کردپرس: در بخش اول گزارش پنجمین دوره انتخابات پارلمانی کردستان عراق، ضمن اشاره ای گذرا به میزان مشارکت مردم و نتایج هر یک از احزاب، شکست سنگین اپوزیسیون و عوامل این شکست بررسی شد. در بخش دوم این گزارش پیروزی حزب دمکرات و نتایج اتحادیه میهنی تحلیل گردیده و در پایان به دستاوردهای انتخاباتی جریان تازه تاسیس نسل نو پرداخته شده است.
پیروز انتخابات پارلمانی اقلیم کردستان کیست؟
با نگاهی گذرا به نتایج اعلامی و جدول میزان آرا و کرسی های کسب شده از سوی احزاب و ائتلاف ها در پنجمین دوره انتخابات پارلمانی اقلیم کردستان به وضوح و بدون هیچ تردیدی مشخص می شود که حزب دمکرات کردستان (پارتی) به رهبری مسعود بارزانی پیروز بزرگ و بلامنازع انتخابات می باشد.
پارتی با کسب 686 هزار و 70 رای و 45 کرسی در پارلمان پنجم، شمار کرسی های خود را نسبت به پارلمان چهارم 7 کرسی افزایش داد و موقعیت حزبی خود را بیش از پیش تقویت و تثبیت نمود.
کالبد شکافی پیروزی پارتی در انتخابات پارلمانی؛
حزب دمکرات کردستان از آغاز تشکیل اقلیم فدرالی در شمال عراق همیشه یکی از احزاب حاکم و دارای جایگاه و قدرت تثبیت شده در جغرافیایی گسترده از این اقلیم بوده است.
در رویدادهای پسا رفراندوم و درگیر شدن اقلیم کردستان با بحران های گسترده سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و از دست دادن تمامی مناطق مورد مناقشه که در جریان جنگ داعش از سال 2014 تحت سلطه بلامنازع کردها درآمده بود؛ حزب دمکرات کردستان و رهبری آن به عنوان بانی اقدام هنجارشکن رفراندوم، زیر شدیدترین فشارها قرار داشت و آماج حملات دیگر احزاب سیاسی در اقلیم کردستان و حاکمیت عراق قرار گرفت. تحلیل برخی از ناظران و مفسرین سیاسی عراق و اقلیم کردستان و همچنین احزاب مخالف در اقلیم کردستان این بود که پارتی در انتخابات دوران پسا رفراندوم با کاهش آرا و جایگاه مواجه خواهد شد،اما نتایج دو انتخابات در این مقطع خلاف این را به اثبات رساند.
حزب دمکرات کردستان در انتخابات مجلس عراق در 12 می 2018 توانست با کسب 25 کرسی، شمار کرسی های خود در پارلمان قبل را حفظ کند و در سطح عراق در جایگاه حزب پیروز قرار گیرد و خود را به عنوان بزرگترین حزب عراقی معرفی کند.
این دستاورد بزرگ برای حزب دمکرات کردستان در بدترین دوران و شرایط سیاسی حزب در عراق و اقلیم کردستان به همراه دیگر دستاوردهای حزب در عبور نسبی از بحران با عادی سازیی روابط در سطح عراق، منطقه و جهان تحت مدیریت و نقش آفرینی نیچروان بارزانی نخست وزیر اقلیم کردستان و معاون دبیر کل حزب دمکرات، برای حزب انگیزه ای شد تا در انتخابات پارلمانی 30 سپتامبر هدف بزرگتری را تعیین و برای کسب کرسی های بیشتر تلاش نماید کە با افزایش کرسی های پارتی در پارلمان از 38 به 45 کرسی این هدف نیز محقق شد.
