به گزارش خبرگزاری کردپرس، از روزی که پس از سقوط رژیم صدام در عراق، مردم به صورت خودجوش به استان ایلام سرازیر شدند تا از طریق مرز مهران به زیارت عتبات عالیات بروند، هم جاده و تونل ساخته شد و هم فرودگاه آمد و هم بحث گردشگرپذیری استان در ذهن نخبگان اقتصادی پنجره های تازه ای از امید باز کرده است. ای بسا خانواده‌هایی که در طول مسیر زمینی ورود زائران حسینی به استان ایلام با ارائه یک سری خدمات به درآمدهای خوبی دست یافته اند. سؤال اصلی اینجاست که مردم استان از این موهبت از چه راه‌هایی و چقدر درآمد مستقیم دارند؟

شمس‌الله.ب پیش‌تر از اینکه زمین کوچکی در کنار جاده‌ی به رونق افتاده‌ی روستاشان (زنجیره) بخرد و از آن مغازه‌ای بسازد، در شهرهای دور روی بیل مکانیکی کار می‌کرد و هر 45 روز 10 روز به خانه سر می‌زد؛ دیگر نمی‌توانست به کشاورزی و دامداری‌اش برسد. او به کردپرس می‌گوید: از وقتی جاده بین‌المللی کربلا از روستای زنجیره سفلی می‌گذرد، تصمیم گرفتم در روستا کسب و کاری راه بیاندازم. حالا علاوه بر قصابی، محصولات لبنیاتی را که همسرم از شیر گاوها درست می‌کند می‌فروشیم و درآمد خوبی داریم.

وضع تا مهران همینگونه است. حسین.د خدمات تعویض روغن در کمربندی مهران دارد. او به من گفت: در ایامی که گردشگران مذهبی زیاد می‌شوند، حتی نیمه‌های شب هم به من زنگ می‌زنند و می‌خواهند به مغازه بروم. او امسال یک طبقه به مغازه‌اش اضافه کرده و قصد دارد از آن به عنوان انبار استفاده کند.

رونق قصابی و کبابی هم آنقدر عیان شده که حاجت به بیان ندارد. حتی خدمات رانندگی هم اقشار مختلف را پای کار آورده است. ح.رضایی که کارمند دانشگاه است در 2 روز تعطیل آخر هفته یک دربستی از زائران را به قم می‌رساند. می‌پرسم از آن طرف خالی به ایلام برمی‌گردی؟ می‌گوید: از آن طرف مسافر مرز مهران بیشتر است. از او می‌خواهم میزان درآمدش را در 2 روز آخر هفته اگر می‌تواند بگوید. بی‌آنکه توضیحی بدهد می‌گوید: من فقط طبق تعرفه می‌برم و اهل پول زیادی گرفتن از زائر امام حسین(ع) نیستم.

اثرات مثبت اربعین بر سیستم اقتصادی استان ایلام

گردشگری مذهبی به شکل پرقدرتی در حال رشد استان ایلام است و از قبل آن درآمدهایی به سمت مردم سرازیر شده است. برای این که این موضوع را دقیق‌تر بررسی کنم سراغ دکتر علی حیات نیا رفتم که اقتصاد را خوب می شناسد و خود از روزنامه نگاران قابل در ایلام است. او گفت: گردشگری به صورت مستقیم باعث ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، ارزآوری، ارتقای سطح زندگی مردم، فروش خدمات و کسب درآمد برای مردم محلی می شود و به طور غیرمستقیم نیز باعث رونق فعالیت های ساختمانی، صنایع دستی و هنری، کشاورزی، باغداری، ماهیگیری، خدمات و کالاهای مصرفی، توسعه و بهبود تجهیزات زیربنایی مانند جاده ها، خطوط ارتباطی و سیستم های حمل و نقل و غیره می شود.

