ترک های مسخطی یا آهیسکا حدود 74 سال پیش از سرزمین خود در گرجستان در دوران اتحاد جماهیر شوروی اخراج شدند.آنها از آن زمان تلاش کرده اند تا به سرزمین خود بازگردند.

حسن مهمت اوغلو در توصیف تبعید به ظاهر بی پایان ترک های مسخطی می گوید:« ما را در شب های 14 و 15 نوامبر 1944 به زور در قطارهای باری جای دادند و به ازبکستان، قزاقستان و قرقیزستان اخراج کردند. درواقع، ما هیچ وقت از این قطارها خارج نشده ایم.»

مهمت اوغلو که بعدا به دومین مقصد تبعیدی خود یعنی اوکراین منتقل شد، در سال 1999 عزم رفتن به ترکیه را کرد و در این کشور به عنوان یک مهاجر غیرقانونی زندگی کرد، مجوز اقامت گرفت و سه سال برای دریافت تابعیت یا شهروندی ترکیه صبر کرد. بسیاری از ترک های مسخطی قصد دارند به ترکیه بروند؛ منطقه مسخطی گرجستان زمانی بخشی از امپراتوری عثمانی بوده است.

بیش از 115000 نفر از ساکنان منطقه مسخطی گرجستان در دوران اتحاد جماهیر شوروی و به دستور جوزف استالین تبعید شدند. اما هنوز هم نتوانسته اند به طور دسته جمعی به گرجستان باز گردند. آنهایی که به ترکیه رفتند نتوانستند برای مدتی طولانی تابعیت ترکیه را دریافت کنند. اکنون به آنها قول اعطای مجوز شهروندی ترکیه یا تابعیت این کشور داده شده اما این مسئله با بحث های داغ درباره تغییر بافت جمعیتی که کردها را تحت تاثیر قرار داده و ارتباط آن با حیله ها و تدبیرهای انتخاباتی همراه شده است.

تصمیم اتحاد جماهیر شوروی پیرامون افراد تبعید شده در سال 1956 به چچن ها، اینگوش ها، قرچیسها و باکارسها اجازه داد تا به ماوای اصلی خود باز گردند اما به ترک های مسخطی و تاتارهای کریمه اجازه بازگشت داده نشد. ارمنیها در خانه های رها شده مسخطی ها اسکان داده شده بودند و به همین دلیل از بازگشت ترک های مسخطی به دلیل احتمال بروز تنش فرقه ای جلوگیری شد. اما دلیل اصلی جلوگیری از بازگشت مسخطی ها، نزدیکی منطقه مسخطی به ترکیه بود که بسیاری از آنها نزدیکانی در داخل ترکیه داشتند. با این حال، بسیاری از مسخطی ها به آذربایجان که نزدیک به موطنشان بود رفتند.

نزاعی در یک بازار در دره فرگنه ازبکستان کمپین دیگری علیه مسخطی ها به پا کرد. این بار آنها اخراج شده و مجبور شدند در روستاهای کم جمعیت نزدیک مسکو اسکان یابند. با سقوط اتحاد جماهیر شوروی، دهها هزار از مسخطی ها به جمهوری های پیشین اتحاد جماهیر شوروی نقل مکان کردند. آنهایی که به روسیه رفتند بیشتر در کراسنودار، روستف و کاباردی بالکاراسکان پیدا کردند. به دلیل این که پاسپورت های جدید به آنها داده نشد، به آنها حق تابعیت یا شهروندی داده نشد و نتوانستند روسیه را ترک کنند.

وقتی گرجستان در سال 1999 به بخشی از شورای اروپا تبدیل شد با بازگشت مسخطی ها موافقت کرد اما قول این کشور به عمل تبدیل نشد. وقتی مسخطی ها وارد شدند اسکان آنها تضمین نشد و مجبور شدند قول دهند تا زمانی که اقدامات رسمی انجام شود همچنان در وضعیت گذشته باقی بمانند. اگر درخواست های آنها پذیرفته نشده بود مجبور بودند برای همیشه سرگردان باقی بمانند.

گرجستان در نهایت اعلام کرد که مسخطی ها گرجستانی هایی هستند که به دین اسلام در آورده شده اند، بنابر این نباید آنها را ترک نامید بلکه به آنها باید مشی یا مسکت گفت. از سال 2014 تاکنون، فقط به 1444 نفر تابعیت گرجستانی اعطا شده است. در همین حال، ایالات متحده به12000 مسخطی که که در کراسنودار در جنوب روسیه بودند، عنوان مهاجر داد و آنها در ایالت های مختلف آمریکا اسکان یافتند.