حزب دمکرات در انتخابات پارلمانی چهارم اقلیم کردستان 743 هزار و 984 رای کسب کرد، اما در انتخابات پنجم با کاهش 57 هزار و 914 رای به 686 هزار و 70 رای یعنی کاهش 7.8 درصدی آرا مواجه شد. با توجه به کاهش مشارکت مردمی در انتخابات 30 سپتامبر نسبت به انتخابات پیشین، آن گونه که در گزارش پیشین به آن اشاره شد (کاهش در حدود 15 درصدی)، سهم حزب دمکرات از کاهش آرا نسبت به میزان آرا کسب شده، بسیار کمتر از دیگر احزاب می باشد و این حزب توانسته است جایگاه قبلی خود را حفظ و به عنوان حزب اول اقلیم کردستان باقی بماند.
عوامل پیروزی پارتی در انتخابات پنجم پارلمان کردستان را این گونه می توان بیان کرد:
:1ساختار حزب و تفاوت های بنیادین با دیگر احزاب از لحاظ سازمانی، انسجام در تصمیم گیری، وجود رهبری کاریزماتیک، پیوندهای سنتی و عشیرتی.
:2جود طرفداران ثابت و همیشگی و پایگاه سنتی حزب در جغرافیای گسترده ای از اقلیم کردستان و تثبیت این جایگاه طی نزدیک به سه دهه اخیر از طریق ابزارهای مادی که به واسطه قدرت در اختیار حزب گرفته است. تاکنون هیچ یک از احزاب نتوانسته اند در استان های اربیل و دهوک با حزب دمکرات رقابت کنند.
:3استفاده از کارت ملی گرایی در تبلیغات انتخاباتی و رسانه ای به ویژه در مسئله رفراندوم که پارتی بانی اصلی آن بود.
علیرغم تبعات سنگین رفراندوم، اما این حزب با پافشاری بر مشروعیت و قانونی بودن این اقدام و بهره برداری از قدرت رسانه‌ای در این راستا به ویژه در مناطق تحت نفوذ خود و همچنین در پیش گرفتن سیاست مشخص در قبال مسئله کرکوک و به خیانت متهم کردن حزب رقیب توانست از این موضوع بیشترین بهره را ببرد.
بدون شک، نقاط ضعف اپوزیسیون و پشت کردن قشر ناراضی اقلیم کردستان به اپوزیسیون سنتی که بیشتر کاهش آرا از سبد آن ها بود، به این معنا نیست که حزب پیروز انتخابات یعنی پارتی، عاری از اشکال و دارای انسجام کامل می باشد، اما استفاده بهینه از موارد فوق توانست موقعیت این حزب را در صدر حفظ نماید.
اتحادیه میهنی؛ بازیابی ضعیف جایگاه
بازنده بزرگ انتخابات پارلمانی اقلیم کردستان در سال 2013 که از مجموع 111 کرسی فقط 18 کرسی را کسب کرد و با پیروزی جنبش تغییر و نشستن بر جایگاه دوم برای اولین بار در عرصه سیاسی اقلیم کردستان به رده سوم تنزل یافت، در انتخابات 30 سپتامبر 2018 بخشی از شکست پیشین را جبران نمود.
هزیمت و ریزش آرا اتحادیه میهنی در انتخابات دوره چهارم به اندازه ای بود که پیروزی اپوزیسیون را برجسته نمود، اما در دوره پنجم بازیابی جایگاه اتحادیه میهنی آن چنان برجسته نبود که بتوان این حزب را پیروز انتخابات نامید.
اتحادیه میهنی کردستان در دوره پنجم پارلمان کردستان 319 هزار و 912 رای کسب کرد و این نتیجه در حالی بود که آرا این حزب در انتخابات دوره چهارم 350 هزار و 500 رای بود. کاهش آرای این حزب نسبت به انتخابات پیشین 30 هزار و 588 رای بودە است، یعنی کاهش 8.7 درصدی آرا.
با مقایسه کاهش آرا اتحادیه نسبت به احزاب اپوزیسیون از جمله جنبش تغییر و اتحاد اسلامی که کاهش 60.8 و 57.4 درصدی را تجربه کردند، پیروزی نسبی و معنادار اتحادیه بیشتر خودنمایی می کند.
