری پوستری》 افتادم که همه چیز در پوسترها خلاصه می شد. شاید بیراه نباشد اگر بگویم با جمع کردن پول همه این بنر و پوسترها بتوان بودجه ساختن چند مرکز فرهنگی و یا ورزشی را در شهر تامین کرد.
اما انتخابات چهارمین دوره پارلمان عراق در عراق و کرکوک دارای یک تفاوت اساسی با دوره های قبل است. در این دوره لیست های مدعی همچون (فتح، نصر، صدر، حکیم، و...) مسئله شکست داعش را پشت سر گذاشته اند و خود را برای رقابت انتخاباتی و پیروزی برای کسب بیشترین کرسی پارلمانی جهت تغییرات اساسی در ساختار سیاسی عراق آماده می کنند. در این میان رقابت لیست فتح و نصر درخور تامل است. فتح به عنوان پیشاهنگ گروه های سیاسی حشدالشعبی و نصر به عنوان جبهه ایی که امروز دولت را در دست دارد، بیشترین برهم کنش را در رقابت سراسری خواهند داشت. به نظر می رسد رقابت این دو گروه سوا از موضوع فرمی به موضوع محتوایی هم برمی گردد و اختلافات مهمی در خصوص اداره کشور و چگونگی روابط با همسایگان در میان آن ها وجود داشته باشد. از اتفاقات انتخابات امسال خروج برخی شخصیت های کُرد از مکانیزم نگاه قومیتی به سمت نگاه عراق محور در سیاست اجرایی است. کُردهایی که یا از احزاب خود دلخور هستند و یا خود را وارد گردونه جدیدی از سیاست ورزی نموده اند، از لیست های مختلف، از جمله لیست دولت و لیست اعراب سنی، خود را نامزده کرده و از مناطقی همچون بغداد و کرکوک و واسط اعلام کاندیداتوری نموده اند. باید گفت، هر چقدر حساسیت در خصوص انتخابات عراق وجود دارد، به همان اندازه و شاید بیشتر از آن حساسیت در موضوع کرکوک وجود دارد. کرکوک پس از ۱۶ اکتبر ۲۰۱۷ وارد فاز جدیدی از سیاست گذاری شده است. از سال ۲۰۰۳ و پروسه آزادسازی عراق، کُردها نقش مهم و کلانی در اداره شهری و اداره امنیتی کرکوک داشتند، اما پس از اتفاقات رفراندوم، خزان کُردی برای کُردها آغاز شد و آن ها سهم خود را در مدیریت شهر از دست دادند و حتی نیروهای پیشمرگ هم به مرزهای پیش از سال ۲۰۰۳ بازگشتند.
با تضعیف جریان کُردی به رهبری اتحادیه میهنی (یکیتی) و حزب دموکرات کُردستان (پارتی) احزاب ترکمانی و گروه های شیعه ترکمانی قدرت گرفتند و تبدیل به یک‌سر معادله تامین امنیت در کرکوک شدند. تا پیش از این ترکمان های کرکوک نقشی در اداره نظامی و سیاسی شهر نداشتند، اما پس ورود داعش و تشکیل گردان های حشدالشعبی، ترکمان های شیعه نیز آرام آرام توانستند خود را تا سطح نظامی و سیاسی سازماندهی کرده و تبدیل به نیروی موثری در منطقه شوند. از لحاظ ارگانیکی ترکمان های شیعه نگاه متفاوتی به سیاست دارند و تمایلات مذهبی آن ها نقطه عطف سیاست ورزیشان است و برخلاف ترکمان های سنی و برخی جریان های سکولار ترکمانی به رهبری 《ارشد صالحی》؛ عراقی تر و مذهبی تر به سیاست می اندیشند و متفاوت تر از جبهه ترکمانی که تمایلاتی نسبت به ترکیه دارد، عمل می کنند. اما به هر حال جبهه ترکمانی محل حضور جناح های مختلف ترکمان است و امسال گزینه ای به نام دکتر 《احمد حیدر قاسم》که فردی جوان با تبحر زیاد در سخنوری است را برای انتخابات آماده می کند. دکتر احمد حیدر از جبهه ترکمانی خود را برای انتخابات کاندید نموده اما دارای مشی مستقلی است که با توانایی در سخنوری توانسته است در بین رقبای مختلف بهتر خود را نشان دهد.