ترکیه مقصد ترجیحی مسخطی ها بود. در دهه 1990 و با کمک دولت ترکیه، 150 خانواده مسخطی در اغدیر ترکیه نزدیک مرز روسیه اسکان داده شدند اما اسکان دیگر مسخطی ها در گروههای 500 نفری به فراموشی سپرده شد. با این حال، آمدن مسخطی ها به ترکیه ادامه یافت.اکنون بین 100000 تا 200000 مسخطی در استان های بورسا، آنتالیا، ازمیر،آیدین، بالیکسیر، استانبول و چانا قلعه زندگی می کنند. جمعیت مسخطی ها در جهان به 450000 تا 500000 نفر می رسد که 100000 نفر در روسیه، 70000 نفر در قزاقستان و 40000 نفر از آنها در ازبکستان زندگی می کنند.

معمولا مسخطی ها به عنوان ترک های اصیل در نظر گرفته می شوند اما تنها آنهایی که فرم های معمول را تکمیل کرده اند می توانند بعد از 5 سال انتظار شهروندی ترکیه را دریافت کنند. ترکیه در سال های اخیر فقط به شهروندان آواره سوریه ای شهروندی اعطا کرده است، با این حال در اواخر سال 2017، اعطای شهروندی یا تابعیت به مسخطی ها را آغاز کرد. این اقدام تغییر سیاستی را نشان می دهد که تاکید می کرد عناصر ترک مستقر در قلمرو سابق امپراتوری عثمانی جهت حفظ نفوذ ترکیه و جلوگیری از تضعیف حوزه تاثیرگاری این کشور باید در همان مناطق بمانند.

آخرین خبر خوش برای مسخطی ها در روز 3 ژوئن و زمانی که مولود چاووش اوغلو نشست جامعه جهانی ترک های مسخطی در آنتالیا را مورد خطاب قرار داد، شنیده شد.

وی گفت: « مسئله اسکان حل شده است شما درخواست شهروندی کردید و ما سپتامبر گذشته قانونی را تصویب کردیم تا ابتدا به 24000 نفر شهروندی ترکیه را به آنها اعطا کنیم. اکنون، 30000 نفر دیگر نیز شهروندی خود را از ترکیه دریافت خواهند کرد.

چنین اظهاراتی معمولا به عنوان ترفندی انتخاباتی تفسیر می شود که این اتهام را نیز که ترکیه به دنبال دستکاری بافت جمعیتی کشور است شدت می بخشد. این مسئله وقتی بیشتر روشن شد که ضیاء الدین کاسانوف، رییس جامعه جهانی ترک های مسخطی رجب طیب اردوغان را مورد تقدیر قرار داد و گفت مسخطی ها اردوغان را در انتخابات 24 ژوئن مورد حمایت قرار خواهند داد. این مسئله نشان داد که چگونه حزب حاکم عدالت و توسعه دقیقا به هدف زده است: انتقال جمعیت های همراه و همکار به مناطق مشکل دار برای خلاص شدن از عناصر شورشی بر اساس یک تاکتیک قدیمی

برخی مسخطیان که در سال 2015 و در جریان بحران میان روسیه و اکراین در مناطق دونتسک، خارکوف و لوهانسک گیر افتاده بوند به ترکیه منتقل شدند. آنکارا 1300 تن از آنها را در اوزوملو در استان شرقی ارزنجان و 300 نفر دیگر را در احلات در منطقه عمدتا کردنشین بتلیس اسکان داد. کردها دولت را به خاطر اسکان مسخطی ها در روستاهایی که کردها به دلیل درگیری میان پ.ک.ک و ارتش آنجا را ترک کرده بودند مورد انتقاد قرار دادند.

مهمت اوغلو پیشرو متحد کردن 15 انجمن مسخطی بود که در بورسا تشکیل شده بود و رستم مرسل اوغلو که از آذربایجان آمده بود این تحولات را برای المانیتور تشریح کرد: اولا، دولت ترکیه به مسخطیها گفته که در همانجایی که هستند بمانند و ترک بودن خود را حفظ کنند و به آنها قول داده که به آنها حق شهروندی اعطا کند. حدود 50000 مسخطی شهروندی ترکیه را دریافت کرده اند و 40000 نفر دیگر فعالانه به دنبال به دست آوردن شهروندی ترکیه هستند.

