به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سقز، تپه کانی نیاز مشهور به "قلعه گا ره ش" مربوط به هزاره چهارم قبل از میلاد یعنی 6 هزار سال پیش بوده که به شماره 5113 در تاریخ 25اسفند 1380ثبت ملی شده است، که به لحاظ تاریخی و باستان شناسی از اهمیت خاصی برخوردار است.

سرپرست هیات تعیین عرصه تپه کانی نیاز با بیان اینکه این اثر تاریخی و باستانی از اهمیت ویژه ای به لحاظ توالی فرهنگی در غرب کشور و حتی خاورمیانه برخوردار است، گفت: مطالعه روی این تپه می تواند برای گاه نگاری و مطالعه تاریخ و فرهنگ منطقه و ایران بسیار حائز اهمیت و تعیین کننده باشد.

روناک احمدی نیا افزود: متاسفانه قسمت های زیادی از آن بدلایلی نظیر: دخالت انسان، ساخت و سازهای اطراف آن، فرسایش خاک و... از بین رفته است، لذا تعیین عرصه و حریم به منظور اقدامات حفاظتی و کاوش بسیار ضروری بود که در این مرحله انجام گرفت.

وی خاطرنشان ساخت: اشیائی که در این مرحله بدست آمدند مثل: سنگ، مصالح ساختمانی، استخوان، سفال و... بوده که دارای قدمت چندین هزار ساله می باشند.

همچنین صلاح نصرالهی از کارشناسان اداره میراث فرهنگی سقز با اشاره به ضرورت پاسداشت و حفاظت از آثار تاریخی گفت: مشارکت مردم و همکاری رسانه ها در تحقق این مساله و توسعه فرهنگی بسیار موثر است.

اقدامات فوری برای حفاظت و حراست از این تپه تاریخی و انجام کاوش های علمی در آن متناسب با شرایط آن امری حیاتی به نظر می رسد.

گفتنی است شهرستان تاریخی سقز دارای بیش از 350 اثر باستانی و تاریخی بوده که تاکنون 162 اثر آن در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

شاخص ترین آثار تاریخی بالای 3 هزار ساله سقز

از شاخص ترین این آثار باستانی با بیش از 3 هزار سال قدمت می توان به غار پیرمکائیل با 7 هزار سال قدمت در روستای میرسعید، تپه کانی نیاز با 6 هزار سال قدمت، تپه زیویه بعنوان نگین تاریخی غرب و اشیای آن بعنوان آثار نفیس ایران و جهانبا 3 هزار سال تاریخ، قلعه صاحب با 5 هزار سال قدمت، قپلانتو، گورستان ماناها و... می باشد، که انجام کاوش های علمی و باستان شناسی برای شناسایی بهتر و کشف اشیای تاریخی امری ضروری است.

ضرورت ساخت موزه منطقه ای در سقز

در همین حال صاحبنظران با برشمردن صبغه و پتانسیل های تاریخی، منطقه ای و فرهنگی شهرستان سقز، بر ساخت موزه منطقه ای و ترکیبی (تاریخی و مردم شناسی) در این شهرستان تاکید می کنند، امری که سال ها مورد کم توجهی قرار گرفته که امید است مسئولان ملی و استانی اهتمام ویژه برای تحقق این مساله داشته باشند.