با افزایش فاصلۀ میان ترکیه و بزرگ ترین متحدش در ائتلاف دفاعی غربی ناتو، دیالوگ بسیار جالبی میان ترکیه و روسیه دربارۀ موضوعات امنیتی جدی در حال شکل گیری است.

مولود چاوش اوغلو وزیر امور خارجۀ ترکیه، روز 24 اوت پس از دیدار با میزبانش سرگئی لاوروف وزیر امور خارجۀ روسیه در مسکو، با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نیز دیدار کرد، اما تنها نبود. هولوسی آکار وزیر دفاع و هاکان فیدان رئیس سازمان اطلاعات ملی ترکیه (میت) نیز در این دیدار با چاوش اوغلو همراه بودند.

جالب تر این است که این دومین سفر آکار و فیدان به مسکو در عرض یک هفته بود. روز 17 اوت این دو تن در مسکو بودند و با سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه و سرگئی ناریشکین رئیس سرویس اطلاعات خارجی روسیه (SVR) دیدار کردند. آن گونه که به رسانه ها گفته شد، ناریشکین نیز روز 13 می برای گفتگو با فیدان دربارۀ همکاری دو کشور در خصوص موضوعات مختلفی از جمله تروریسم و تحولات خاورمیانه، به استانبول سفر کرده بود. شویگیو نیز روز 2 جولای در استانبول بود، درست پیش از آغاز پنجمین دور مذاکرات آستانه و زمانی که آکار هنوز رئیس ستاد کل نیروهای مسلح بود و به عنوان وزیر دفاع معرفی نشده بود.

گفتگوهای 24 اوت مسکو ادامه، و یا شاید جمع بندی گفتگوهای قبلی با حضور دیپلمات های ارشد دو کشور، لاوروف و چاوش اوغلو بود. پس از این گفتگوها طرف روسی به رسانه ها گفت که شویگو پیشنهاد مسکو را دربارۀ وضعیت فعلی و آیندۀ سوریه به ترکیه ارائه کرده است.

در همان هفته، در فاصلۀ 17 اوت تا 24 اوت، دو رویداد در رابطه با ترکیه، روسیه و ناتو پیش آمد. روز 21 اوت جنگنده های انگلیسی توفان از پایگاه هوایی میخاییل کوجالیشینیوی رومانی در نزدیکی کونستانتا در ساحل دریای سیاه برخاستند و راه دو فروند جت SU-30 روسی را به سمت حریم هوایی ناتو که رومانی است، قطع کردند. روز 23 اوت نیز مجدداً دو فروند جت توفان از همان پایگاه پرواز کردند و مانع پیش روی دو فروند هواپیمای اطلاعاتی Be-12 متعلق به نیروی دریایی روسیه شدند، که در جنوب غربی منطقۀ کریمۀ اوکراین به سمت رومانی در پرواز بودند.

روز 24 اوت، تقریباً همزمان با دیدار پوتین با هیأت ترکیه، گاوین ویلیامسون وزیر دفاع بریتانیا دربارۀ این رویارویی بیانیه ای صادر کرد. جت های انگلیسی در ماه آوریل گذشته در چارچوب تجدید قوای ناتو در منطقۀ دریای سیاه و با تأیید ترکیه در رومانی مسقر شده بودند. (لندن به صورت مخفیانه دربارۀ قراردادهای سودآور و استراتژیک در حال مذاکره با آنکارا است.)

روز گذشته 26 اوت سردار امیر حاتمی وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران برای دیدار با بشار اسد رئیس جمهور روسیه وارد دمشق شد. اخیراً علی اکبر ولایتی فرستادۀ ویژۀ آیت الله علی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی ایران، در واکنش به هشدار دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده در خصوص خروج فوری ایران از سوریه که بازتاب خواسته های اسرائیل است، اعلام کرد ایران تا زمانی که دولت های قانونی سوریه و عراق بخواهند این دو کشور را ترک نخواهد کرد.

ایران، ترکیه و روسیه در پروسۀ آستانه به منظور کنترل مناطق عاری از تنش و نظارت بر آتش بس در این مناطق با هم همکاری می کنند. یکی از مناطق و مهم ترین آنها استان ادلب در نزدیکی مرز ترکیه است. ترکیه که 12 پایگاه نظامی در نزدیکی شهر ادلب تأسیس کرده است، می گوید حملۀ حکومت سوریه به همۀ شهر به خاطر حضور عناصر تروریستی در آن می تواند موج جدیدی از پناه جویان را به سمت ترکیه روانه کند. این یکی از موضوعات اساسی است که این روزها میان ترکیه و روسیه مورد بحث قرار می گیرد.

اما یک بازیگر جدید در تئاتر سوریه، که در آنکارا اندکی خوش بینی ایجاد کرده، جیمز جفری نمایندۀ جدید وزارت خارجۀ ایالات متحده در سوریه است. جفری که در دولت های [جرج] بوش و [باراک] اوباما نقش داشته، سفیر ایالات متحده در بغداد و آنکارا بوده و زمانی که معاون مشاور امنیت ملی بوده روی پروندۀ ایران کار کرده است.

از این رو، در گفتگو های هیأت ترکیه در مسکو چیزی بیش از دعوت اردوغان از پوتین برای «دیدار در یک رستوران غذاهای دریای در کنار تنگۀ بسفر» وجود داشته است. به نظر می رسد، همان طور که اردوغان یک ماه پیش در 26 جولای در آفریقای جنوبی به پوتین گفت، چیز بیشتری در آن هست که «حسادت کسانی را بر می انگیزد.»

تصویر بسیار پیچیده ای است، غیر از این است؟ اما یک نکتۀ دیگر نیز وجود دارد. اینک که ترامپ نمی خواهد تا آزادی کشیش آمریکایی اندرو برانسون، که ممکن است به خاطر ایجاد زمینۀ سیاسی یک بحران ناراحت باشد، با اردوغان گفتگو کند، دیگران گفتگو می کنند. نه تنها پوتین، بلکه از آنگلا مرکل تا امانوئل ماکرون، از حسن روحانی تا تمیم آل ثانی و ژی جین پینگ، رهبران دارند با اردوغان گفتگو می کنند، زیرا فکر می کنند در غیاب ایالات متحده خلئی وجود دارد که باید پر شود.

منبع: حریت

ترجمه: سرویس ترکیه – خبرگزاری کردپرس