براساس آمار اعلام شده، 940000 نفر در استان کرکوک برای شرکت در انتخابات ثبت نام کرده اند. کرکوکی ها 13 نماینده خود را که همین الان یک نماینده آن به مسیحی ها تعلق دارد از میان 291 نامزد که 80 درصد آنها چهره های جدید هستند انتخاب می کنند. کُردها در سومین دوره انتخابات پارلمانی در سال 2014 در کرکوک، 8 کرسی نمایندگی این استان را به خود اختصاص دادند و اتحادیه میهنی که جایگاه بسیار بهتری نسبت به حزب دموکرات در این استان دارد 6 کرسی را به خود اختصاص داد. حزب دموکرات نیز توانست از کرکوک دو نماینده به مجلس عراق بفرستد. جوامع عرب و ترکمان کرکوک نیز هر کدام توانستند دو نماینده در مجلس عراق داشته باشند. اما گمان می رود کُردها در این انتخابات نتوانند جایگاه قبلی را به دست آورند. حزب دموکرات انتخابات در کرکوک را تحریم کرده و آن را «سرزمین اشغال شده» نامیده است. اتحادیه میهنی نیز با شائبه خیانت روبه رو شده است. در حال حاضر ۶ کرسی در اختیار اتحادیه قرار دارد و با توجه به اتفاقات پس از ۱۶ اکتبر و نارضایتی از مدیریت اتحادیه در کرکوک، خطر از دست دادن کرسی های این حزب وجود دارد و مسئولان اتحادیه خود را به هر دری می زنند که از این بحران عبور کنند و مردم را به پای صندوق های رای بیاورند.
《ریبوار طاها》سرلیست اتحادیه میهنی در کرکوک و نماینده فعلی کرکوک در پارلمان عراق در خصوص اوضاع اخیر به کُردپرس، این چنین گفت: اتحادیه برای ۶ کُرسی خود می جنگند و به هیچ وجه اجازه نمی دهد، کرسی هایش در عراق به دست رقبا بیافتد. وی ادامه داد: به دلیل سیاست های غلط برخی افراد و احزاب، کُردها وارد بحران جدی شدند. اما مردم باید با رای دادن مسیر را جهت شروع دوران تازه ای از سیاست هموار کنند. وی در پاسخ به این سوال که نبود حزب دموکرات در انتخابات این گونه توضیح داد: نبود حزب دموکرات در انتخابات تاثیر زیادی در رای مردم نخواهد داشت و آن کرسی هم در نهایت به کُردها برمی گردد اما وجود یک همپیمانی در بین کُردها می توانست وزنه کُرد را در کرکوک قوی تر نماید.
در این دوره از انتخابات احزاب کُردی از قبیل اتحادیه میهنی، جنبش تغییر، اتحاد اسلامی، جماعت اسلامی،جنبش اسلامی، حرکت نسل نو و همپیمانی برای دموکراسی و عدالت خود را برای انتخابات کرکوک آماده می کنند. در حال حاضر اتحادیه میهنی، اتحاد اسلامی و حرکت نسل نو با لیست مستقل وارد میدان شده و سه حزب (جنبش تغییر، جماعت اسلامی و همپیمانی برای عدالت و دموکراسی با نام لیست وطن) ائتلاف تشکیل داده اند. همچنین اتحادیه میهنی با لیستی ۲۴ نفری، نسل نو با لیستی ۹ نفری، لیست میهنی با ۱۰ کاندید و حزب سوسیالیست با ۳ کاندید وارد انتخابات شده اند.
در سمت دیگر جریان نسل نو به رهبری《 شاسوار عبدالواحد》 تاجر اهل سلیمانیه قرار دارد که جریانی نو و جوان است. 《کاوه غفور》کاندید حرکت نسل نو در کرکوک با بیان این مطلب که نگاه آنان به سیاست در کرکوک قومی نیست، گفت:در حال حاضر یک ترکمان در میان کاندیداهای ما وجود دارد. نگاه ما به سیاست کلان و سراسری است و می خواهیم کرکوک برای همه کرکوکی ها باشد. او افزود: ما در انتخابات امیدواریم که بتوانیم ۲ کرسی کسب کنیم و با وصف آن که حزبی تازه هستیم اما توانایی تاثیرگذاری در انتخابات را در خود می بینیم.
