عراق روز 12 می 2018 یک انتخابات بدون خشونت و بسیار موفقیت آمیز را در سطح ملی برگزار کرد. ائتلافی متشکل از اسلام گراهای شیعی و کمونیستها با ارائه برنامه اصلاحی گوی سبقت را از دیگران ربوده و ائتلاف حیدرالعبادی نخست وزیر این کشور در جایگاه سوم قرار گرفت.

در حالی که نتایج انتخابات پارلمانی عراق امیدها را زنده کرده فرضیه تقلب گسترده در انتخابات در اقلیم کردستان و کرکوک شدت گرفته است. درخواست های زیادی برای تحقیق درباره احتمال تقلب در این انتخابات از جمله از سوی کمیسیون وابسته به سازمان ملل در عراق یا یونامی صورت گرفته است.

در اقلیم کردستان و کرکوک نتایج به نفع دو حزب سنتی اتحادیه میهنی کردستان و دموکرات کردستان رقم خورد. احزاب جدید و چالش گران حاکمیت در اقلیم کردستان انتظار کسب نتایج خوبی را در این انتخابات داشتند اما این طور نشد. این احزاب مدعی شده اند که در این انتخابات با تقلب و دستکاری گسترده در نتیجه انتخابات روبه رو شده اند. مناقشه این احزاب در کنار شرکت محدود مردم در انتخابات می تواند در مشروعیت این انتخابات شبهه ایجاد کند و پیامدهای جدی به دنبال داشته باشد.

چرا نتایج انتخابات عراق در مناطق کردنشین غافلگیرکننده بود؟
انتظار می رفت بحران مالی، اتهامات فساد و فامیل سالاری و نیز پیامدهای رفراندوم برگزار شده در اقلیم کردستان باعث شود دو حزب حاکم در این انتخابات دچار ریزش شوند. اما از آن جایی که حزب دموکرات همچنان 25 کرسی کسب کرده و اتحادیه میهنی فقط 3 کرسی از دست داده و از 21 به 18 کرسی رسیده توانسته اند تقریبا کرسی های قبلی خود را در پارلمان عراق حفظ کنند.

احزاب اپوزیسیون کرد که انتظار داشتند در این انتخابات خوب عمل کنند تقریبا ضعیف ظاهر شدند. حزب تازه تاسیس ائتلاف برای دموکراسی و عدالت به رهبری برهم صالح از مقامات ارشد سابق حزب اتحادیه میهنی فقط توانست دو کرسی کسب کند. جنبش تغییر یا گوران که در سال 2009 تاسیس شد و همچنان از احزاب اپوزیسیون پرطرفدار در اقلیم کردستان است 4 کرسی از دست داد و از 9 کرسی به 5 کرسی سقوط کرده است. دو حزب اسلامی اپوزیسیون یک کرسی از دست دادند. جنبش تازه تاسیس نسل نو که با پ.ک.ک قرابت دارد توانست 4 کرسی کسب کند.

چه اتفاقی افتاد؟

از آنجایی که فقط 40 تا 50 درصد از مردم اقلیم کردستان در این انتخابات شرکت کرده و نسبت به انتخابات 2010 و 2014 که مشارکت 70 درصد بوده کاهش شدید را نشان می دهد می توان بخشی از نتایج را به عدم تمایل مردم به این انتخابات در اقلیم کردستان نسبت داد. به طور کل شرکت محدود مردم در انتخابات و با توجه به سود بردن احزاب سنتی از شبکه ها و پایگاه های حمایتی خود به نفع آنها تمام می شود. احتمالا رای دهندگان حامی اپوزسیون که در این انتخابات ها شرکت نمی کنند ترجیح می دهند به جای رای دادن با انگشت، با پای اعتراض در خیابان ها نظر خود را بیان کنند.

