به گزارش کردپرس، مسئله کردها در خاورمیانه و ارتباط آنها با قدرت های خارجی بویژه غرب محل مناقشه بوده است. از سوی دیگر، کردها بویژه در ترکیه طی 40 سال گذشته درگیر کشمکش مسلحانه بوده اند. این مسئله در مقاطعی به آغاز روند صلح نیز تغییر یافته است. از سوی دیگر، کردهای سوریه که با کمک آمریکا دستاوردهای زیادی در جنگ با داعش داشته اند انتظار دارند منطقه ای خودمختار برای خود در شمال سوریه ایجاد کنند.

خبرگزاری کردپرس برای بررسی این مشائل با دکتر کریس کلیفورد، وابسته نظامی سابق کانادا در ترکیه و نیز پژوهشگر مرکز سیاست های دفاعی و بین المللی کوین در این کشور مصاحبه کرده است. وی انتظار ندارد به این زودی روند صلح دیگری در ترکیه آغاز شود اما به ایجاد منطقه ای خودمختار در شمال سوریه از سوی کردها خوشبین است. وی یکی از فاکتورهایی را که ممکن است در ترکیه به کمک کردها بیاید، افزایش نرخ تولد در میان کردها و کاهش آن در میان ترکها می داند. به باور وی، این مسئله باعث افزایش رای جوانان کرد ترکیه به حزب دموکراتیک خلقها یا HDP شده و این نیز به نوبه خود باعث می شود این حزب همیشه در پارلمان ترکیه حضور داشته باشد و حتی میزان کرسی های آن افزایش پیدا کند. وی معتقد است که تمایل کردها برای رسیدن به استقلال فقط در سایه گسترانیدن رفاه و ثبات بر خاورمیانه ممکن است.

متن کامل مصاحبه خبرگزاری کردپرس با دکتر ، وابسته نظامی سابق کانادا در ترکیه و نیز پژوهشگر مرکز سیاست های دفاعی و بین المللی کوین کانادا

کردپرس: مسئله کرد را در خاورمیانه و بویژه در ترکیه چگونه توصیف می کنید؟

دکتر کریس کیلفورد: به نظر من، مسئله کرد در خاورمیانه و بویژه ترکیه مسئله ای بسیار پیچیده بدون داشتن گذرگاهی مرکزی برای بیرون رفت از آن است. کردها در خاورمیانه و بویژه در ترکیه لازم است با کشورهایی که در آن زندگی می کنند و یا شهروند آن هستند راه بیایند. در ترکیه نیز مانند دیگر جاها، نمی توان میان مردم خط کشی دقیقی کرد. برای مثال، کردها و ترکها با هم ازدواج می کنند و به طور کلی، همه مردم، از زندگی باثبات و امن و بدور از خشونت و سرکوب منتفع می شوند.

با این حال، جنگی که میان دولت ترکیه و پ.ک.ک در تابستان 2015 و 2016 اتفاق افتاد، به تخریب گسترده شهرها و شهرک ها و نیز بی خانمان شدن گسترده مردم منجر شد. با توجه به نارضایتی که میان کردها نسبت به آنکارا وجود دارد، چشم انداز صلح در ترکیه شک برانگیز است.

کردپرس: ترکیه و بویژه اردوغان خیال ندارند بار دیگر وارد روند صلح با کردها شوند. وضعیت به کجا ختم خواهد شد؟ آیا ترکیه و یا بهتر بگوییم اردوغان، می توانند مسئله کرد را با اقدامات نظامی حل کنند؟

دکتر کریس کیلفورد: من از سال 2011 تا 2014 در ترکیه زندگی کردم و در نوامبر 2013 و با کمک وزارت امور خارجه ترکیه شانس دیدار از جنوب شرق ترکیه را داشتم. توانستم با شهرداران بسیاری از شهرهای این منطقه از جمله شهرداران جزیره و حکاری دیدار کنم. همچنین شانس دیدار با چند تن از فرمانداران این منطقه را نیز پیدا کردم. در سال 2013 امید کمی برای رسیدن به صلح وجود داشت. با این حال، حوادث سوریه و عراق باعث شد تمرکز بر روند آشتی که توسط رجب طیب اردوغان، نخست ویر سابق ترکیه (رییس جمهور فعلی این کشور) منحرف شود. باید بگویم که اردوغان با باز کردن آغوش برای روند آشتی، ریسک سیاسی بزرگی کرد. با این که امروز کسانی اقدامات وی را زیر سوال می برند، من فکر می کنم که آنکارا تشخیص داده بود که وجود تقابل در جنوب شرق کشور باعث عقب ماندن کشور می شد و کماکان این مسئله وجود دارد. در طی این 34 سال، میلیاردها دلار بیهوده هزینه شده و هزاران نفر کشته شده اند. اما هیچ برنده ای وجود ندارد.