تحلیلی جزء بینانه و واقع گرایانه از نتایج انتخابات دوره پنجم پارلمان کردستان این واقعیت را عیان می سازد که در شکست سنگین جنبش تغییر در این دوره از انتخابات، آرا از دست رفته این حزب نسبت به دوره قبل که رقمی نزدیک به 290 هزار رای بوده است، به سبد اتحادیه میهنی بازنگشته است؛ که اگر این گونه می شد شمار کرسی های اتحادیه تفاوت چندانی با پیروز اول انتخابات نمی داشت.
بخشی از کاهش آرا، مربوط به تحریم انتخابات از سوی قشر ناراضی و نا امید از ایجاد تغییرات به ویژه از سوی اپوزیسیون بود و بخش دیگر آن نیز به سبد جریان تازه تأسیس به نام نسل نو به رهبری شاسوار عبدالواحد ریخته شد که در بخش های آتی به این جریان نیز اشاره می شود.
انتخابات پارلمانی اقلیم کردستان پس از انتخابات مجلس نمایندگان عراق، دومین انتخابات پس از رویدادهای 16 اکتبر 2017 بود که آغاز عرض اندام رهبران جوان اتحادیه میهنی در دوران پسا طالبانی و جدایی برهم احمد صالح از حزب به عنوان رهبر جریان اصلاحی بود. این نسل از رهبران که بافل طالبانی و لاهور شیخ جنگی برجسته ترین آن ها هستند، بیشترین نقش را در تعیین استراتژی، سازماندهی و رهبری تبلیغات و کارناوال های انتخاباتی ایفا نمودند. نسل جدیدی از رهبران که فارغ از تعلقات و وابستگی های تاریخی، ملی و حزبی رهبران کلاسیک، روابط و مناسبات با حزب رقیب یعنی حزب دمکرات و رهبری آن را به نحوی دیگر و در چارچوبی نو بازتعریف کردند. برنامه محوری جریان جدید رهبری در اتحادیه میهنی، دور کردن حزب از حزب دمکرات کردستان و آن گونه که خود بیان می کنند، پایان دادن به وابستگی و دنباله روی حزب اتحادیه میهنی از حزب دمکرات و کم رنگ کردن نقش کاراکترهای حزبی است که دارای پیشینه روابط و همکاری نزدیک با حزب دمکرات هستند.
نسل نو؛ مولود نا امیدی اقشار ناراضی از اپوزیسیون سنتی
از سال 2006 که دومین چهره قدرتمند اتحادیه میهنی کردستان «نوشیروان مصطفی» با تأسیس کمپانی رسانه ای «وشه» جدا شدن خود از این حزب بزرگ و تأثیرگذار در تاریخ مبارزات سیاسی و نظامی کُردهای عراق را اعلام و در قدم بعدی، جنبشی به نام تغییر را بنیاد نهاد، تا انتخابات پارلمانی عراق و اقلیم کردستان در سال جاری میلادی، این حزب خود را اصلی ترین جریان اپوزیسیون اقلیم کردستان معرفی می کرد. جنبش تغییر حتی پس از حضور در دولت در سال 2013 نیز نتوانست از پوشش اپوزیسیونی خارج گردد و در نهایت با اخراج از دولت توسط حزب دمکرات و در نهایت اعلام خروج رسمی خود از دولت در سال 2017 بار دیگر و این بار از سر اجبار در جبهه مخالفان قرار گرفت. از سوی دیگر، احزاب اسلامی به ویژه جماعت و اتحاد اسلامی نیز در هیچ مقطعی نتوانسته اند همچون یک اپوزیسیون واقعی در صحنه سیاسی اقلیم کردستان عرض اندام کنند و هر گاه منافع حزبی آن ها ایجاب کرده باشد، با کسب امتیازاتی در قدرت حضور یافته اند. عاجز ماندن احزاب اسلامی از تحرک و اقدام، خارج از گفتمان دینی و جذب حداکثری اقشار مختلف جامعه نیز دامنه فعالیت برای این احزاب را محدود کرده است.