کارشناسان می گویند تا تحولات اخیر، به مسخطی ها به عنوان سایر بیگانگانی نگاه می شد که باید با ثبت اطلاعت مربوط به اجداد خود برای اثبات اصالت اصل و نسب خود اقدام کنند. این مسئله کسب شهروندی ترکیه را برای برخی از مسخطی ها اگر نگوییم غیرممکن، بسیار مشکل کرده بود.

معمولا مسخطی ها به عنوان توریست هایی به ترکیه می آیند که بعد از مدت یک ماه که اعتبار ویزای آنها پایان می یباد باید کشور را ترک کنند اما پلیس این قانون را اعمال نمی کند بویژه در مورد افرادی که پیش از آن درخواست اقامت دائم داده باشند. قبلا دریافت کارت اقامت یک تا دو سال طول می کشید اما اکنون می توان آن را در دو تا سه ماه دریافت کرد.

مسخطی ها می گویند که آنها مردمان سخت کوشی هستند که باری بر دوش کسی نیستند. بیشتر آنها قبل از این که در سال 1944 اخرج شوند به کار کشاورزی مشغول بودند. اما تدریجا بچه ها به تحصیل کردن تشویق شدند. اکنون 60 درصد آنها مدرک دانشگاهی دارند. در میان آنهایی که از سال 1992 به ترکیه آمده اند 200 پزشک وجود دارند اما به دلیل این که مدرک پزشکی آنها رسمیت ندارد نمی توانند در ترکیه کار کنند. برخی از آنها مجبورند به عنوان کارگر ساختمانی کار کنند. ظرف 10 سال گذشته بیشتر از 2000 جوان مسخطی از آسیای میانه و روسیه برای ادامه تحصیل به ترکیه آمده اند.

مهمت اوغلو از این که مسخطی ها مورد بهره برداری سیاسی قرار بگیرند انتقاد کرد. مسخطی ها از حساسیتی که اسکان یافتن آنها در ترکیه ایجاد می کند مطلع هستند.

وی گفت: « هیچ کس به مسئله مسخطی ها اهمیت نمی دهد. رویای بازگشت به سرزمین خود پایان یافته است. خوب اگر ما نمی توانیم بازگردیم پس دولت بگذارد در مناطقی که که در دنباله قلمرو فرهنگی ما مانند اردهان، پوسوف و قرس قرار گفته اسکان پیدا کنیم. اولین گروه از مهاجران به اغدیر آورده شدند؛ جایی که ما با کردها مشکل پیدا کردیم. سربازان باید از ما محافظت کنند. برخی از ما ناچارا منطقه را ترک کردند. اسکان ما در مناطق کردنشین کار اشتباهی است. چرا آنها ما را در این مناطق اسکان می دهند؟ اردهان، پوسوف و قرس نزدیک مرزهای گرجستان است.»

مرسل اغلو گفت درست است که اسکان مجدد ممکن است در راستای منافع اردوغان باشد اما عوامل دیگر هم وجود دارد. «کشور منافع خود را دارد اما ما مجبور نیستیم. مردم در ارزنجان اسکان یافتند به این خاطر که مسکن در آنجا فراوان بود. برای نمونه در اردهان و پوسوف مسکنی وجود نداشت.»

مرسل اوغلو گفت که لیست دولت از مسخطی هایی که در ترکیه منتظر دریافت کارت هویت ترکیه هستند شامل همه آنهایی نیست که خواستار دریافت شهروندی هستند. مسخطیان بسیاری به ترکیه آمده اند و در 5 سال گذشته به دبنال دریافت شهروندی ترکیه بوده اند. همچنین مسخطیانی در آذربایجان هستند که می خواهند به ترکیه مهاجرت کنند.

وی افزود: « دولت هنوز به ما می گوید در آنجایی که هستیم بمانیم اما مسخطی ها همچنان دارند می آیند. چون مثلا مشکلات اقتصادی زیادی در آذربایجان وجود دارد. مرم ما رستگاری خود را در آمدن به ترکیه می بینند. اکنون زمان آن رسیده که ترکیه بگوید:« ترک های مسخطی، ترک های اصیل ما هستند و تابعیت ترکیه بید به طور وسیعی به ما داده شود.»

منبع: المانیتور

نویسنده: فهیم تاشتکین

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101