پس از پایان آتش بس میان آنکارا و حزب کارگران کردستان (PKK) در سال 2016، وقتی نظامیان ترکیه به روستاهای کردنشین مناطق جنوب شرقی این کشور حمله کردند، روزنامه نگار نورجان بایسل برای ثبت و ضبط موارد نقض حقوق بشر آنجا بود. حکومت در این مناطق حکومت نظامی اعلام کرد، شبکۀ توزیع برق و آب را قطع کرد و سپس شروع کرد به بمباران غیرنظامیان در خانه هایشان.
بایسل به ایندکس سانسور گفت: «رسانه های ترکیه گفتند تنها تروریست ها در زیرزمین های جزیره کشته شدند، اما 54 تن از آنان دانشجویانی بودند که از دانشگاه های ترکیه آمده بودند تا همبستگی خود را با کردها نشان دهند و به آنها بگویند "ما در کنار شما هستیم". نیروهای امنیتی آنها را زنده زنده سوزاندند – دیگر نمی خواستند برگردند.»
شبه نظامیان نیز در میان کشته شدگان بودند، اما روزنامه نگاران و غیرنظامیان، از جمله، کودکان نیز بودند. «با وجود تیراندازی و بمباران خارج شدن از خانه برای مردم بسیار خطرناک بود. تعدادی سالخورده جان خود را از دست دادند، چون غذای کافی نداشتند.»
بایسل، روزنامه نگار و فعال حقوق بشر از شهر کردنشین دیاربکر، می گوید حتی جمع کردن اجساد از خیابان ها نیز بسیار خطرناک بود. فرزندان یک زن مرده تلاش می کردند با پرتاب سنگ سگ ها را از جسد مادرشان دور کنند.
بایسل می گوید: «مردم می گویند اوضاع در ترکیه خوب نیست، و راست می گویند، اما فکر می کنند وضعیت در سراسر ترکیه مشابه است. در مناطق جنوب شرقی مسألۀ ما تنها زندانی شدن روزنامه نگاران نیست. هم اینک در مناطق ما 50 جسد هنوز روی زمین مانده اند و دارند غذای حیوانات می شوند.»
بیداری سیاسی بایسل در سال 1991 روی داد، هنگامی که جسد شکنجه شدۀ همسایه اش ودات آیدین، فعال حقوق بشر و سیاستمدار برجسته، پس از بازداشت توسط پلیس زیر یک پل پیدا شد. بایسل پس از آن همکاری خود را با برنامۀ توسعۀ سازمان ملل متحد آغاز کرد و در آن بر مسألۀ فقر و تقویت سازمان های زنان در دیاربکر تمرکز کرد. وی در این دوران تعدادی سازمان مردم نهاد در خصوص مهاجرت اجباری کردها تأسیس کرد. تجربۀ وی باعث شد در پروسۀ صلح ایرلند شمالی در سال های دهۀ 1990 یک نقش مشاوره ای به وی محول شود.
بایسل در سال 2018 دوباره به ایرلند باز گشت، این بار برای دریافت جایزۀ سازمان حقوق بشری ایرلند به نام Front Line Defenders (مدافعان خط مقدم) که وی را برندۀ جایزۀ مدافعان حقوق بشر در خطر برای سال 2018 در بخش جهان اعلام کرده بود.
او می گوید: «جامعۀ بین المللی به خشونت علیه مردم کرد توجه نمی کند. جامعۀ بین المللی بی تفاوت است.»
مارس 2013 یک پروسۀ صلح آغاز شد، اما در ماه می همان سال بایسل شاهد افزایش شمار نیروهای گارد روستایی و شبه نظامیان استخدام شده توسط حکومت ترکیه برای نظارت بر ساکنان منطقه در نیمی از مناطق محدودۀ فعالیت وی بود. «ما در آن روستاها مشغول تلاش برای اجرای یک برنامۀ توسعه ای بودیم، اما می دیدم که یک جای کار درست نیست و فهمیدم که معنای صلح چیست.»
