«یا راه من، یا هیچ راه دیگر». این جمله شناسنامۀ سیاستی است که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه دنبال می کند، یا دست کم متحدان غربی ترکیه چنین باور دارند.

این حقیقت دارد که اردوغان روابط بین الملی را حوزه ای می بیند که می تواند خواسته های خود را در آن بیازماید واگر به نتیجه نرسید به تدابیر افراطی متوسل شود.

گزارشی که توسط بنیاد دفاع از دموکراسی، که یک اتاق فکر مستقر در واشنگتن است، از این نظر قابل توجه است. این گزارش با عنوان «دیپلماسی گروگان گیری اردوغان: اتباع کشورهای غربی در زندان های ترکیه» توسط آیکان اردمیر تحلیل گر ارشد مسائل ترکیه و اریک ادلمن از سفرای سابق ایالات متحده در ترکیه نگاشته شده است. این گزارش 36 صفحه ای بر تهدید دیپلماسی بین المللی راه حل محور متمرکز است، به ویژه هنگامی که متحدان نزدیک دچار اختلاف می شوند.

ناهماهنگی ناشی از اقدامات ترکیه در چند سال اخیر کاملاً به نگرش «یا راه من، یا هیچ راه دیگر» اردوغان مربوط می شود. این نگرش خط مشی ناتو را دچار ابهام کرد و نبرد علیه تروریسم را تحت تأثیر قرار داد. اردوغان با به نمایش گذاشتن افزایش خصومت علیه غرب، متحدان جدیدی پیدا کرد. این متحدان جدید گروهی از مقامات سابق اوراسیاگرا و سیاستمداران کرد هراس نظامی گرا از جناح راست افراطی. این ها مدت های مدید نسبت به ایالات متحده و اتحادیۀ اروپا بد بین بوده اند. از نظر این گروه ها فاصله گرفتن اردوغان از هنجارهای غربی بجا است.

گزارش مذکور بر تاریک ترین جنبه های این سیاست ها پرتو می افکند: اتباع غربی که به باور قانون دانان به اتهام های بی است به زندان های ترکیه افتاده اند، به عنوان ابزار مبادله نگهداری می شوند و اردوغان امیدوار است حکومت های غربی که فکر می کند با وی و محافل نزدیک به وی میانۀ خوبی ندارند به خاطر آنها «ملایم و رام شوند». گزارش بنیاد دفاع از دموکراسی نکتۀ مهمی دربارۀ سقوط یک بارۀ رویکرد «یا راه من، یا هیچ راه دیگر» اردوغان گوشزد می کند. این رویکرد برای برخی از کشورهای غربی که به خاطر موقعیت استراتژیک ترکیه سیاست مماشات را برگزیدند، به تله ای بدل شد.

دست کم دو شهروند ایالات متحده اینک در زندان های ترکیه هستند که هر دو به اتهاماتی حساس بازداشت شده اند. اندرو برانسون کشیش اهل کارولینای شمالی که در پاییز سال 2016، چند ماه پس از کودتای نافرجام دستگیر شد. سرکان گولگه فیزیک دان ترک – آمریکایی نیز که برای برنامۀ مریخ ناسا کار می کرد در سال 2016 بازداشت شد.

کشیش متهم است که از اعضای حزب کارگران کردستان (PKK) بوده و قصد داشته است «دولتی مسیحی تحت حاکمیت PKK» تأسیس کند.

در مورد گولگه نیز کسانی که این دانشمند را می شناسند می گویند به اتهام طرح سرنگون کردن حکومت حزب عدالت و توسعه (AKP) به حدود 8 سال زندان محکوم شده است.

این تنها مشکل شهروندان آمریکایی نیست. در گزارش مذکور آمده است: «بیش از 30 تبعۀ کشورهای غربی پس از کودتای ترکیه در این کشور زندانی شده اند و دست کم 9 تن از آنها تا 1 ژوئن 2018 در زندان مانده اند.»

