گزارش ویژه رویترز؛

سور دیاربکر، میراث جهانی کُردی که تخریب شد

سرویس جهان- منطقه تاریخی سور آمد (دیاربکر ترکیه) که به عنوان میراث جهانی در یونسکو ثبت شده به همراه چند منطقه دیگر کردنشین ترکیه در پی جنگ میان پ.ک.ک و ارتش ترکیه در سال 2015 تا 2016 تخریب شد. اکنون دولت ترکیه می گوید می خواهد با بازسازی این مناطق مردم در محیطی مدرن تر زندگی کنند.

به گزارش کردپرس به نقل از رویترز، منطقه سور شهر دیاربکر (آمد)، یکی از شهرهای کردنشین جنوب شرق ترکیه از مناطق تاریخی این کشور است که قدمت آن به زمان حکومت رومی ها باز می گردد. منطقه سور مساجد، کلیساها و کارورانسراهایی را در بر گرفته است و یونسکو، سازمان فرهنگی وابسته به سازمان ملل در جولای 2015 آن را یکی از میراث های جهانی اعلام کرده است. ماهها بعد از این تاریخ، میان نیروهای کُرد پ.ک.ک و نیروهای امنیتی ترکیه در این منطقه جنگ و درگیری در گرفت. این درگیریها باعث تخریب نیمه شرقی این منطقه تاریخی شد. از آن زمان، بولدزورها اقدام به تخریب بسیاری از ساختمان هایی در این منطقه کرده اند که بر اثر اصابت بمبها، موشکها آسیب دیده اند و خاک برداری را برای بازسازی آن انجام داده اند. آنکارا می گوید این اقدامات نشان می دهد که این کشور از شهروندان خود در مناطق عمدتا کردنشین ترکیه مراقبت می کند اما بسیاری از مردم محلی می گویند بازسازی این مناطق هویت تاریخی و اصالت فرهنگی این مناطق را از بین برده است. سیر اتفاقات به این گونه است:

آغاز نبرد میان ترکیه و پ.ک.ک

روند صلح میان پ.ک.ک و آنکارا که این نیرو از نظر ترکیه، اتحادیه اروپا و آمریکا یک نیروی تروریستی محسوب می شود در جولای 2015 متوقف شد. شاخه جوان وابسته به پ.ک.ک در طول تابستان اقدام به حفر موانع، پناهگاه و سنگر در منطقه سور آمد و دیگر مناطق جنوب شرق ترکیه کرد و این اقدام باعث ایجاد وضعیت منع عبور و مرور از سوی دولت و آغاز عملیات نظامی در این مناطق شد.

سور در تاریخ 2 دسامبر 2015

آغاز سلب مالکیت

عملیات نظامی ترکیه در مناطق مذکور در تاریخ 9 مارس 2016 پایان یافت. بر اساس آمار ارتش ترکیه، 279 شبه نظامی(وابسته به پ.ک.ک) در این تقابل و درگیری که در آن از خودروهای زرهی، سلاح های سنگین و مواد منفجره استفاده شد کشته شدند. نشریه رسمی دولت ترکیه در تاریخ 25 مارس 2016 تصمیم کابینه دولت ترکیه را مبنی بر سلب مالکیت اضطراری از حدود 80 درصد از ملک های واقع در منطقه (خطرناک) در داخل دیوارهای تاریخی منطقه سور آمد منتشر کرد.

آغاز پروژه بازسازی

وزارت شهرسازی ترکیه و شرکت توسعه مسکن TOKI با برگزاری مراسمی آغاز بازسازی منطقه و ایجاد « خانه های تاریخی دیاربکر» جدید را در سور اعلام کردند. ساخت خانه های جدید در منطقه حسیرلی در جنوب شرق سور آغاز شد. مهمت اوزهاسکی وزیر شهرسازی می گوید دولت هر اقدام لازم را برای رفع نیاز ساکنان و بازگرداندن بافت منطقه انجام می دهد.

تخریب خانه ها

در اواخر آوریل 2017 و از طریق بلندگوی مساجد از ساکنان محله های علی پاشا و لاله بی منطقه سور دیاربکر خواسته شد خانه های خود را ترک کنند. تخریب این خانه ها از روز 23 می 2017 آغاز شد. البته، برنامه تخریب خانه های با بنیه ضعیف در این دو محله تحت عنوان« نوسازی شهری» به سال 2007 باز می گردد اما آغاز مرحله تخریب خانه ها به دلیل مقاومت ساکنان این منطقه در سال 2012 متوقف شد. مردم محلی می گویند جبران خسارت به صورت مناسبی صورت نگرفته و این هزینه ها کفاف استقرار آنها را در آینده در این منطقه نمی دهد.

سرزمین برهوت

بر اساس نقشه ماهواره ای که در تاریخ 17 آوریل 2017 گرفته شده، نیمه شرقی منطقه سور به مخروبه ای تبدیل شده است. جایی پشت دیوارهای سنگی 6 کیلومتری مربوط به دوران حکمرانی دوران رومی ها که مملو از گذرگاه ها و خیابان های باریک بود اکنون به برهوتی تبدیل شده که نیازمند توسعه و بازسازی است. بر اساس تخمین اندیشکده گروه بحران بین الملل، از آغاز متوقف شدن روند صلح میان پ.ک.ک و دولت ترکیه، تاکنون 3466 نیروی امنیتی، غیرنظامی و شبه نظامی در درگیریهای این منطقه کشته شده اند.

میزان تلفات نیروهای پ.ک.ک و نیروهای امنیتی ترکیه از آغاز ازسرگیری درگیریها در جولای 2015

بازسازی منطقه سور آمد (دیاربکر) بخشی از یک برنامه گسترده تر برای باسازی 7 شهر عمدتا کردنشین در جنوب شرق ترکیه است که بر اثر از سرگیری درگیری میان نیروهای امنیتی ترکیه و پ.ک.ک پس از متوقف شدن روند صلح در سال 2015 تخریب شده اند. هزینه اجرای این طرح 10 میلیارد لیره ترکیه معادل 2.44 میلیارد دلار اعلام شده است.

هزینه بازسازی مناطق کردنشین ترکیه

اندرو گاردنر پژوهشگر ارشد بخش ترکیه در سازمان عفو بین الملل درباره برنامه بازسازی منطقه سور آمد می گوید: « من فکر می کنم که کاملا روشن است پول زیادی خرج و منطقه سور به طور گسترده ای توسعه یافته و بازسازی خواهد شد اما آنچه که شما شاهد آن نخواهید بود مردمانی است که زمانی در این مناطق زندگی می کردند.»

اما سردار بوداک، رییس شاخه حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان در منطقه دیاربکر می گوید: « مردم به جای زندگی در خانه های شبیه بیغوله و مخروبه وارد زندگی مدرن خواهند شد.»

بر اساس بروشور تهیه شده توسط وزارت شهرسازی ترکیه، در راستای برنامه توسعه و بازسازی 7 منطقه عمدتا کردنشین ترکیه حدود 74000 ملک آسیب دیده است اما حدود 25000 ساختمان و خانه جدید در این مناطق ساخته شده و یا در حال ساخت است.

کد خبرنگار: 40101