به گزارش کُردپرس،دیوان دادگستری بین المللی روز چهارشنبه گذشته در پرونده ایران در برابر ایالات متحده (پرونده تحریم های هسته ای) به اتفاق آراء به «تدابیر مشروط» مبنی بر لزوم لغو تحریم های ایالات متحده بر صادرات دارو و لوازم پزشکی، مواد غذایی و اقلام کشاورزی، و قطعات یدکی و تجهیزات ضروری برای امنیت پروازهای غیرنظامی حکم داد. با این حال، این تصمیم می تواند یک پیروزی حقوقی و احتمالا موقت برای جمهوری اسلامی محسوب می شود، چراکه دیوان لاهه درخواست ایران را برای صدور حکم علیه ایالات متحده و بازداشتن این کشور از اعمال مجدد تحریم های اقتصادی، رد کرد. ایالات متحده هم پیشتر اجازه صادرات دارو، کالاهای کشاورزی و قطعات هواپیما به ایران را صادر کرده بود و از این رو، انتظار نمی رفت رای دیوان لاهه را تا این اندازه سخت بپذیرد. تصمیم دولت ترامپ به خارج کردن آمریکا از پیمان مودت (که توسط مایک پومپئو، وزیر امور خارجه اعلام شد)، واکنشی ناراحت کننده به استفاده ایران از این پیمان بود. اما در مقابل، تصمیم دولت ترامپ به خروج از پروتکل اختیاری 1961 الحاقی به کنوانسیون وین (که توسط جان بولتون مشاور امنیت ملی اعلام شد)، واکنش شدیدی بود که احتمالا هزینه های دیپلماتیک در بر خواهد داشت.
آیا رای دیوان لاهه به نفع ایران بود؟
روی آوردن ایران به دیوان دادگستری بین المللی در تلاش برای مقابله با خروج ترامپ از برجام و اعمال مجدد تحریم های اقتصادی، مفهوم «جنگاوری حقوقی» یعنی استفاده از نظام حقوقی علیه دشمن است. استفاده ایران از پیمان مودت 1955 برای شکایت از ایالات متحده به دیوان لاهه باورنکردنی بود. به رغم ماهیت سیاسی پرونده ایران که هیچ شکی در آن نبود، وزارت امور خارجه ایالات متحده آن را به شدت جدی گرفت و گروهی قدرتمند به رهبری مشاور حقوقی جنیفر نیوستید و مشاور حقوقی پیشین بریتانیا، دنیل بتلم را برای ارائه دفاعیه به دیوان فرستاد. برای آمریکا جای تاسف داشت که دادگاه از پذیرفتن پرونده ایران عطف به پیمان مودت خودداری نکرد. اما رای دیوان به «تدابیر مشروط» که تنها از ایالات متحده می خواهد مانع از صادرات اقلام بشردوستانه به ایران نشود، آن قدر محدود بود که اصولا دولت ترامپ هم می توانست آن را هضم کند. اگرچه پیچیدگی هایی در رابطه با این حکم وجود دارد، اما ایالات متحده در کل مجبور به اجرای آن نیست. خلاصه ماجرا اینکه اگرچه رای به تدابیر مشروطی دیوان لاهه به نفع ایران بود، اما بایستی برای دولت ترامپ قابل تحمل می بود.
پیشبینی خروج آمریکا از پیمان مودت
تصمیم ترامپ به خروج از پیمان مودت طبیعی بود چرا که ترامپ استاد اینگوته اقدامات بود،اما مایک پومپئو در زمان اعلام این تصمیم در پوچ خواندن این پیمان و گفتن اینکه «این تصمیم بایستی 39 سال پیش گرفته می شد» کمی زیاده روی کرد. آنچه عیان است این است که از زمان انقلاب اسلامی «مودت» چندانی بین ایران و ایالات متحده وجود نداشته است. اما سیاست گذاری ایالات متحده تاکنون بر مبنای یک‌بام و دو هوا بوده که دوستی و حمایت آمریکا با مردم ایران را از بی علاقگی به سیاست های دولت ایران جدا کند و به نحویی در پی جدایی میان نظام و شهروندان ایران باشد،امری که در چهار دهه گذشته با هر وسیله و ترفندی دنبال شده است. از این رو، آمریکا به صورت صوری هم که شده در راستای تاکید بر احترام به مردم ایران و حصول اطمینان از حقوق آمریکایی ها در ایران، باید در این‌پیمان‌می ماند اما همانطور که گفته شد،ترامپ تستاد خراب کردن اعتمادها است . اما ایران تاکنون سه مرتبه برمبنای این پیمان از ایالات متحده به دیوان دادگستری بین المللی شکایت کرده است: ابتدا در سال 1992 در ارتباط با پرونده های نفتی، سپس در سال 2016 در پرونده دارایی های خاص ایران و این مرتبه هم در پرونده تحریم های هسته ای. به هر صورت، با توجه به استفاده مداوم ایران از این پیمان به جنگ افزار حقوقی، خروج ایالات متحده از آن را توجیه می کند.
لزومی به خروج آمریکا از پروتکل اختیاری وجود نداشت
از منظر دولت فعلی آمریکا ، خروج ایالات متحده از پیمان مودت منطقی به نظر می رسید، اما خروج از پروتکل اختیاری کنوانسیون غیرضروری بود و احتمالا هزینه دیپلماتیک سنگینی برای ایالات متحده در بر خواهد داشت.
نظر شما