در آستانۀ انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی 24 ژوئن، رادیوها، تلویزیون ها و بیلبوردها در ترکیه در اشغال اظهارات و تصاویر تبلیغاتی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه هستند و نامزدهای اپوزیسیون را در خود غرق کرده اند؛ در کشوری که رسانه ها جانب دارانه و به نفع حکومت فعالیت می کنند.
با وجود این، اردوغان با چالشی جدی در مقابل قدرت 15 سالۀ وی مواجه است، چرا که اپوزیسیون متحد و مصمم این کشور تلاش می کند مجاهدت های وی را برای پنج سال دیگر در قدرت ماندن و کسب قدرت های اجرایی بیشتر، ناکام بگذارد.
اگر چه اردوغان در نظرسنجی ها همچنان در صدر است، اما پیروزی وی در دور نخست انتخابات ریاست جمهوری قطعی نیست. نظرسنجی ها همچنین نشان می دهند که احتمال دارد حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) اکثریت پارلمانی را از دست بدهد.
همانند دو انتخابات گذشته و همه پرسی سال 2017، شرایط به نفع اپوزیسیون نیست. صلاح الدین دمیرتاش نامزد حزب کردی دموکراتیک خلق ها (HDP) کمپین انتخاباتی خود را از زندان هدایت می کند، و در همین حال دیگر نامزدهای اپوزیسیون نیز در رسانه های اصلی دیده نمی شوند، زیرا یا توسط حکومت کنترل می شوند و یا در صورت انعکاس صدای اپوزیسیون تحت فشار قرار می گیرند.
علاوه بر این، اردوغان از همۀ امکانات دولتی برای کمپین خود بهرۀ کامل می برد.
علی رغم این همه، سینان اولگن رئیس اتاق فکر EDAM در استانبول معتقد است اپوزیسیون «مطمئناً بسیار بهتر بازی می کند.» اولگن گفت: «این اپوزیسیونی است که آن گونه که باید احیا شده و انرژی گرفته است.»
برای نخستین بار احزب مختلف اپوزیسیون – سکولاریست، اسلام گرا، ملی گرا و کردی – در مقابل اردوغان تشریک مساعی کرده و احزاب با چهره های کاریزماتیکی وارد میدان شده اند که انرژی بیشتری به کمپین ها تزریق کرده اند. اقتصاد نابسامان ترکیه نیز، با افزایش قیمت ها و کاهش ارزش لیر، احتمالاً بر انتخابات تأثیر خواهد گذاشت.
بزرگ ترین رقیب اردوغان یک معلم آورد جوی سابق فیزیک، فردی 54 ساله به نام محرم اینجه است که با پاسخ های کنایه آمیز و طنز آلود به حملات لفظی اردوغان حامیانش را شیفته کرده است. پسر دو کشاورز که خود در جوانی گله چرانی کرده است، فراتر از ریشه های شهری و سکولار حزب چپ میانۀ جمهوری خواه خلق (CHP)، توجه ها را به خود جلب کرده و تا حدی آرای محافظه کاران و کردها را نیز جذب کرده است. میتینگ انتخاباتی وی در شهر عمدتاً کردنشین دیاربکر به طرز غیر منتظره ای جمعیت زیادی را گرد آورده بود.
سرهات گوونج از دانشگاه قادر هاس استانبول در مورد اینجه گفت: «وی ستارۀ جدید سیاست ترکیه است. او به خوبی با جمعیت ارتباط برقرار می کند و مردم نیز به خاطر پیشینۀ فروتنانه اش می توانند خود را با او در پیوند ببینند.»
اینجه آیندۀ ترکیه را در صورت پیروزی اردوغان در انتخابات روز یکشنبه، غم انگیز توصیف کرده است.
وی در یک تجمع انتخاباتی به حامیانش گفت: «اگر اردوغان مجدداً در انتخابات برنده شود، ما سوخته ایم. سوخته.» وی پیش بینی کرد که ارزش لیر ممکن است از میزان کنونی 4.7 تا 10 لیر در مقابل یک دلار سقوط کند و احتمال دارد حدود 2.5 میلیون پناه جوی سوری وارد ترکیه شوند.
اینجه گفت: «منزلت ما در جهان تنزل خواهد کرد. روزهای تاریکی در انتظار ترکیه است.»
نیروی دیگری نیز که باید روی او حساب کرد مرال آکشنر 61 ساله است که در پی اختلاف نظر با رهبر حزب ملی گرای اصلی ترکیه دربارۀ حمایت از اردوغان از این حزب جدا شد. وی که نخستین وزیر کشور زن ترکیه بوده است، حزب خوب را تأسیس کرد که متشکل از ملی گرایان سابق و چهره های راست میانه است.
با وجود این، برخورداری نامزدهای اپوزیسیون از پوشش رسانه ای فعالیت هایشان امری دشوار است. در حالی که سخنرانی های انتخاباتی اردوغان به طور کامل از شبکه های تلویزیونی مختلف پخش می شوند، سخنرانی های اینجه اغلب قطع می شوند و سخنرانی های آکشنر به ندرت روی آنتن می روند. منتقدان می گویند به رسانه های فشار آورده اند که آکشنر را نادیده بگیرند زیرا خطر آن را دارد که رأی ملی گرایان را از ائتلاف اردوغان ب حزب حرکت ملی (MHP) بگیرد.
روز چهارشنبه اینجه در گفتگو با خبرنگاران از سازمان های رسانه های گلایه کرد و گفت «به محض آن که اردوغان میکروفن به دست می گیرد، سخنرانی وی را قطع می کنند.»
بر اساس آمارهای اعضای اپوزیسیون در سازمان ناظر بر رسانه های ترکیه در ماه می، شبکۀ دولتی 68 ساعت برنامه های اردوغان را پخش کرده بود، در حالی که سهم اینجه 7 ساعت و سهم آکشنر 13 دقیقه بود.
احزاب اپوزیسیون این بار نیز مانند رأی گیری های قبلی، برای پیش برد کمپین های خود به شبکه های اجتماعی متکی هستند. مثلاً حزب خوب آکشنر از گوگل برای ارسال پیام های طنز آمیز سیاسی در پاسخ به برخی جستجو ها استفاده کرده است.
در همین حال دمیرتاش رئیس مشترک کاریزماتیک و 45 ساله سابق HDP که از نوامبر 2016 در زندان است و با اتهامات مرتبط با ترور مطرح شده علیه خود مبارزه می کند، راه های بدیعی برای کمپین یافته است. از جملۀ این راه ها عبارتند از ایراد سخنرانی از طریق تماس تلفنی با همسر خود هر هفته دو بار و پاسخ دادن به پرسش ها از طریق وکلایش.
دمیرتاش و دیگر منتقدان اردوغان مصرانه اعلام می کنند که پروندۀ این رهبر کرد انگیزه های سیاسی دارد. اگر حزب وی بتواند از حد نصاب 10 درصدی لازم برای ورود به پارلمان عبور کند، ده ها کرسی به ضرر حزب پیروز در قوۀ مقننۀ 600 عضوی ترکیه تمام خواهد شد. حزب وی در انتخابات ژوئن 2015 برندۀ 13 درصد آرا شد.
دمیرتاش در یادداشتی برای نیویورک تایمز که چهارشنبه منتشر شد، نوشت: «جز اردوغان، همۀ نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرده اند که من باید آزاد شوم. آنها تفاوت های ایدئولوژیک را کنار گذاشتند و به دفاع از من پرداختند زیرا می دانند که حکومت مرا برای رسیدن به اهداف سیاسی خود در زندان نگاه داشته است، نه به خاطر جرمی که من ممکن است مرتکب شده باشم.»
دمیرتاش تأکید کرده است که پیروزی اردوغان همۀ قدرت های قانون گذاری، قضایی و اجرایی به دست رئیس جمهور می سپارد.
وی در یک سخنرانی گفت: «هیچ نهادی وجود نخواهد داشت که بر کوچک ترین اشتباهی که یک شخص مرتکب می شود نظارت کند، یا او را کنترل کند یا محدود کند. سرنوشت 81 میلیون تن به مرحمت یک شخص واگذار می شود.»
انتخابات 24 ژوئن طلیعۀ یک سیستم حکومتی جدید خواهد بود که در نتیجۀ تغییرات قانون اساسی که در همه پرسی سال گذشته با اختلاف آرایی ناچیز تصویب شد، حکومت ترکیه را از دموکراسی پارلمانی به ریاست جمهوری اجرایی تبدیل خواهد کرد. در این نظام جدید منصب نخست وزیر حذف شده و قدرت هر چه بیشتری در دست رئیس جمهور متمرکز می شود.
اپوزیسیون در صورت پیروزی وعدۀ بازگشت به دموکراسی پارلمانی با تفکیک دقیق قوا را داده است.
یک نهاد امنیتی بین المللی، سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE)، در پی تغییرات اخیر در قانون انتخاباتی ترکیه و نگرانی اپوزیسیون از تقلب احتمالی در انتخابات، تصمیم گرفته است 350 ناظر کوتاه مدت برای نظارت بر انتخابات ترکیه اعزام کند.
این تغییرات به حکومت اجازه می دهد از مقامات حکومتی برای نظارت بر مراکز اخذ رأی استفاده کند. مقامات محلی به بهانۀ مسائل امنیتی برخی حوزه های اخذ رأی را جابجا یا ادغام کرده و به این ترتیب حدود 144 هزار رأی دهنده را به ویژه در مناطق عمدتاً کردنشین برای رأی دادن با مشکل مواجه کرده اند. این تغغرات همچنین به مقامات شورای عالی انتخابات اجازه می دهد برگه های رأی فاقد مهر رسمی را معبر شناخته و در شمارش آرا لحاظ کنند – اقدامی که به طرح اتهام تقلب در همه پرسی تغییر قانون اساسی سال گذشته منتهی شد.
ترکیه هنوز تحت وضعیت فوق العاده ای که پس از کودتای نافرجام سال 2016 اعلام شد، اداره می شود و به مقامات اجازه می دهد تظاهرات و اعتراضات را ممنوع کنند. تا کنون حدود 50 هزار تن دستگیر و حدود 110 هزار تن از مشاغل دولتی اخراج شده اند. صدها روزنامه و سازمان غیر دولتی نیز توقیف و تعطیل شده اند.
کمال قلیچدار اوغلو رهبر CHP گفت: «یک نامزد در زندان است و یکی دیگر صدایش از هیچ رسانه ای به گوش نمی رسد. اما در مقابل اردوغان 24 ساعته در همۀ شبکه های تلویزیونی ظاهر می شود. آیا این عدالت است؟»
منبع: عرب ویکلی
ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه
بیشتر بخوانید:
از زندان برای پست ریاست جمهوری رقابت می کنم / صلاح الدین دمیرتاش
تحلیل گران دربارۀ نتایج انتخابات ترکیه چه می گویند؟
اردوغان برنده می شود، به هر وسیله ای که باشد / هنری ج. بارکی
دیاربکر برای تنبیه حزب عدالت و توسعه در صندوق های رأی آماده است / نورجان بایسل
نظر شما