بایل به خاطر پوشش دادن آنچه تنها یک نقض سادۀ حقوق بشر نیست بلکه جنایت جنگی در مناطق جنوب شرقی ترکیه است، تهدید، ارعاب، ممنوعیت سفر و چیزهای بدتری را تحمل کرده است. پرونده های قضایی متعددی علیه وی طرح شده است که دو فقره از آنها به دادگاه کشیده است. وی می گوید: «یکی از این پرونده ها به خاطر گزارش چیزهایی بود که در جزیره شاهد بودم و کارهای شنیع (مانند تجاوز جنسی) که سربازان ترک آنجا انجام داده بودند. روزنامه نگاران دیگری نیز آنجا بودند اما تصمیم گرفتند دربارۀ این چیزها ننویسند و رسانه های ترکیه چشم های خود را بستند، بنابراین من فهمیدم که باید کارم را انجام دهم.»
کار وی دربارۀ این موضوع سانسور شد. وی می گوید: «در ترکیه معمولاً برای سانسور چیزی باید روندی طی شود، اما در این مورد روندی در کار نبود، به سادگی سانسور شد.»
پرونده های دادگاه دو سال به طول انجامیدند و او در نهایت به جرم «تحقیر و اهانت به نیروهای امنیتی ترکیه» به واسطۀ یک مقاله و تصاویر ضمیمه اش، به 10 ماه حبس تعلیقی محکوم شد. او به قاضی گفت تصاویر بدتری دارد که به خاطر احترام به قربانیان آنها را منتشر نکرده است.
وقتی در ماه ژانویه ترکیه عملیات نظامی خود با نام «عملیات شاخۀ زیتون» را در عفرین سوریه آغاز کرد، بایسل از حکومت ترکیه انتقاد کرد و در پنج پیام توئیتری خواستار صلح شد. سپس در روز یکشنبه 21 ژانویه وقتی در منزل خود در دیاربکر با بچه هایش در حال تماشای فیلم بود، صداهایی شنید که ابتدا نمی دانست چیت. وی می گوید: «چند لحظه ای طول کشید تا فهمیدم صدا از طرف در خانه می آید. داشتند تلاش می کردند در را بشکنند اما در محکم بود و همراه با آن دیوارهای اطرافش نیز فرو ریخت و یک تیم نیروی ویژه متشکل از 20 مرد با ماسک و کلاشینکف وارد شدند. من نمی دانستم آنها می خواهند در خانۀ من چه چیزی پیدا کنند، اما آنها با این کارشان پیامی فرستادند و مردم بسیار دیگری هراسان شدند.»
بایسل سه شب را در بازداشت گذراند و پس از یک سلسله اعتراض محلی و بین المللی با سپردن وثیقه آزاد شد. 300 تن از حامیان وی مقابل محل بازداشتش تجمع کردند، وی از جانب نمایندگان کرد پارلمان حمایت شد و موضوع وی در پارمان اروپا مطرح شد.
بایسل اینک به اتهام «تحریک نفرت و عداوت میان مردم» منتظر محاکمه است و اگر محکوم شود با حکم سه سال حبس روبرو خواهد شد.
بسیاری از رسانه های ترکیه اینک بایسل را تروریست می خوانند. وی این گونه توضیح می دهد: «واژۀ تروریست به وفور استفاده می شود به طوری که اینک نیمی از مردم این کشور تروریست هستند. دانشگاهیان صلح طلب؟ تروریستند. دانشجویان؟ تروریستند. دکترها؟ تروریستند. کسانی که از واژۀ صلح استفاده می کنند؟ تروریستند.»
بایسل با خنده ادامه می دهد: «جامعۀ کردها جامعه ای استعمار شده است. دو خوانندۀ کرد به خاطر خواندن ترانه های کردی در یک مراسم عروسی به زندان رفتند. یک دانشجو به خاطر کردی سوت زدن زندانی شده است. من واقعاً نمی دانم کردی سوت زدن یعنی چه.»