اما از اتفاقات امسال عدم حضور حزب دموکرات کُردستان (پارتی) در انتخابات کرکوک است. پارتی که اینک دو کرسی کرکوک را در اختیار دارد با این عنوان که مناطق مورد مناقشه توسط دولت مرکزی تصرف شده و باید ابتدا قانون اجرا شده و سپس انتخابات برگزار شود، خود را برای انتخابات پارلمانی در کرکوک آماده نکرد. برخی می گویند حزب دموکرات به دنبال سیاستکاری است و سعی دارد شکست کرکوک را بر دوش اتحادیه میهنی بگذارد و خود را قهرمان نشان دهد. اما به گفته 《هیمن》که خود را تحلیلگر سیاسی می داند، پارتی بسیار هوشیارتر از آن‌است که از کرسی های خود بگذرد و آن ها از مکانیسم دیگری برای ورود به انتخابات استفاده می کنند. به نظر هیمن، پارتی، بازی دیگری را آغاز کرده و با برگ حزب سوسیالیست و یا اتحاد اسلامی طرفدارانش را به پای صندوق رای گیری خواهد فرستاد. پارتی با این اقدام به دو هدف می رسد. اول آن که سیاست های اجرایی اش را از این طریق پیگیری می کند و از صحنه سیاسی کرکوک دور نمی شود و دوم آن که طرفدارانش را از دست نمی دهد. اما چقدر این سیاست می تواند کارامد باشد و چقدر آن جریان ها پس از انتخاب گوش به فرمان حزب دموکرات باشند، خود محل پرسش است؟!
در این دوره کُردها نتوانستند به توافق برسند و با یک لیست مشترک وارد پروسه انتخابات شوند. کاوه غفور عضو حرکت نسل نو در این باره به کُردپرس، گفت:این شرط نیست که چون کُرد هستیم باید ائتلاف تشکیل دهیم؛ ممکن است نوع بینش هم با یکدیگر متفاوت باشد، اما به هر حال می توانیم سر موضوعات مهم و پس از انتخابات ائتلاف راهبردی تشکیل دهیم.
حسن بهرام عضو دفتر سیاسی جبهه همپیمانی برای دموکراسی و عدالت که در همان حال عضو لیست میهنی در کرکوک است، به کُردپرس می گوید: سیاست در اقلیم شکست خورده است و من جانشین منطقه طوزخورماطو در اتحادیه میهنی بودم و پس از واقعه ۱۶ اکتبر راه خودم را از سیاستمداران فاسد جدا کردم و به دکتر برهم صالح پیوستم. او ادامه داد: تا سیاست در چنگال افرادی باشد که تنها به منافع خود می اندیشند، حال و وضع مردم از این‌بهتر نخواهد شد. ما معتقدیم سیاست کرکوک باید به دست مردم کرکوک برگردد و کرکوکی ها باید در خصوص آینده خود تصمیم بگیرند و نیازی به کسی از بیرون ندارند.
اما در این میان برخی ها نظر متفاوتی درباره حرکت جدید برهم صالح دارند.《ئاسو》که پیشمرگ است و در جریان کرکوک زخمی شده بود، در باره حزب برهم صالح می گوید، حزب برهم، همان حزب ما (اتحادیه)است. این یک سیاست از طرف اتحادیه است و می خواهد رای هایی که از اتحادیه نا امید شده اند را به سوی خود بکشد و به صندوق پارتی و احزاب دیگر نرود، همان کاری که در سال ۲۰۱۱ با جنبش تغییر انجام داد. آن زمان اگر جنبش تغییر تاسیس نمی شد ناراضی های اتحادیه میهنی به حزب دموکرات می پیوستند.
اما با وصف آن که خطر برای کرسی های کُردها به نفع جبهه ترکمانی و اعراب سنی وجود دارد، به نظر می رسد، کُردها به این‌قناعت رسیده اند که شرکت نکردن در انتخابات به ضرر آینده سیاسی آنها تمام شده و آن کسانی که قبل تر به دلیل موضوع ۱۶ اکتبر از مسئولان کُرد بیزار شده بودند، اینک به رای دادن متمایل شده اند. اما چقدر این رای ها به سبد اتحادیه میهنی برود خود، پرسشی است که در پایان رای دهی، جواب داده می شود!
گزارش: افشین غلامی
نظر شما