مذاکرات آستانه که با همکاری 3 کشور ایران – ترکیه – روسیه به وجود آمد در واقع یکی از مهمترین فاکتورهای در حل و فصل سیاسی بحران سوریه به حساب می آید. مذاکراتی که در پایتخت قزاقستان آغاز شده بود با نشست های 3 جانبه در سوچی و آنکارا پیگیری شده و 2 دستاورد مهم داشت. یکی از دستاوردهای مهم این نشست ها و همکاری ها تشکیل کمیته برای قانون اساسی جدید سوریه بود و دستاورد دیگر نیز ایجاد مناطق عاری از درگیری با دیده بانی 3 کشور ترکیه – ایران – روسیه به روند آتش بس در برخی نقاط سوریه بود.

ادلب یکی از همین مناطق عاری از درگیری بود که نظارت بر روند آتش بس در این منطقه بر عهده ترکیه گذاشته شد و ترکیه تا کنون اقدام به ایجاد 12 مرکز نظامی به منظور نظارت بر روند آتش بس در این منطقه استراتژیک کرده است. از زمان طرح عملیات های نظامی توسط روسیه – سوریه در ادلب به منظور پاکسازی آخرین باقی مانده های گروه های تروریستی در سوریه، ترکیه با تمام قدرت در حال مخالفت با ایده عملیات نظامی گسترده در ادلب است.

نشست 3 جانبه تهران بعد از نشست های سه جانبه سوچی و آنکارا با چنین پیش زمینه ای برگزار شد. در واقع روسیه مدافع عملیات نظامی در سوریه به همراه ایرانِ راضی به این عملیات ها دور یک میز مشترک با ترکیه ای نشستند که تمام قوای خود را برای جلوگیری از یک عملیات نظامی در ادلب بسیج کرده است. هر چند چانه زنی ترکیه در نشست تهران به منظور آتش بس در ادلب مورد موافقت قرار نگرفته و روسیه و ایران پیشنهاد آتش بس در ادلب را رد کردند ولی ترکیه با استفاده از قدرت دیپلماسی خود در تلاش برای جلوگیری از یک عملیات نظامی گسترده در ادلب است. چیزی که می توان از آن به عنوان آزمونی بزرگ برای دیپلماسی ترکیه یاد برد.

پیشنهادی که ترکیه برای ادلب مطرح کرده و تا حدی نیز توانسته است اروپا و آمریکا را نیز در این راستا همسوی خود کند این است: «ادلب یک شهر پرجمعیت در نزدیکی مرزهای ترکیه است و انجام یک عملیات نظامی در آنجا به معنی فاجعه انسانی و آغاز موج جدیدی از پناهندگی به سمت مرزهای ترکیه است و ترکیه با این عملیات ها با موج میلیونی پناهندگان روبه رو خواهد شد؛ به منظور جلوگیری از آن عملیات های نظامی در ادلب متوقف شده و برای شناسایی و نابودی گروه های تروریستی در ادلب ایران – ترکیه – روسیه با هماهنگی کامل اقدام کنند» در واقع پیشنهادی که ترکیه برای ایران و روسیه می دهد یک عملیات پلیسی و ویژه به جای یک عملیات گسترده نظامی همواره با بمباران های هوایی و کور است.

ترکیه در راستای این طرح خود نیز دست به اقدامات عملی زده است و عزم راسخ خود را برای ایجاد یک آلترناتیو به جای یک عملیات گسترده نشان داده است. بعد از آن که ترکیه چندی پیش به صورت رسمی گروه تحریر الشام (شاخه النصره) را به گروه های تروریستی وزارت کشور ترکیه اضافه و آن را در روزنامه رسمی ترکیه منتشر کرد روز گذشته نیز در ادلب با 23 گروه مرسوم به مخالفین سوریه تشکیل جلسه داده و درخواست خروج تحریر الشام از این گروه را ارائه داده است.

در واقع ترکیه در نظر دارد تا با طرح تحریر الشامی که 60 درصد از ادلب را در اختیار دارد به عنوان گروه تروریستی باقی مانده در ادلب یک عملیات پلیسی علیه فرماندهان رده بالا و شبه نظامیان آن ترتیب داده و بدین صورت هم در راستای مبارزه با تروریست در ادلب گام برداشته و هم مانع از انجام یک عملیات گسترده نظامی در ادلب شود. عملیاتی که نه تنها موجی از پناهندگی میلیونی برای ترکیه به همراه خواهد داشت بلکه متفق ترکیه در سوریه یعنی ارتش آزاد سوریه را نیز در موضع ضعف قرار خواهد داد.

با توجه به روندی که در چند روز اخیر شاهد آن هستیم چنین به نظر می رسد که دیپلماسی ترکیه تا کنون به شکل ملموسی موفقیت آمیز عمل کرده است. بعد از حملات چند روز اخیر و مداوم نیروهای ارتش سوریه و روسیه از زمین و آسمان به ادلب از 2 روز پیش در ادلب سکوت معنی داری حاکم شده است. از طرف دیگر نیز الساندر لاوینتوف، نماینده ویژه ولادمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در امور سوریه در اظهاراتی با طرح احتمال تعلیق در عملیات ادلب عنوان کرده است: کاهش تنش ها در ادلب مسئولیت ترکیه است. همچنین مسئولیت تفکیک مخالفان سوری با تروریست ها نیز بر عهده ترکیه است. تصور بنده بر این است که روسیه با ایران و ترکیه در خصوص مکانیزم ها و شمایل مبارزه با گروه های تروریستی در ادلب به توافق خواهند رسید. عملیات های ادلب می تواند تعلیق شود ولی این مسئله باید هر چه سریعتر حل شود.

این اظهارات در روزهایی که ترکیه از تمام قدرت چانه زنی و دیپلماسی خود در حال استفاده است بسیار مهم و حیاتی می باشد. ترکیه از یک طرف در همسو کردن غرب و آمریکا با خود در مسئله ادلب موفق بوده به نوعی که نماینده دائم انگلیس در سازمان ملل متحد صراحتا اعلام می کند با نظر رجب طیب اردوغان در خصوص ادلب موافق هستیم؛ و از طرف دیگر نیز در حال متقاعد کردن طرف های روسی و ایرانی برای پاکسازی تروریست ها از ادلب بدون نیاز به یک عملیات گسترده نظامی است.

اگر ترکیه بتواند در ادلب مانع از یک عملیات گسترده نظامی شده و اقدام به یک عملیات مشترک پلیسی با روسیه و ایران به منظور پاکسازی تروریست ها از ادلب کند به معنی یک پیروزی بزرگ دیپلماسی برای ترکیه خواهد بود که نه تنها موضوع ادلب را خواهد توانست آن گونه که می خواهد مدیریت کند بلکه در عرصه جهانی نیز وزن دیپلماسی خود را به شکل کاملا بارزی بالا خواهد برد.

خبرگزاری کردپرس/ سرویس ترکیه/محمد شریفی کرجان

کد خبرنگار: 30102