از او که صاحب تنها کتاب موجود درباره سرمایه گذاری در استان ایلام است پرسیدم از آنجا که بیشتر گردشگرانی که به ایلام می آیند ایرانیان داخل کشور هستند، آیا بر اشتغال و کسب درآمد مردم اثر می گذارد؟ حیات نیا گفت: بله. گردشگری شدیداً بر اشتغال تأثیر می گذارد. بر اساس مطالعات انجام شده به ازای هر ۶ نفر گردشگر خارجی که وارد کشور شود، یک شغل و به ازای هر ۲۵ گردشگر داخلی نیز یک شغل ایجاد می شود. ورود گردشگران مساوی با تقاضا برای مکان (هتل، مهمانسرا) غذا (رستوران) جابجایی اقلام خریداری شده (باربر) جابجایی در سطح شهر یا منطقه (راننده) کسب اطلاعات (راهنما) گرفتن عکس (عکاسی) خرید سوغات (صنایع محلی و دستی و تولیدات داخلی) و... است. اینها موجب افزایش افرادی خواهدشد که در این حوزه‌ها مشغول به کار می شوند و بدین ترتیب با پول گردشگر در واقع آنان شاغل خواهند شد و این به نفع دولت و ملت خواهد بود. اصولا هر جا که بی کاری شدید، نیروی کار نسبتاً غیر ماهر و منابع جانشین شونده بسیار محدود برای اشتغال وجود دارد، شکل گیری فعالیت های گردشگری می تواند مناسب ترین اقدام باشد.

او افزود: گردشگری نه تنها موجب کسب درآمد مستقیم و چند برابر چرخۀ پولی غیرمستقیم می شود، بلکه موجب رشد تولیدات صنایع دستی و صنعتی نیز می شود. پول هایی که مسافران خرج می کنند بر سیستم اقتصادی استان اثرات مثبتی می گذارد. دولت باید بتواند زیرساختهای لازم برای انواع گردشگری دارای مزیت نسبی در استان ایلام فراهم کند تا این درآمدهای مستقیم و غیرمستقیم به خوبی جذب شود و در جای درست سرمایه گذاری شود.

درآمد ایلام از اقتصاد اربعین ناچیز است

در عین حال اقتصاد کنونی اربعین در استان ایلام منتقدانی هم دارد. علی‌اصغر اسدی، مدیرمسئول تابناک در این مورد به کردپرس گفت: همه ما می دانیم وجود بارگاه مطهر ائمه اطهار در هر نقطه ای، ضمن ارزش فرهنگی و معنوی، پیشرفت و ترقی مجاورین و حتی مناطق قرار گرفته در مسیرهای منتهی به آنها را فراهم آورده است؛ از فروشگاههای عرضه محصولات غذایی گرفته تا فروشندگان و تهیه کنندگان سوغات، از مسافرخانه و هتل گرفته تا خانه هایی که خانه مسافر شده اند، پارکینگ و دهها خدمات دیگر به فرصتهای ارزشمند اقتصادی برای ساکنین این مناطق مبدل شده تا مردمشان در کنار ارزشهای مذهبی از مزایای اقتصادی آن نیز بهره مند شوند.

اسدی معتقد است: در هیچ جای شهرهای مذهبی و توریستی، حتی یک مورد را نمی توان پیدا کرد که به‌صورت رایگان و جهت رضای خدا زائری را به خانه راه داده یا حتی یک بطری آب آشامیدنی مجانی در اختیار آنان قرار دهند. اما با وجود این که امسال نزدیک به شش سال است که استان ایلام به کریدور اصلی عتبات عالیات و بارانداز زائرین میلیونی اربعین تبدیل شده است، اما این حجم عظیم از همان ورودی استان، خورد و خوراک و استراحتشان از جیب مردم استان ما و ایستگاههای متعدد اداری و غیر اداری تأمین شده و با کمترین هزینه مالی به استان ما ورود کرده و از آن خارج می شوند.

این روزنامه‌نگار ایلامی نتیجه می‌گیرد: این حجم میلیونی زائر و مزیت ایجاد شده نه تنها در خدمت توسعه و رشد اقتصادی استان و برون رفت بخش عظیمی از بیکاران استان قرار نمی گیرد، بلکه حجم زیادی هزینه ناشی از استهلاک زیرساختها، مبلمان شهری و... را روی دست مسئولین استان ما می گذارند.

ارائه خدمات به زائران در قبال وجه معقول

نماینده مردم استان ایلام در مجلس یکی دیگر از منتقدان وضع موجود اداره اربعین است. دکتر جلال میرزایی معتقد است که باید اربعین را مردمی کرد. او پیش‌تر اظهار کرد: انتظار مردم بجا و بحق است و اربعین باید به فرصتی برای توسعه استان تبدیل شود اما موانعی وجود دارد که باید برطرف شوند. اگر چه اربعین باعث معرفی استان ایلام در سطح ملی شده است و در توجه به راه های استان تاثیر داشته اما انتظارات مردم را برآورده نکرده است. برخی افراد بدون توجه به واقعیات در محافل مختلف عنوان می کنند که اربعین باید به یک فرصت تبدیل شود اما در مورد نحوه‌ی انجام این کار توضیحی نمی دهند.

نماینده ایلام یکی از موانع تبدیل شدن اربعین به فرصت اقتصادی برای استان ایلام را نوع نگاه به اربعین در سطح ملی دانست و گفت: این نوع نگاه، اربعین را به یک مساله خاص تبدیل و از حالت عادی خارج کرده است. این مساله به نوعی ایدئولوژیک است و دولت بخشی از هزینه های آن را تأمین می کند که این مهم به مانعی برای اقتصادی شدن اربعین تبدیل شده است و باعث شده است مردم این استان نتوانند به صورت عادی و مشابه دیگر شهرهای مذهبی کشور از این فرصت برای آبادانی استان و افزایش درآمد خود استفاده کنند.

میرزایی یادآور شد: تصمیمات سطح استانی در گذشته نیز اشتباه بوده است زیرا می بایست موضوع تعریف شده و تقسیم کار مشخص در خصوص این که چه خدماتی باید توسط مردم و چه خدماتی توسط دولت ارائه شود، انجام می شد.

او تاکید کرد: تنها در صورتی که جایگاه و نقش خود را به درستی تعریف کنیم امکان بهره مندی از فواید اقتصادی اربعین برای مردم این استان وجود خواهد داشت.

میرزایی تصریح کرد: اصلاح باید از موکب های دولتی شروع شود و لازم است خدمات ارائه شده به زائران توسط مردم و بخش خصوصی و در قبال وجه معقول و متناسب ارائه شود.

تشکیل کمیته اقتصادی اربعین

معاون استاندار ایلام و رئیس کمیته اقتصادی اربعین استان ایلام در یکی از نشست‌های کمیته اقتصادی اربعین پیرامون ضرورت این موضوع گفت: هدف از تشکیل کمیته اقتصادی اربعین، فعالیت و گشودن باب جدیدی در ذیل ستاد اربعین است که با هدف اقتصادی کردن مقوله اربعین فعالیتش را آغاز کرده است.

ایوب درویشی اظهار کرد: سالانه بیش از دو میلیون زائر از مرز مهران تردد می‌کند و ما می‌کوشیم با برنامه‌ریزی‌ها استان را به سمت استفاده مطلوب از این ظرفیت سوق دهیم.

وی افزود: نیازسنجی زائران عتبات و هدف‌گذاری فعالیت‌های اقتصادی مسیر تردد زائران مهم است و نباید فقط محدود به ایام اربعین شود.

وی تداوم فعالیت‌های اقتصادی مرتبط با زائران در طول سال را خواستار شد و اظهار کرد: نباید خود و فعالیت‌هایمان را به اربعین محدود کنیم، چون بخش زیادی از زائران عتبات عالیات غیر از ایام اربعین به عراق سفر می‌کنند.

رئیس کمیته اقتصادی اربعین استان ایلام با اشاره به نقش مسئولان در معرفی ظرفیت‌های استان ایلام در بخش‌های مختلف تصریح کرد: معرفی جاذبه‌های گردشگری و ساماندهی اسکان زائران باید در دستور کار مسئولان قرار گیرد.

به گزارش کردپرس، اگر چه در راهبردهای کلان تشیع، منفعت اقتصادی از اربعین هنوز در اولویت اصلی قرار ندارد و فعلاً تمرکز ما در برپایی هر چه باشکوه‌تر این حماسه میلیونی است و استفاده از جنبه‌های وحدت‌بخش آن اهمیت راهبردی‌تری دارد، ولی در عین حال می‌توان تمهیداتی اندیشید که زیرساخت‌های استان ایلام به برکت این شور عظیم متحول شده و فاصله ایلام به مرکز و استان‌های برخوردار کمتر شود.

گزارش: یاسر بابایی