این گزارش افزوده است: «این افراد به خاطر وضعیت فوق العاده می توانند تا 7 سال در بازداشت پیش از محاکمه نگاه داشته شوند، دسترسی آنها به حمایت قانونی و کنسولی محدود خواهد بود و از خدمات وکالت بهره مند نخواهند بود. جنبۀ دیگری از بازداشت دسته جمعی به نحو فزاینده ای در حال بروز است: از تابستان گذشته مقامات آمریکایی و اروپایی در موقعیت های مختلف دیپلماسی گروگان گیری ترکیه، یعنی تلاش حکومت ترکیه برای تبدیل کردن زندانیان غربی پس از کودتا به ابزار معاملات سیاسی را محکوم کرده اند.»

این گزارش یادآوری می کند تعداد کسانی که از زمان کودتای نافرجام دستگیر شده اند و بسیاری از آنها زندانی سیاسی هستند، بیش از 100 هزار تن است. گزارش در پی پاسخ دادن به این پرسش است که حال چه باید کرد؟ بر اساس گزارش، این دیپلماسی گروگان گیری تنها به جایگاه بین المللی ترکیه ضربه نمی زند، بلکه باعث می شود شرکای ترانس آتلانتیک ترکیه به وضع تحریم هایی علیه آنکارا نیز بیاندیشند. علاوه بر این، پی می برند که دیگر مذاکرات دو جانبۀ دست به عصا و مماشات کاری از پیش نخواهد برد.

اردمیر و ادلمن خاطرنشان کرده اند: «رئیس جمهور ترکیه ترجیح داده است با هر کشوری بر اساس برنامۀ شخص خودش معامله کند و از گروگان ها به عنوان ابزاری برای رسیدن به توافق استفاده کند. ایالات متحده و اتحادیۀ اروپا نه تنها برای تضمین آزادی اتباع غربی زندانی در ترکیه، بلکه برای پیشگیری از وقایع مشابه در آینده، به یک استراتژی منسجم ترانس آتلانتیک برای مبارزه با دیپلماسی گروگان گیری اردوغان نیاز دارند.»

ادلمن یکی از شخصیت های تأثیر گذار در میان محافل درونی واشنگتن است. وی پیش قراول رواج سیاست های « این به آن در» بوده و در این راه تنها نیست. تقریباً تمام کنگرۀ ایالات متحده آماده است. این نیز شایان توجه است که برانسون به همان فرقۀ مذهبی و کلیسای مایک پومپئو وزیر امور خارجۀ ایالات متحده تعلق دارد.

من با اردمیر دیگر نویسندۀ این گزارش، سیاستمدار جوان سکولار ترک که در ترکیه عنصر نامطلوب خوانده می شود، گفتگو کردم. در واشنگتن توفانی در راه است. ایالات متحده معتقد است اردوغان و دستیارانش دربارۀ تأثیر تحریم هایی که هدف آنها چهره های عالی رتبۀ AKP و خانواده های آنها از طریق قانون ماگنیتسکی است، فریبکاری می کنند.

با وجود این، پرسش همچنان باقی است: «اگر اردوغان و AKP در انتخابات 24 ژوئن پیروز شوند، چه اتفاقی می افتد؟

نمی توان به سادگی به این پرسش پاسخ داد.

* یاووز بایدار روزنامه نگار، تحلیل گر، بلاگر و بنیان گذار P24 پلتفورم رسانه های مستقل است. وی دربارۀ سیاست داخلی و خارجی ترکیه برای نیویورک تایمز، گاردین، ال پایس، عرب ویکلی و... می نویسد. وی در سال 2014 به خاطر مبارزه با سانسور و دفاع از ارزش های حرفه ای روزنامه نگاری در ترکیه برندۀ جایزۀ ویژۀ مطبوعات اروپا شد.

منبع: پایگاه خبری – تحلیلی احوال

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه