آیا رجب طیب اردوغان، ریس جمهور ترکیه تهدید خود را درباره اعزام نیرو علیه نیروهای کرد سوریه و متحد آمریکا عملی خواهد کرد؟ این پرسش از زمان پاسخ سریع و جدی پنتاگون به قولی که اردوغان برای «آغاز عملیات برای پاکسازی شرق فرات از وجود تروریستها ظرف چند روز» در روز چهارشنبه داده، جدی تر مطرح می شود. اگرچه اردوغان تصریح کرد که این عملیات نیروهای آمریکایی را هدف قرار نخواهد داد اما معلوم نیست که آمریکا در صورت عملی شدن آن که خطر تقابل میان دو متحد عضو ناتو را به همراه دارد چگونه عمل خواهد کرد.

پنتاگون سریعا بعد از این که اردوغان اظهاراتش را درباره امکان حمله بیان نمود، واکنش نشان داد. شان رابرتسون، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا گفت: « هر گونه حمله یکجانبه نظامی از طرف هر کسی، با توجه به حضور پرسنل امریکایی در این منطقه مایه نگرانی شدید است. ما چنین اقدامی را غیرقابل قبول می دانیم.» وی ظاهرا در اشاره به عملیات ماه ژانویه ترکیه علیه نیروهای کرد سوریه در منطقه کردنشین عفرین در شمال سوریه نسبت به ایجاد فضا برای تنفس داعش هشدار داد.

تهاجم ترکیه به عفرین بسیاری از نیروهای YPG را ترغیب کرد، نبرد مشترک با ائتلاف ضددعش را در دره رود فرات ترک کرده و برای مقابله با نیروهای ترکیه و شورشیان تحت حمایت ان کشور سلاح به دست بگیرند. نیروهای کرد سوریه در ماه اکتبر نیز بعد از حملات خمپاره ای و توپخانه ای ترکیه عیله YPG در کوبانی، موقتا عملیات ضدداعش را متوقف کردند و این مسئله مبارزه با داعش را برای شکست کامل ان تحت تاثیر قرار داد.

روز گذشته نیز، یوسف حمود، سخنگوی نیروهای ارتش ملی، نیروی شورشیان سوریه تحت حمایت ترکیه در شمال غرب سوریه ادعا کرد 15000 جنگجوی این نیرو آماده پیوستن به عملیات احتمالی ترکیه علیه نیروهای کرد هستند اما زمانی برای آغاز این حمله تعیین نشده است. وی افزود: « عملیات به طور همزمان از چند نقطه آغاز خواهد شد. این عملیات از منبج، سری کانی و گری سپی آغاز می شود.

یکی از خبرنگاران غربی حاضر در منطقه در شمال سوریه گفت که در حال حاضر شواهدی از تحرک نیروهای ارتش ترکیه در طول مرز ترکیه با سوریه دیده نمی شود. ولادیمیر وان ویلگنبرگ، خبرنگار آزاد و محققی که روز گذشته تمام طول مرز ترکیه با مناطبق تحت کنترل YPG از جمله راس العین را طی کرده، به المانیتور گفت: من دیوار دفاعی ترکیه را از همه طرف چک کردم، هیچ چیزی وجود ندارد. ویلگنبرگ به اداعاهایی پاسخ داد مبنی بر این که ارتش ترکیه بخش هایی از دیوار 764 کیلومتری مشهور به دیوار امنیتی را که تابستان امسال تکمیل شد، برداشته است. برداشتن دیوار آغاز عملیات را بسیار سریع خواهد کرد.

یکی از فرماندهان نیروهای دموکراتیک سوریه، نیروی که تحت رهبری YPG بوده و نیروهای کرد و عرب سوریه را در بر می گیرد و در حال نبرد با داعش است، گفت که علیرغم نظر تحلیلگران در مورد ارتباط تهدید ترکیه به تلاش اردوغان برای برانگیختن رای ناسیونالیست های ترکیه در آستانه برگزاری انتخابات شهرداریها در ماه مارس، باید تهدیدهای اردوغان را جدی گرفت. وی که نخواست نامش فاش شود به المانیتور گفت :« هر وقت که اردوغان تهدید کرده که به ما حمله می کند، این کار را کرده است. برداشتن چند تا تکه دیوار برای ترکیه فقط چند دقیقه زمان نیاز دارد. اگر آنها بخواهند وارد سوریه شوند، می توانند این کار را بکنند. سوال این است که آیا آمریکا اجازه این کار را به ترکیه خواهد داد؟»

وی نیز مانند بسیاری احتمال داد که آغاز حمله ترکیه از منطقه عمدتا عرب نشین تل ابیض صورت بگیرد. این شهر قبل از تصرف آن توسط نیروهای YPG در سال 2015، به عنوان مهم ترین دروازه برای ورود جهادیها به سوریه برای پیوستن به داعش عمل می کرد. تل ابیض کوتاه ترین مسیر را به شهر رقه، پایتخت داعش فراهم می کرد که آن شهر هم در سپتامبر2017 تصرف شد. کنترل کردن تل ابیض باعث ایجاد فاصله دیگری میان مناطق تحت کنترل کردها خواهد شد همان طور که عملیات سپر فرات ترکیه در آگوست 2016 نیز سرزمین های تحت کنترل کردهای سوریه را از هم جدا کرد. این مسئله به علاوه عملیات ترکیه به نام شاخه زیتون در ژانویه 2018 تلاش تاریخی کردها را برای پیوستن یک منطقه کردی از شمال عراق تا منطقه عفرین در غرب سوریه را مختل کرد. اما این مقام عضو نیروهای کرد-عرب سوریه تاکید کرد که بر خلاف واکنش کردها به عملیات عفرین که در آن نیروهای YPG برای جلوگیری از قربانی شدن غیرنظامیان عقب نشینی کرد، « این بار YPG با حمله ترکیه مقابله خواهد کرد.»

ترکیه مدتهاست که از آمریکا خواسته است نیروهای YPG را از قلمرو عمدتا عرب نشین سوریه بیرون کند. اردوغان این مسئله را در جریان نشست سالانه دفاع ملی ترکیه بیان کرد و طی سخنرانی خود گفت که « با وجود این که 80 درصد منطقه به عربها تعلق دارد گروه های تروریستی این جا حکومت می کنند. ما آن کاری را که باید انجام دهیم، انجام خواهیم داد.»

مقام نیروهای دموکراتیک سوریه احتمال داد که ممکن است ترکیه و ایالات متحده آمریکا، علیرغم اعلام نارضایتی آمریکا از تهدید ترکیه، با هم معامله ای مخفیانه کرده باشند.

با این حال، شواهد کمی وجود دارد مبنی بر این که آمریکا اجازه دهد که ترکیه وارد مناطق تحت کنترل کردها و تحت مراقبت واشنگتن شود. برعکس، آمریکا شروع به ایجاد پست های دیده بانی در طول مرزهای سوریه با ترکیه کرده است تا ترکیه را از حمله باز دارد.

مایکل استفانس، محقق در اندیشکده مطالعات امنیتی و دفاعی در لندن، این مسئله را که ترکیه بدون رضایت امریکا عمل کند رد کرد. وی به المانیتور گفت که « ترکیه بدون اجازه آمریکا قادر نخواهد بود در مناطق تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه یا SDF هیچ گونه عملیاتی انجام دهد و یا حداقل، آمریکا تصمیم می گیرد که منطقه را خالی کند. وی افزود: « بویژه در این زمان که سرعت عملیات ضدداعش نیروهای دموکراتیک سوریه کاهش پیدا کرده و تحت فشار قرار گرفته اند، خیلی بعید است که آمریکا به ترکیه اجازه دهد در آینده نزدیک علیه کردها عملیات انجام دهد.»

دیگران اما استدلال می کنند ترکیه ممکن است این زمان را برای تسلیم کردن آمریکا بهترین فرصت بداند. در هر حال، هیچ کدام از اینها را نباید تعجب برانگیر دانست. اسلی آیدین تاش باش، محقق ارشد در حوزه روابط خارجی شورای اروپا مدعی شد که ترکیه تمایل خود را برای این کار در نشست های خصوصی با مقامات آمریکا آشکار کرده است. وی به المانیتور گفت: « ترکیه قبلا قول سفت و سختی از واشنگتن گرفته است اما بعدا وقتی زمان عمل فرارسیده، نتوانسته نیروهای دموکرتیک سوریه را از نظر سیاسی یا نظامی متعهد کند و یا آن را عقب انداخته است.»

آمریکا تلاش می کند تا ترکیه را با فرمول های موقتی و توافقی که مقامات آمریکایی برای توصیف رابطه با YPG حفظ کرده اند، آرام کند. اما این تلاشها آب را بیشتر گل الود کرده است. معامله نیمه تمام بر سر منبج، شهر عمدتا عرب نشینی که آمریکا هنوز قول خود رابرای بیرون بردن تمام نیروهای YPG عضو شورای نظامی و مدنی از آن عملی نکرده است، بی اعتمادی ترکیه را بیشتر کرده است. آیدین تاشباش، در پایان نتیجه می گیرد که « اگر ترکیه عملیات دیگری به راه نیاندازد من مطمئن نیستم که ایالات متحده واکنش متفاوت تری از واکنش فعلی داشته باشد.»

منبع: المانیتور

ترجمه: خبرگزاری کردپرس-سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101