انتخابات مجلسین عراق و اقلیم کردستان، تغییر معنادار در کنش انتخاباتی مردم اقلیم کردستان را به وضوح نشان داد، اما این تغییر رفتار بیش از هر جریان دیگری در قشر ناراضی و هواداران احزاب مخالفان بود که نتایج و کاهش آرا و کرسی های آن ها در مقابل افزایش کرسی های احزاب حاکم این واقعیت را به خوبی نشان داد.
پس از ناکامی اپوزیسیون سنتی در تحقق برنامه ها و شعارهای پیشین و در نهایت، حفظ و جذب اقشار ناراضی، زمینه برای ورود احزاب جدید فراهم شد.
نسل نو به رهبری شاسوار عبدالواحد بازرگان جوان و شناخته شده سلیمانیه ای از جمله جریان هایی بود که در شرایط جدید وارد عرصه سیاسی اقلیم کردستان شد. از آغاز تلاش ها برای برگزاری رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان این جریان با عنوان «نه به رفراندوم در مقطع کنونی» وارد رقابت های سیاسی شد و تنها جریانی بود که صریح و آشکارا با برگزاری رفراندوم مخالفت نمود و پس از قطعی شدن برگزاری رفراندوم، ضمن شرکت در آن، از هواداران خود خواست به آن رای منفی بدهند.
نسل نو با برنامه و شعارهای متفاوت از احزاب سنتی حاکم و اپوزیسیون از دل نسلی ظهور یافته است که با گفتمان مبارزاتی نسل پیشین بیگانه است و در شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کاملاً متفاوتی پا به عرصه گذاشته و بیش از هر چیز به دنبال رفاه و خدمات اجتماعی می باشد و مطالبات ملی را از راه های دیگری متفاوت از احزاب سنتی پیگیری می کند و در میان کردهای عراق، رویکرد و نگاه مرکزگرایانه را برای حصول مطالبات ملی نمایندگی می کند. این ظهور، مولود تحولات زیرساختی طی نزدیک به سه دهه پیشین است.
نسل نو در پنجمین انتخابات پارلمانی کردستان با 127 هزار و 115 رای، توانست 8 کرسی پارلمانی اقلیم کردستان را کسب نماید.
با نگاهی ریزبینانه به میزان کاهش آرا مشارکت در انتخابات در استان های اقلیم کردستان و همچنین میزان کاهش آرا احزاب اپوزیسیون و حاکم به خوبی می توان دریافت که سبد آرا نسل نو در این انتخابات بیش از هر چیز از احزاب مخالف و در خاستگاه آن ها یعنی سلیمانیه پر شده است.
به دلیل ساخت حاکمیتی و واقعیات تقسیم قدرت در اقلیم کردستان، ایجاد تغییرات از طریق فشارهای سیاسی و چانه زنی اپوزیسیون کاری بس دشوار است. تجربه اپوزیسیون طی نزدیک به 10 سال اخیر و برجسته ترین آن ها یعنی جنبش تغییر این واقعیت را به اثبات رسانیده است که این وزن انتخاباتی و شمار کرسی های پارلمانی احزاب نیست که در تاثیرگذاری آن ها و ایجاد تغییرات برخلاف اراده حاکمان فصل الخطاب باشد و این نیز دشواری راه برای حزب تازه تاسیس نسل نو که آسیب های جدی متوجه آن است را به خوبی نمایان می سازد.
گزارش: حسن صالحی – سرویس عراق و اقلیم کردستان / خبرگزاری کردپرس
ادامه دارد....
گزارش اختصاصی کردپرس از پنجمین دوره انتخابات پارلمانی کردستان (1)/
شکست سنگین اپوزیسیون در نتیجه رویگردانی مردم از صندوق‌های رأی
نظر شما