احزاب اپوزیسیون همچنین با مشکلات متعددی روبه رو بودند. احزاب جدید اعتراضی مانند ائتلاف برای دموکراسی و عدالت و نیز نسل نو رای حزب جنبش تغییر را که عمده آرای اعتراضی به آن تعلق داشت شکستند. جنبش تغییر سالها تلاش کرده است اصلاحات مورد نظر خود را در مقابل سلطه دو حزب دموکرات و اتحادیه میهنی اجرا کند و عدم موفقیت آن در سرخوردگی رای دهندگان نقش داشته است. این حزب همین یک سال پیش رهبر و بنیانگذار خود را از دست داد. درست است که برهم صالح، از مقامات ارشد سابق عراق و معاون سابق حزب اتحادیه میهنی رهبری عقل گراست اما حزب تازه تاسیس وی فقط چند ماه قبل از برگزاری انتخابات متولد شد و در بوته آزمایش گذاشته نشده بود.

چرا سوء ظن تقلب در انتخابات پیش آمد؟

تعداد فزاینده ای از کردها به بی نظمی هایی در این انتخابات اشاره می کنند که با عدم مشارکت مردم در آن قابل توضیح نیست. با وجودی که انتظار می رفت رای جنبش تغییر نسبت به دوره های قبل افزایش یابد اما میزان آراء آن در منطقه سلیمانیه، اربیل و جاهای دیگر تقریبا به نصف کاهش یافته است. نظرسنجی های قبل از برگزاری انتخابات حاکی از کسب 10 کرسی از سوی حزب برهم صلح بود اما این حزب فقط دو کرسی کسب کرد. نتیجه انتخابات نشان داد که ائتلاف برای عدالت و دموکراسی در اربیل نسبت به سلیمانیه که پایگاه اجتماعی آن در این شهر قرار دارد رای بیشتری کسب کرده و در سلیمانیه به رتبه ششم دست یافته است. نامزدهای محبوب این جریان آراء کمی کسب کردند.

انتظار می رفت اتحادیه میهنی کرسی هایی را در کرکوک بخصوص با توجه به واگذاری این شهر به دولت عراق در ماه اکتبر 2017 از دست بدهد اما آنها تمام کرسی های این شهر مورد مناقشه را حفظ کرده و با وجود پیش بینی های گسترده در مورد شکست گسترده، حتی در سلیمانیه دو کرسی نسبت به انتخابات گذشته بیشتر کسب کرد. با وجودی که این حزب در حلبچه در چند سال اخیر محبوبیتی نداشته اما آراء آن در این شهر سه برابر شده است. در رانیه و اطراف سلیمانیه نیز چنین صحنه هایی کم و بیش تکرار شده است. حزب دموکرات نیز با وجود این که بعد از رفراندوم محبوبیت خود را از دست داده تمام 10 کرسی استان دهوک را به دست آورده است.

احزاب اپوزیسیون همچنین ادعا می کند که بی نظمی های زیادی در ارتباط با سیستم رای گیری الکترونیکی در این انتخابات وجود داشته است. آنها به الگویی اشاره می کنند که میزان آراء احزاب را در همه مراکز رای گیری که از یک دستگاه خاص استفاده شده به صورت درصدی یکسان نشان می دهد. تعداد آراء برخی نامزدها در کرکوک که در چند مرکز رای گیری کسب کرده بودند یکسان بود. با این که آمار و اطلاعات این انتخابات در دسترس قرار نگرفته، گزارش هایی در مورد عدم همخوانی تعداد آراء ریخته شده در صندوق های رای با میزان ثبت شده الکترونیکی آن منتشر شده است.

در چندین مرکز رای گری که نامزدها و خانواده های آنها رای داده اند هیچ تعداد رای به نام آنها ثبت نشده است. در تحقیقی که من انجام دادم به آرائی به نام نامزدهایی برخوردم که چنین نامزدهایی اصلا در انتخابات حضور ندارند. شواهدی بر وجود صدها هزار کارت هویتی تقلبی وجود دارد. همه اینها نوعی هشدار در مورد وجود تقلب در سیستم رای گیری الکترونیکی است. با توجه به سابقه تقلب در انتخابات گذشته بسیاری از کردها این نشانه های هشدار آمیز را جدی گرفته اند

چرا این مسئله مهم است؟

ممکن است مقامات بین المللی به این ادعاها فقط به عنوان نوعی حسادت احزابی نگاه کنند که انتظار داشند در انتخابات خوب عمل کنند. فشارها بر احزاب چالش گر یا ناراضی از نتیجه انتخابات برای پایان دادن به این مسئله و به نفع تشکیل دولت جدی در عراق بیشتر می شود. اما نادیده گرفتن ادعاهای این احزاب نیز می تواند برای ثبات خطر ایجاد کند.

احزاب اپوزیسیون کُرد در حال شکایت به دادگاه به منظور وادار کردن نهادهای مرتبط به تحفص در ادعاهای آنها و در صورت لزوم برگزاری انتخابات دیگری در اسرع وقت هستند. این مسئله پیامدهایی به دنبال داشته است. یک عضو کمیسیون مستقل انتخابات عراق به نام سعید کاکه ایی از جنبش تغییر در کنفرانسی خبری کمیسیون را به خاطر نادیده گرفتن ادعاهای کردها مورد مواخذه قرار داد و اطلاعات بیشتری از انتخابات منتشر کرد. وی به طور موقت از کمیسیون مستقل انتخابات کنار گذاشته شده است. یونامی یا نهاد نمایندگی سازمان ملل در عراق به کمیسیون انتخابات توصیه کرده است ادعاهای احزاب اپوزیسیون کردی را در خصوص تقلب در انتخابات مورد بررسی قرار دهد.

به نظر می رسد که دو حزب حاکم در اقلیم کرستان همچنان عنان اقلیم کردستان را در دست دارند. اما با توجه به بازداشتن شهروندان از مشارکت سیاسی، کاهش حضور مردم در انتخابات نشان دهنده بوجود آمدن جمعیتی بی تفاوت در اقلیم کردستان است. ناامیدی آنها با توجه به خسارت هایی که رفراندوم استقلال به بار آورد شدیدتر است. کارمندان سه سال مداوم حقوق خود را به طور کامل دریافت نکرده اند و اعتراضات مردمی ماه مارس در سلیمانیه و اربیل با سرکوب روبه رو شد.

بدون شک برخی از کردها بعد از این انتخابات اعتراض برانگیز از فعالیت های مدنی و سیاسی دست خواهند کشید و بیشتر به فکر پیدا کردن قوت برای ادامه حیات خود خواهند بود. اما ممکن است دیگران بعد از مشاهده تقلب مقاومت را برگزینند و حتی به دنبال ایجاد دگرگونی و تغییر و یافتن جایگزینی برای صندوق های رای باشند. برخی می گویند که دیگر هیچ وقت رای نخواهند داد و برخی دیگر معتقند که تنها با زور می توان تغییر ایجاد کرد.

انتقال مسالمت آمیز و عادلانه قدرت به سیستم های دموکراتیک که ضامن ثبات است مشروعیت می بخشد. اگر تعداد چشم گیری از مردم اقلیم کردستان ببینند که همچنان رای و نظر آنها نادیده گرفته می شود ممکن است اقلیم کردستان ناآرامی را به خود ببیند. تهدید درازمدت این است که ممکن است کردها در اقلیم کردستان بر علیه نهادهای سیاسی کردی بپا خیزند.

نویسنده: کریستین مک کفری وندرتون، پژوهشگر مسئله کردها در دانشگاه آمریکایی عراق در سلیمانیه

منبع: روزنامه واشنگتن پست

ترجمه: سرویس جهان- خبرگزاری کردپرس

کد خبرنگار: 40101