دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده بارها تهدید کرده از برجام، توافق هسته ای میان ایران و پنج کشور عضو شورای امنیت به اضافۀ آلمان، خارج خواهد شد. وی این توافق را به سود ایران و به ضرر ایالات متحده می داند. اما علی رغم همۀ این تهدیدها وی تاکنون هر سه ماه یک بار پایبندی کشورش به برجام را تمدید کرده و در نتیجه تحریم های مرتبط با این توافقنامۀ بین المللی را تعلیق کرده است.

اما این بار پس از تحولاتی که اخیراً در کاخ سفید روی داد، به ویژه انتصاب جان بولتن به عنوان مشاور امنیتی کاخ سفید و معرفی مایک پومپئو رئیس پیشین سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده (سیا) به عنوان وزیر امور خارجۀ این کشور، تهدیدهای ترامپ اندکی جدی تر تلقی می شود.

لغو یا تعلیق تحریم های ایران و اینک اعمال مجدد احتمالی آنها تصمیمی نیست که تنها بر جمهوری اسلامی ایران تأثیر بگذارد. همۀ کشورهایی که به نحوی با ایران ارتباط جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی دارند از این تصمیم متأثر خواهند شد. یکی از این کشورها ترکیه، همسایۀ شمال غربی ایران است که حجم مبادلات تجاری آن با کشورمان، پس از فراز و فرودهای بسیار، در پایان سال 2017 میلادی به بیش از 10 میلیارد دلار رسید.

ایوان لوینگستون در تحلیلی کوتاه در بلومبرگ نوشت لیر ترکیه «سال سختی را پشت سر گذاشت، اما اگر ایالات متحده تحریم های صادرات نفت ایران را مجدداً اعمال کند، ارزش لیر افت بیشتری خواهد داشت.»

بر گفتۀ ینس پدرسن تحلیل گر دانسکه بانک، به خاطر حذف احتمالی محموله های نفتی ایران، لیر ترکیه، ین ژاپن و فرانک سوئیس کاهش ارزش را تجربه خواهند کرد و در همین حال دلار کانادا، کرون نروژ و روبل روسیه از این امر منتفع خواهند شد. به گفتۀ وی با افزایش احتمالی قیمت نفت برنت از 75 دلار فعلی به 80 تا 85 دلار در صورت کاهش صادرات ایران، نرخ برابری یورو نسبت به لیر ترکیه، ین و فرانک سوئیس افزایش خواهد یافت.

در چند روز گذشته ارزش لیر در مقابل دلار به کمترین سطح خود در چند ماه گذشته رسید. امروز 8 می نیز ترامپ تصمیم خود را در مورد برجام اعلام خواهد کرد و در صورت خروج آمریکا از برجام ارزش لیر احتمالاً به طرز بی سابقه ای سقوط خواهد کرد.

تحلیل گران مسائل ترکیه بر این باورند که مشکلات اقتصادی ترکیه، به ویژه افزایش تورم، کاهش اخیر ارزش لیر و افزایش نرخ بهرۀ تسهیلات بانکی، که صنایع ترکیه به ویژه صنعت خودروی این کشور را به خطر انداخته است، پاشنۀ آشیل حزب حاکم ترکیه و یکی از دستاویزهایی است که اپوزیسیون ترکیه برای رقابت با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور این کشور در کارزار انتخابات ریاست جمهوری با سر و صدا بدان متوسل خواهد شد.

یاووز بایدار روزنامه نگار و تحلیل گر ترک معتقد است اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری تنها یک رقیب دارد و او کسی نیست جز خود اردوغان. «دمدمی مزاجی» اردوغان در تصمیم گیری های کلان، اقتصاد ترکیه را به سراشیبی انداخته و حکومت حزب عدالت و توسعه بدون اعتنا به این وضعیت خطرناک برنامه های اقتصادی غلط خود را پیگیری می کند. با توجه به نزدیک بودن انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه، که ترس از فروپاشی اقتصادی یکی از دلایل برگزاری زودهنگام آنها است، به نظر نمی رسد حزب حاکم جز کتمان حقایق و توسل به راه حل های کوتاه مدت، اقدام جدی دیگری در راستای بهبود اوضاع انجام دهد. اما اپوزیسیون ترکیه نیز بیکار نخواهد نشست.

سیاست خارجی غلط حزب حاکم ترکیه، به ویژه در برخورد با اروپا، تصمیم گیری های احساساتی و کوتاه اندیشانه، از جمله ساقط کردن هواپیمای روسیه که به یک بحران اقتصادی برای ترکیه بدل شد، حمایت های آشکار و پنهان از گروه تروریستی دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در سوریه که امنیت داخلی ترکیه را نیز به خطر انداخت، و بسیاری عوامل دیگر صنعت گردشگری این کشور را به شدت تحت تأثیر قرار دادند.

تیموتی اش استراتژیست بازارهای نوظهور در مؤسسۀ مدیریت مالی بلوبی در لندن در گفتگو با پایگاه خبری احوال گفت ادامۀ سقوط ارزش لیر این پیامی را به رأی دهندگان خواهد داد که اردوغان در جبهۀ اقتصاد ابتکار عمل را از دست داده است.

مردم ترکیه افزایش بیکاری و تورم را احساس خواهند کرد و اپوزیسیون ترکیه نیز از همۀ این ها استفاده خواهد کرد و برای پیروزی بر اردوغان به کار خواهد گرفت. شاید تصمیم ترامپ مبنی بر بازگشت احتمالی تحریم های ایران و در نتیجه کاهش هر چه بیشتر ارزش لیر، کلکسیون بد بیاری های اقتصادی اردوغان را کامل و امید اپوزیسیون را به کنار زدن وی از قدرت مطلقۀ آیندۀ ترکیه بیشتر کند.

خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه