به گزارش کردپرس، با افزایش قیمت زمین در شهرها و ترک کردن روستاها توسط روستانشینان در دو دهه اخیر ساخت و ساز در حاشیه شهرهای کردستان رونق گرفت و این حاشیه ها به معظلاتی تبدیل شد. یک خانواده سال ها در یک محیط روستای و با فرهنگی متفاوت زندگی کرده است. اما اعضای این خانواده به امید اینکه به شهر نزدیک تر می شوند و درآمد بیشتری کسب می کنند در حاشیه شهرها سکونت می یابند حاشیه ای که هر خانواده آن با فرهنگی جداگانه به آنجا آمده اند و این پایه شروع اختلافات و درگیری های محله ای است.

به عنوان مثال می توان به یکی از محلات حاشیه ای سنندج اشاره کرد که حتی مهاجرانی از دیگر استان ها را هم دارد و آمار درگیری های فیزیکی در این محله به ندرت بیشتر از مناطق دیگر است.

گسترش فیزیکی نابسامان و بی‌رویه شهرها از مشکلات اساسی شهرنشینی در کشورهای جهان سوم در دوران معاصر است. کشورهای توسعه نیافته و درحال توسعه به دلیل رشد سریع جمعیت و درهم شکستن اقتصاد معیشتی مبتنی بر کشاورزی یا فرایند صنعتی شدن، با رشد شتابان شهرنشینی مواجه می‌شوند.

ضعف در پیش بینی فضای مسکونی ویژه کم درآمدها

ضعف برنامه‌های مؤثر برای پاسخگویی به نیاز سرپناه کم درآمدها در توزیع جغرافیایی مناسب و همچنین پیش بینی نشدن فضای مسکونی کافی و مناسب قشرهای کم درآمد در طرح‌های کالبدی شهری، اعمال استانداردهای خارج از استطاعت آنها و دسترسی ناچیز به نظام‌های رسمی اعتباری و وام مسکن برای کم درآمدها به‌ویژه شاغلان در بخش غیررسمی از عوامل ایجاد حاشیه‌نشینی است. از دیگر دلایل نیز می‌توان به وجود سوداگران زمین و ناتوانی در نظارت و کنترل بر ساخت و‌سازها به‌ویژه در فضای بینابینی شهرها اشاره کرد.

چه در حاشیه شهر سنندج و چه در حاشیه دیگر شهرهای کردستان، رشد حاشیه نشینی آنچنان سریع و گسترده بوده است که یکی از مسئولان وقت گفته بود درآمد چهار چاه نفتی هم مشکل نایسر را حل نمی کند. در واقع اول باید پیشگیری می شد اما الان که کار از کار گذشته باید بفکر مدیریتی مستقل و تصمیمات مستقلی برای این حاشیه ها بود.

مهمترین پیامدهای سکونتگاه‌های غیر رسمی به لحاظ اجتماعی گسترش فرهنگ فقر، محرومیت نسبی و تبدیل شدن این سکونتگاه‌ها به منبع تولید و بازتولید افراط‌گرایی بویژه در عرصه آیینی و مذهبی است. همانطور که در حاشیه های شهر سنندج یا در حاشیه دیگر شهرها مشاهده می شود تفکرات سلفی گری یا سایر گرایشات مذهبی وجود دارد . بنابراین شرایط زندگی در مناطق حاشیه‌نشین به صورتی است که سبب به وجود آمدن شرایط فرهنگی خاصی برای آنان می‌شود.

زنانه شدن آسیب ها

آسیب های اجتماعی در حاشیه شهرها تنها مختص مردان نیست و این آسیب ها به سمت زنانگی در حال حرکت است و این موضوع باعث می شود کودکان و نوجوانان سریعتر از زمانی خاص با این آسیب ها روبرو شوند.

در جامعه کنونی زنان قشر آسیب پذیر جامعه هستند. معمولا افرادی در این محله ها تنهای زندگی می کنند که همسر آنها در زندان به سر می برند یا طلاق گرفته اند و به تنهای زندگی می کنند که این افراد روند زندگی متفاوتی دارند مثل در یکی از محله های حاشیه ای یکی از این زنان پخش کننده مواد مخدر بود و تیم داشت. و موارد دیگری هم وجود دارد که بهترین راه حل فراهم کردن شرایطی برای کوچ این افراد به مناطق بهتری است.

حاشیه شهرها جزو مناطق مستعد ارتکاب جرم محسوب می‌شود. نبود نظارت امنیتی کافی، وجود تعداد زیادی افراد نیازمند و بیکار، سطح پایین سواد و همچنین نبود روشنایی کافی در معابر و وضع جغرافیایی بعضی مناطق، همه سبب می‌شود مجرمان به راحتی در حاشیه شهرها پناه بگیرند. تا زمانی که این عوامل زمینه‌ساز وجود داشته باشد، این مناطق، بالقوه جرم‌خیز باقی می‌ماند. جوانان حاشیه‌نشین با فرهنگ ویژه، روزها عازم مرکز شهر می‌شوند تا‌کاری دست و پا کنند، اما با توجه به نبود تخصص و آموزش کافی، عمدتا به دستفروشی، سیگار‌فروشی و کار در میدان‌های میوه و‌تره بار می‌پردازند و به این‌ترتیب به‌صورت زائده فعالیت‌های شهری درمی آیند. این مشاغل غیرتخصصی و زائد، خود به‌عنوان یک عامل سوق‌دهنده به سوی جرم عمل می‌کنند.
احساس ناامنی در محله، فقط به دلیل جرائم خشونت‌آمیز نیست، بلکه ناهنجاری‌ها و رفتارهای اخلالگرانه مانند اعتیاد، ولگردی تکدی‌گری و سرقت، گذشته از اینکه عامل اصلی ترس و احساس ناامنی عمومی هستند، به نوبه خود زمینه رواج گسترده جرائم را نیز فراهم می‌کنند.

50 درصد جرافیایی سنندج حاشیه نشین است

یکی از اعضای شورای شهر سنندج گفته است " حاشیه نشینی پدیده‌ای چندوجهی است و نمی‌توان صرفا با اقدام‌های اداری از حاشیه‌نشینی جلوگیری کرد. شکل‌گیری حاشیه‌نشینی دراطراف سنندج از مشکلات غیرقابل انکار این شهر است و آمارهای موجود نشان می‌دهد که وضع سنندج دراین زمینه از میانگین کشوری نیز بسیار نامناسب‌تر است، به‌گونه ای که حدود ۵۰درصد از جغرافیای شهری سنندج حاشیه شهر است. این موضوع را براساس امکانات، وضع ساخت و‌سازها و مبلمان شهری بررسی کردیم و متوجه شدیم بخش زیادی از سنندج درتعریف حاشیه شهر قرار می‌گیرد. این موضوع یک شبه اتفاق نیفتاده، بلکه به مرور زمان و حداقل درچند دهه اخیر شکل گرفته است. این موضوع می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. در این میان می‌توان گفت که مهاجرت بی رویه، نبود نظارت دقیق بر ساخت وسازها و بی‌توجهی بسیاری از مسئولان مربوط، سبب گسترش حاشیه‌نشینی شده است."

گزارش: هیوا محمدپور