نیویورک تایمز- ساکنان منطقه اقلیم کردستان عراق روز یکشنبه گذشته در انتخاباتی که نظر بیشتر جهانیان را جلب نکرد و یک سال بعد از برگزاری رفراندومی که نتیجه ای به دنبال نداشت، شرکت کردند. این انتخابات که مناقشه زیادی روی نتیجه آن وجود دارد آخرین فصل از تقابلی است که بر سر کنترل منطقه نفت خیز اقلیم کردستان عراق وجود دارد.
روزنامه تایمز لندن با جنین دی جیووانی درباره آخرین تحولات و تقابلات در اقلیم کردستان و ارتباط آن با صنایع نفت و گاز گفتگو کرده است. خانم جیووانی پژوهشگر ارشد در انستیو جاکسون در مسائل جهانی در دانشگاه ییل است وی به مدت 30 سال به عنوان گزارشگر در مناطق درگیر منازعه در بالکان، آفریقا و خارومیانه کار کرده است. آخرین کتاب وی به نام صبح روزی که آنها برای ما آمدند: اعزامی ها از سوریه به 26 زبان دنیا ترجمه شده است. سخنان وی ویرایش و تلخیص شده است.
چه چیزی باعث اهمیت کردستان و نفت آن شده است؟
اهمیت اقلیم کردستان به خاطر موقعیت جغرافیایی آن است که میان عراق، ترکیه، ایران و سوریه قرار گرفته است. از زمانی که از تشکیل کیان مستقلی برای کردها بعد از جنگ جهانی جلوگیری شد آنها روی مسئله تعیین سرنوشت متمرکز شده اند. مهم ترین اهرم کردها نفت است: یک سوم ذخایر نفت خام عراق در منطقه اقلیم کردستان قرار گرفته است و بیشتر این ذخایر زیر شن های شهر کرکوک است که زمانی محل استقرار نیروهای دولت اسلامی عراق و شام یا داعش بود.
برخی همسایگان اقلیم کردستان مانند ترکیه بیم دارند نفت اقلیم کردستان تبدیل به محرکی برای کردها در جهت جدا شدن آنها از عراق شود. آنها بیم دارند مستقل شدن کردها به توازن در منطقه لطمه بزند. تشکیل کشور مستقل کردی تنها چیزی در منطقه است که کشورهای منطقه خواهان آن نیستند.
کمتر از یک دهه قبل، گفته می شد که اقلیم کردستان یا اربیل در حال تبدیل شدن به دبی جدید است، چه اتفاقی افتاد؟
خوب، قبل از هر چیزی داعش ظهور پیدا کرد. با وجود این که دولت اسلامی عراق و شام یا داعش از مدت ها قبل در حال ظهور بود اما تاثیر آن در ماه ژوئن 2014 روی اقلیم کردستان بسیار زیاد بود. من آن زمان در بغداد بودم و از گزارش رسانه ها شنیدم که داعش به 30 کیلومتری اربیل، پایتخت اقلیم کردستان عراق رسیده است. نزدیک شدن نیروهای داعش به آن اندازه شرکت های نفتی را که به اقلیم کردستان هجوم آورده و آن را به منطقه ای مترقی تبدیل کرده بودند ترساند. جشن ها و خوشی ها به پایان رسید. ساخت و ساز متوقف شد. همزمان که قیمت نفت هم زیاد پایین آمد، تکمیل فروشگاه های بزرگ و آپارتمان های بلند متوقف شده و این ساخت و سازها نیمه کاره رها شدند.
به طور خلاصه باید گفت که اقتصاد اقلیم کردستان بر اثر هزینه های انسانی و مالی جنگ با داعش و بی اعتمادی و ناامیدی از رونق تجارت ضربه خورد. این مسئله باعث خروج شرکت های نفتی بین المللی و دیگر سرمایه گذاران از اقلیم کردستان شد. نتیجه این تحولات بوجود آمدن بحران شدید اقتصادی بود که این منطقه هنوز نتوانسته است از زیر بار آن خود را رها کند. درست است که قیمت نفت بالا رفته است اما روشن شده که در میزان نفت اقلیم کردستان اغراق شده و تولید نفت خام در اقلیم کردستان به اندازه ای نیست که هزینه های استخراج آن را پوشش دهد.
رفراندوم استقلال اقلیم کردستان که در ماه سپتامبر 2017 برگزار شد و پیامدهای منفی زیادی به دنبال داشت، چه تاثیری روی نفت این منطقه گذاشت و وضعیت کنونی این منطقه چگونه است؟
رفراندوم 2017 برای نفت و اقتصاد اقلیم کردستان فاجعه ای به بار آورد. بغداد و کشورهای منطقه مدت کوتاهی بعد از برگزاری رفراندوم که 92 درصد از کردها به جدایی از عراق مثبت دادند، به آن واکنش شدیدی نشان دادند. مهم ترین واکنش بی رحمانه به رفرادوم، از دست رفتن کنترل کردها بر مناطق مورد مناقشه از جمله شهر نفت خیز کرکوک بود. این شهر که کردها نبرد سختی را برای نجات آن از دست داعش کرده بودند از کنترل آنها خارج شد. این مسئله همچنین باعث تحقیر سیاسی مسعود بارزانی، رییس اقلیم کردستان شد و او مجبور شد از ریاست بر اقلیم کردستان کناره گیری کند.
چه چیزی باعث شده است اقلیم کردستان عراق نتواند با تمام ظرفیت به تولید نفت بپردازد؟
به نظر من این جا دو عامل وجود دارد. عامل اول فساد است که هم در این منطقه و هم در جامعه فراگیر شده است. عامل بعدی پیچیدگی سیاست داخلی در این منطقه عمدتا میان دو حزب عمده در اقلیم کردستان یعنی اتحادیه میهنی کردستان و حزب دموکرات کردستان عراق به همراه چند حزب و گروه در حاشیه است. این دو حزب عمده که دارای عقبه هایی نیز هستند، هر کدام به سمتی به دنبال جذب حامی هستند. اتحادیه میهنی به تهران نزدیک است اما حزب دموکرات به طور سنتی به بغداد، ایالات متحده و کشورهای منطقه که متحد غرب هستند متمایل است. و این رقابت ها بر مسئله نفت اقلیم کردستان هم تاثیراتی داشته است.
و این تاثیرات چه هستند؟
نگاهی به توافق نفتی میان اربیل و بغداد در سال 2016 بیندازید. دو سال پیش و زمانی که رقابت های داخلی میان احزاب کردی تشدید شد، دولت اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق بر سر صادرات روزانه 150000 بشکه نفت خام از طریق اقلیم کردستان به بندر جیحان ترکیه توافق کردند. بر اساس آن، درآمد حاصله میان دو دولت اقلیم کردستان و بغداد تقسیم می شد و این توافق نقطه عطفی در روابط میان رهبران عراق و کرد محسوب می شد. اما این توافق فقط به تشدید اختلافات داخلی میان کردها منجر شد. اتحادیه میهنی حزب دموکرات کردستان را به عدم شفافیت متهم کرد و حزب دموکرات کردستان عراق نیز اتحادیه میهنی را به فروش نفت کرکوک به ایران از طریق تانکر و نگاه داشتن پول آن برای خود متهم کرد.
آیا شما به اقلیم کردستان عراق هم از نظر این که به کیان مستلقی تبدیل شود و هم این که به تولید کننده نفت عمده تبدیل شود خوش بین هستید؟
من دوست دارم این طور بشود چون هم عراق را دوست دارم هم کردستان را. من از زمان صدام حسن در این جا کار کرده ام. موسسه صلح ایالات متحده آمریکا در ماه ژانویه گزارشی را منتشر کرد که در آن نوشته شده بود اقلیم کردستان در آستانه سقوط بود. حل سریع مسائل لازم و ضروری است و این مسئله بهتر است از طریق بغداد باشد و باید به سرمایه گذاران اطمینان دهد که وجود آنها برای بازسازی کردستان بعد از ویرانی هایی که داعش در آنجا به بار آورده، لازم است. تنها راه برای انجام چنین اقدامی مذاکره دو طرف درباره سیاست کردها در قبال نفت و تقسیم ثروت در ارتباط با بودجه ملی عراق است. این امر جان کلام در این مورد است.
در مورد استقلال اقلیم کردستان عراق، باید نهادهایی که در توسعه آنها شکست حاصل شده توسعه پیدا کنند، قانون حاکم شود، شفافیت وجود داشته باشد و با فساد مبارزه شود. هم بغداد و هم اربیل به هم اشاره کرده و یکدیگر را متهم می کنند اما عدم وجود شفافیت باعث و بانی اصلی بی اعتمادی است.
عراق اکنون رییس جمهوری به نام برهم صالح دارد که بخشی از روند تشکیل دولت در این کشور محسوب می شود، چگونه رهبری جدید در عراق می تواند تغییر ایجاد کند؟
پست ریاست جمهوری عراق عمدتا یک پست تشریفاتی است که به دنبال توافقی غیررسمی پس از سقوط رژیم صدام به کردها اختصاص پیدا کرده است. آقای برهم صالح یکی از رهبران کرد معتدل و معاون سابق رهبر حزب اتحادیه میهنی است و در او امید دیده می شود. احمد محجوب، سخنگوی وزارت خارجه عراق بعد از انتخاب شدن برهم صالح اعلام کرد:« عراق فصل جدید و عصر نوینی را آغاز کرده است.» برهم صالح مهندسی است که در انگلیس تحصیل کرده است و حامی مشتاقی برای جوانان عراقی در کسب تحصیلات عالیه است و این مسئله برای عراق در جهت قرار گرفتن در مسیر درست اقتصاد لازم و ضروری است. در آمریکا احترام زیادی برای آقای برهم صالح قائل هستند.
منبع:روزنامه نیویورک تایمز
ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان
کد خبرنگار: 40101
نظر شما