رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه روز 30 اوت در مراسمی که به مناسبت «روز پیروزی» در مجموعۀ ریاست جمهوری در آنکارا برگزار شد، یک نطق نسبتاً کوتاه و متمرکز ایراد کرد.

با خوانش مجدد این نطق، می توان پیام های خاصی غیر از پیام های آشکارش از آن استخراج کرد، به ویژه پیام های نهفته در بین خطوط.

نخست، خطوط سخنرانی اردوغان از این قرارند:

امروزه در هر فرصتی می گوییم که ما باید در صحنه حضور داشته باشیم، ما باید در صحنه قدرتمند باشیم، و ما باید در صحنه به موفقیت دست یابیم. این گونه بود که ترکیه کوریدور ترور را که قرار بود در امتداد مرزهایش در سوریه تشکیل شود، ویران کرد.

ما با له کردن سر [دولت اسلامی عراق و شام] داعش در خط جرابلس – الباب و [حزب اتحاد دموکراتیک] PYD – [یگان های مدافع خلق] YPG در عفرین، بازی را به هم زدیم. ما با آغاز ایجاد امنیت از مرزهای خودمان به سوی قندیل، داریم به سوی ناکام کردن یک نقشۀ 34 سالۀ دیگر گام بر می داریم.

ما در هر فرصتی اعلام کردیم که ترکیه اجازه نمی دهد شنگال به قندیل دوم تبدیل شود. ما برای پاک سازی منبج از تروریست ها یا مقامات ایالات متحده گفتگو کردیم. ما همچنین با روسیه و ایران همکاری می کنیم تا از تکرار کشتاری که در حلب اتفاق افتاد جلوگیری کنیم.

ما بدون وقفه به کسب آمادگی برای از میان برداشتن یکایک مواضع تروریست ها در شرق رودخانۀ فرات، ادامه می دهیم. ما دربارۀ موضوعاتی که منافع کشورمان را تهدید می کند، از قبرس تا دریای اژه، سیاست های فعالانه ای را دنبال می کنیم و بر این اساس در حال تقویت حضور خود در میدان هستیم.

آنچه در ادامه می آید پیام های نهفته ای است که در بین خطوط سخنرانی اردوغان می توان استخراج کرد:

اردوغان دربارۀ جغرافیایی سخن می گوید که شرق مدیترانه، آب های سرزمینی یونان، قبرس، سوریه و کوهستان قندیل در عراق و در امتداد مرزهای ایران را، جایی که [حزب کارگران کردستان] PKK حدود 30 سال است پایگاه های خود را در آن مستقر کرده است، در بر می گیرد. این بدان معنا است که آنکارا امنیت ملی خود را در این جغرافیای تعریف شده به صورت یک کل در نظر می گیرد، چه دربارۀ کنترل سیل پناه جویان از دریای اژه باشد، چه منازعۀ اکتشاف نفت در نزدیکی قبرس، چه جنگ داخلی سوریه و چه حضور دیرپای PKK در عراق.

این نخستین باری است که اردوغان آشکارا می گوید «کوریدور ترور» در امتداد مرزهای ترکیه با سوریه به واسطۀ دو عملیات نظامی ناکام مانده است: خط جرابلس – الباب علیه داعش در سال 2016 (تنها پنج هفته پس از کودتای نافرجام از درون ارتش) و عملیات علیه YPG، شاخۀ سوری PKK، در عفرین. علی رغم این واقعیت که دولت ایالات متحده PKK را یک سازمان تروریستی می داند و پیوندهای ارگانیکی با YPG دارد و به رغم مخالفت های ترکیه به عنوان متحد ایالات متحده در ناتو، YPG شریک زمینی ایالات متحده در مبارزه با داعش بود. هر دوی این عملیات ها به واسطۀ همکاری روسیه میسر شدند.

عبارت «نقشۀ 34 ساله» اشارۀ مستقیمی به PKK است. PKK اقدامات سیستماتیک خود علیه ترکیه را با هدف تأسیس یک دولت کردی مستقل از سال 1984 آغاز کرد. از آن زمان تا کنون حدود 50 هزار تن کشته شده اند. می توان نتیجه گرفت که آنکارا عملیات های جرابلس- الباب و عفرین و بیرون کردن YPG از منبج با همکاری ایالات متحده را گام هایی به سوی مرکز فرماندهی PKK در قندیل می بیند و در همین حال منطقۀ شنگال در شمال غربی عراق را نیز گامی دیگر به سوی همین هدف می داند. شنگال منطقه ای است که شمال عراق را به شمال سوریه پیوند می دهد و برای استراتژی PKK مبنی بر پایداری جغرافیایی حیاتی است.

اردوغان مبارزه با PKK را به مذاکرات در جریان با روسیه و ایران (در چارچوب روند آستانه)، با متحدان غربیش، ایالات متحده و همچنین فرانسه و آلمان دربارۀ وضعیت ادلب، پیوند می دهد. وقتی حلب تخلیه شد، ده ها هزار غیرنظامی به ادلب منتقل شدند، که شهری است در نزدیکی مرزهای ترکیه در شمال غربی سوریه. مولود چاوش اوغلو وزیر امور خارجۀ ترکیه روز 31 اوت در وین گفت عناصر «افراط گرا» در ادلب حضور دارند اما باید آنها را از جمعیت غیرنظامی تفکیک کرد، در غیر این صورت یک عملیات نظامی از سوی ارتش سوریه در ادلب به یک فاجعه منجر خواهد شد. در همین حال، ترکیه هیأت تحریر الشام را به فهرست گروه های تروریستی اضافه کرد.

همۀ این نکات حاکی از آن هستند که ترکیه برای امنیت ملی خود در آستانۀ یک حرکت دیگر در منطقه قرار دارد، اما این بار نه تنها با همکاری روسیه، بلکه با همراهی اتحادیۀ اروپا. خواست آمریکا در خصوص آیندۀ سوریه و PKK نقش هایی کلیدی در این برنامه دارند.

منبع: حریت

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه