حزب جمهوری خواه خلق ترکیه دربارۀ مسألۀ کردها چه پیامی به رأی دهندگان می دهد؟ چه چارچوبی برای حل این مسأله پیشنهاد می کند؟

این پرسش ها از آن جهت اهمیت دارند که ممکن است محرم اینجه نامزد CHP در انتخابات ریاست جمهوری بتواند در دور دوم انتخابات که روز 8 آوریل برگزار می شود، در مقابل رجب طیب اردوغان رئیس جمهور فعلی ترکیه و نامزد حزب عدالت و توسعه بایستد. اما به طور کلی این نیز اهمیت دارد که بدانیم CHP دربارۀ اساسی ترین مسألۀ ترکیه چگونه می اندیشد.

مهم ترین نقطۀ عطف در نگاه CHP به مسألۀ کردها در مانیفست این حزب که برای انتخابات سال 2011 تهیه شده بود و هنگامی کمال قلیچدار اوغلو برای نخستین بار رهبر این حزب شده بود، مشاهده گردید.

مانیفست قبل از آن در انتخابات سال 2007 عمدتاً بر سیاست های امنیتی تمرکز کرده بود، بدون حتی اشاره به واژۀ «کرد». اما مانیفست 2011 نشان دهندۀ نرمش قابل توجهی در مواضع این حزب نسبت به مسألۀ کردها بود.

یکی از نکات اساسی مورد تأکید این مانیفست عبارت بود از وعدۀ «غلبه بر مشکلاتی که مانع می شوند کردها هویت خود را ابراز کنند، از طریق یک دموکراسی تکثر گرا و طرفدار آزادی.» در این مانیفست همچنین برگزاری دوره های درسی اختیاری آموزش زبان کردی پیشنهاد شده بود، اما همچنان در به روی زبان کردی به عنوان یک زبان رسمی آموزشی بسته بود.

گام دوم بعدی وعدۀ برداشتن شرط استثنای ترکیه در خصوص قانون اروپایی خود گردانی های محلی بود، که در مجمع عمومی شورای اروپا تصویب شده بود. اگر چه پارلمان ترکیه در سال 1991 این قانون را تصویب کرده بود، اما آنکارا همچنان از اجرای اصل هایی که به حکومت های محلی قدرت بیشتری می داد، از جمله حق استفاده از منابع مالی و برقراری روابط خارجی، خودداری می کرد.

اگر این قانون اجرا می شد، حکومت مرکزی در آنکارا بسیاری از قدرت خود را به مدیریت های محلی تفویض می کرد و راه را برای شهرداری ها، از جمله شهرداری های مناطق کردنشین باز می کرد تا مستقل از حکومت مرکزی از قدرت بیشتر خود استفاده کنند.

پیش از انتخابات 7 ژوئن 2017 بود که CHP با انتشار گزارشی دربارۀ سیاست های حزب گام مهم دیگری برداشت. این گزارش اگر چه از پروسۀ آشتی پیشنهادی حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) حمایت کرد، اما از روش ها و ابزارهای به کار رفته در پروسه انتقاد کرد و در مقابل اولویت را به نقش پارلمان در حل این مسأله داد.

یکی از موارد قابل توجه در این سند تأکید آن بر مسألۀ «شهروندی برابر» بود. در خصوص زبان کردی نیز در این گزارش ضرورت رفع موانع آموزش زبان های بومی در کنار زبان میانجی، ترکی، به عنوان یک اولویت مطرح شده بود. از جزئیات بسیار مهم این سند از این قرار بود: «لزوم ارزیابی چارچوب آموزش به زبان های مادری در قالب اصول آموزشی و بدون هر گونه پیش داوری سیاسی.» به این ترتیب برای نخستین بار «آموزش به زبان مادری» در سندی که معرف سیاست های CHP بود، مشاهده شد.

آخرین مانیفست CHP که برای انتخابات زودهنگام 24 ژوئن آماده شده است، بر «ایجاد حس اعتماد در جامعه و حفظ قرارداد اجتماعی» تأکید می کند. این مانیفست همچنین بر «آزادی بیشتر، دموکراسی و حاکمیت قانون» در واکنش به حملات تروریستی و کاهش قطب بندی سال های اخیر تأکید دارد.

در این مانیفست آموزش زبان های بومی بارها مورد اشاره قرار گرفته اما هیچ ارجاع مستقیمی به آموزش به زبان مادری در آن نشده است.

یکی از مهمترین نکات این مانیفست اخیر قول افزایش استقلال حکومت های محلی بر اساس استانداردهای اتحادیۀ اروپا است، که در نهایت به معنای تکرار وعدۀ برداشتن شرط استثنای ترکیه در خصوص اجرای قانون اروپایی خود گردانی های محلی است.

* سعدت ارگین دانش آموختۀ روابط بین الملل و یک روزنامه نگار سیاسی با بیش از 4 دهه سابقه است. وی روزنامه نگاری در جمهوریت، سردبیری ملیت، سردبیری حریت و چندین جایزۀ ملی و بیت المللی در عرصۀ روزنامه نگاری را در کارنامۀ خود دارد.

منبع: روزنامۀ حریت

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه