زمانی که به روند بعد از نشست 3 جانبه ایران – ترکیه – روسیه در تهران نگاه می کنیم روندی را مشاهده می کنیم که توجه ها از غرب فرات آرام آرام به شرق فرات متمایل شده و کردهای شرق فرات را هدف قرار می دهد. نشست تهران که در اوج تنش های ادلب برگزار شد بعد از یک هفته جای خود را به توافق سوچی داده و تا آخر ماه اکتبر با کاهش تنش ها در غرب فرات و برگزاری نشست 4 جانبه استانبول تمام آن تنش هایی که در غرب فرات و ادلب وجود داشت به شرق فرات منتقل شد.

روندی که تقریبا در 2 ماه اخیر در شمال سوریه به وجود آمده و به نوعی بحران را از ادلب به شرق فرات منتقل کرده است بدین ترتیب می باشد: برگزاری نشست دوجانبه سوچی میان رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و ولادمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و امضای توافق ادلب – حضور گسترده نظامی ارتش ترکیه در داخل ادلب و ایجاد یک منطقه حائل میان نیروهای ارتش سوریه با نیروهای معارض سوری در ادلب – تغییر مواضع روسیه علیه کردهای شرق فرات و اظهارات تند وزارت امور خارجه روسیه علیه کردهایی که با آمریکا همکاری می کنند – تغییر اظهارات مقامات ترکیه و افزایش تهدید به حمله نظامی علیه مواضع کردهای سوریه در شرق فرات – نشست چهارجانبه استانبول با حضور روسای جمهور ترکیه – روسیه – فرانسه – آلمان و آغاز حملات توپخانه ای ارتش ترکیه به مواضع ارتش دموکراتیک سوریه در کوبانی و گری سپی.

با نگاه دقیق به این روند نقطه عطف آن در توافقنامه ادلب می باشد. یعنی تا زمانی که تنش ها در ادلب بالا بوده نه در اظهارات سیاسیون ترکیه "آمدن یک شب ناگهانی به شرق فرات" مطرح بود نه مخالفت های صریح و آشکار روس ها با کردهای شرق فرات. از همین رو این سوال به ذهن می رسد که آیا در پس پرده توافق ادلب میان روسیه و ترکیه یک ائتلاف ضد کردی در جریان است؟

افزایش همکاری های کردها با آمریکا در سوریه همواره یکی از عمده نگرانی های روسیه بوده و هست. نزدیکی روس ها به کردها و حتی افتتاح شعبه نمایندگی حزب اتحاد دموکراتیک سوریه در مسکو نتوانست کردهای سوریه را از آمریکا دور کند. حتی نقش و برنامه های مسکو برای ایجاد یک روند مذاکره میان دولت مرکزی با کردهای سوریه ناموفق بوده و پروژه ای که به این ترتیب تلاش می کرد تا کردها را از آمریکا دور کند شکست خورد. روس ها در چند وقت اخیر هر تلاشی کردند که کردها را از آمریکا دور کنند تلاش ها بی فایده بود و همکاری آمریکا و کردها در شرق فرات به یک نگرانی فزاینده برای روسیه تبدیل شد. با در نظر گرفتن مخالفت های ترکیه با کردهای شمال سوریه بنابراین روسیه و ترکیه در این خصوص به یک همکاری طبیعی رسیده اند. پیشروی سریع نیروهای ارتش دموکراتیک سوریه با حمایت های آمریکا در جبهه مبارزه با داعش در شرق فرات و رسیدن به مرزهای عراق نیز مزید بر علتی شد تا نگرانی های مسکو – آنکارا بیش از پیش افزایش پیدا کرده و ائتلاف ضد کردی گام به گام مستحکم تر شود. در واقع مهمترین مانع در انتقال تمامی توجه ها و تمرکز کامل بر روی شرق فرات بحران ادلب بود که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در توافق با ولادمیر پوتین همتای روسی خود تا حد بسیار بالایی این مانع را از پیش رو برداشته و تمام تمرکز خود را متوجه شرق فرات کرده اند.

از طرف دیگر طرح مسئله شرق فرات و بمباران مناطقی تحت کنترل نیروهای ارتش دموکراتیک سوریه در این منطقه برای ترکیه و اردوغان یک فرصتی را هم ایجاد کرد تا با انتقال تمامی توجه ها به این منطقه ادلب و طرح هر گونه عملیات نظامی در این منطقه را از اولویت های موجود کنار گذاشته و افکار عمومی و قدرت های حاضر در سوریه را به شرق فرات متمایل کند. اقدامی که تا حد بسیار بالایی نیز موفقیت آمیز بوده است. ترکیه از یک طرف با افزایش همکاری های خود با ایران و روسیه و از طرف دیگر تهدیدات نظامی به شرق فرات در تلاش است تا آمریکا را در قطع حمایت هایش از نیروهای کرد YPG تحت فشار قرار داده و کردهای سوریه را در موقعیت ضعف قرار دهد.

خبرگزاری کردپرس/ سرویس ترکیه/ محمد شریفی کرجان