بایسل توضیح می دهد که چگونه در مناطق کردنشین شهرداران کرد زندانی شده اند تا مدیران تعیین شده توسط حکومت جای آنها را بگیرند. در بخشی از دیاربکر کردها گلهای زرد، قرمز و سبز کاشته اند، رنگ های نمادین کردها. «یک روز صبح که بیدار شدیم دیدیم همۀ گلها را از ریشه کنده اند، چرا؟ میدران حکومتی می گویند این ها رنگ های PKK است.»
در انتخابات پارلمانی ژوئن 2015 در ترکیه، حزب چپ گرای کردی [دموکراتیک خلق ها] HDP از حد نصاب 10 درصدی لازم برای کسب کرسی های پارلمان عبور کرد. تأثیر پروسۀ آشتی فوراً خود را نشان داد. حکومت ترکیه دید پروسه تنها به سود کردها است. بایسل می گوید: «اگر اینک از آنها بپرسی می گویند صلح وجود دارد و جنگ تنها با PKK است. اما از نظر آنها اگر به زبان کردی حرف بزنی PKK هستی.»
در سه سال گذشته همۀ تابلوهای کردی خیابان ها با تابلوهای ترکی جایگزین شده اند. بایسل توضیح می دهد: «آنها می گویند آن تابلوهای کردی PKK هستند.» رسانه های کردی چه؟ «دیگر رسانۀ کردی نداریم، همه را تعطیل کردند.»
کردها مدت زیادی است که با جنگ آشنا شده اند، اما این بار متفاوت است. اکنون جنگ علاوه بر کوهستان ها، به شهرها نیز کشیده شده است. از سال 2015 نیروهای حکومت ترکیه برخی شهرها و شهرک های کردنشین را ویران کرده اند. بایسل در این باره می گوید: «این اتفاقی است که در سور افتاده است. این شهر با خاک یکسان شد. سور شهری است به قدمت 7 هزار سال. این شهر نه تنها بخشی ازتاریخ کردها، بلکه بخشی از تاریخ بشریت است. تاریخ ارمنی ها، آشوری ها، و همه ویران شد.»
به واسطۀ این تخریب ده ها هزار کرد آواره شده اند. بعضی از آنها به دیگر شهرهای کردنشین رفته اند اما تعدادی از آنها در کنار جاده ها در چادر زندگی می کنند.
بایسل می گوید در سال های دهۀ 1990 کردها احساس می کردند اگر چه در جنگ هستند اما همیشه امید هست. «با پروسۀ آشتی این باور به وجود آمد که اوضاع بهتر خواهد شد، اما امروز ما دیگر امید نداریم – با این حکومت ترکیه هیچ امیدی نداریم.»
«با چیزهایی که در سه سال گذشته اتفاق افتادند و ما شاهد بودیم که این حکومت تا چه حد می تواند ستمگر باشد، من واقعاً نمی دانم در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد. همه چیز نامشخص است. ما نمی دانیم فردا چه خواهد شد. این شیوۀ زندگی فعلی ما است.»
منبع: ایندکس سانسور - ترکیه بی سانسور
ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه
بیشتر بخوانید:
معاملۀ به هم خوردۀ ترامپ و اردوغان / امبرین زمان
اردوغان وعدۀ آزادی اندیشه می دهد / مراد یتکین
اینجا جهنم است / نورجان بایسل*
تأثیر پیروزی اردوغان بر کردها و ثبات منطقه / کمال چومانی
آخرین شانس صلح از نگاه اوجالان (قسمت اول) / بیستون عباسی
آخرین شانس صلح از نگاه اوجالان (قسمت دوم) / بیستون عباسی
آخرین شانس صلح از نگاه اوجالان (قسمت سوم) / بیستون عباسی
آیا سیسه بینگول از کشیش برانسون سالم تر است؟ / سرکان دمیرتاش
ترکیه قصد ندارد از شمال سوریه خارج شود / ریجن
اعراب در اسرائیل، کردها در ترکیه / بیستون عباسی
اردوغان در شولای آتاتورک / ایلهان تانر*
دەنگ بێژ: هنرمند مقاومت در برابر از یاد ر فتگی / دویگو یلدیز
نظر شما