با توجه به ایجاد همپیمانی میان حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه و حزب حرکت ملی یا MHP، من معتقدم که در حال حاضر امکان از سر گیری روند صلح میان کردها و دولت ترکیه وجود ندارد. لازمه از سرگیری دوباره روند صلح؛ آرام شدن منطقه، به ثبات رسیدن و رشد اقتصاد ترکیه و اطمینان دولت به این مسئله است که بدون نیاز به ایجاد هم پیمانی می تواند در انتخابات پیش رو پیروزی کسب کند.

مشکل اصلی این است که مقابله با پ.ک.ک و استفاده از راهکار نظامی نمی تواند پیروزی برای ترکیه به همراه داشته باشد و یا حداقل تا زمانی که ترکیه پناهگاه امن در سوریه و عراق داشته باشد، این امر ممکن نیست.

اگر به وضعیت در درازمدت نگاه کنیم، من فکر می کنم که باید مسئله بافت جمعیتی در ترکیه را نیز در نظر داشته باشیم. برای مثال، بر اساس داده های موسسه آمار ترکیه، نرخ رشد باروری در جمعیت زنان ترکیه در سال 2017 به 2.07 کاهش پیدا کرده است ( نرخ باروری به تعداد فرزندانی اطلاق می شود که یک زن در طول زندگی خود به دنیا می آورد). اما مسئله در مناطق جنوب شرق ترکیه که جمعیت عمده آن کرد هستند، یک مقدار متفاوت است و نرخ باروری بسیار بالاست؛ برای مثال نرخ باروری در شانلی اورفا 4.29 و در شرناخ 3.72 است. میان جمعیت شناسان این کشور در مورد این مسئله که جمعیت کردهای ترکیه می تواند زمانی به اکثریت در این کشور دست پیدا کنند، مناقشه وجود دارد. برخی می گویند که این امر اتفاق خواهد افتاد اما برخی دیگر وقوع این اتفاق را رد می کنند. فارغ از اینها، با توجه به نرخ تولد کنونی در ترکیه، به نظر می رسد که درصد جمعیت کردهای این کشور افزایش خواهد یافت و این مسئله می تواند دولت های آینده این کشور را وادار کند تا اقداماتی را برای رسیدن به آشتی انجام دهند و یا با خطر ایجاد اختلافات بیشتر در این کشور روبه رو خواهند شد.

و همچنین حرکت رو به جلو، بویژه اگر آلترناتیوهای سیاسی غیرملی گرایانه وجود نداشته باشد تا از افزایش اراء جوانان به حزب کردی دموکراتیک خلقها یا HDP جلوگیری کند، ممکن نخواهد بود. اگر حزب HDP اجازه یابد در انتخابات آینده رقابت کند، هیچ وقت آراء به این حزب، به زیر حد نصاب ده درصدی پارلمان سقوط نخواهد کرد. در واقع، افزایش هرچه بیشتر جمعیت جوانان کُرد در ترکیه را باید با افزایش درصد آراء حزب دموکراتیک خلقها و به دست آوردن کرسی های بیشتر در پارلمان ترکیه برابر دانست.

کردپرس: چرا غرب از کردهای ترکیه حمایت نمی کند؛ ایا به خاطر نقش پ.ک.ک است و یا ارتباطات اقتصادی آنها با انکارا است؟

دکتر کریس کیلفورد: رابطه میان ترکیه، اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا نیز پیچیده است. اتحادیه اروپا در همین چند وقت اخیر، از مخالفت زیاد در برابر ترکیه خودداری کرده است زیرا این منطقه تمایلی ندارد بار دیگر با موج آوارگانی روبه رو شود که از ترکیه می آیند. ایالات متحده آمریکا نیز منافع استراتژیک در منطقه دارد و این مسئله باعث شده آزادی عمل از این کشور گرفته شود. من فکر می کنم که یک همسویی و همنوایی کلی در اروپا و ایالات متحده آمریکا نسبت به کردها وجود دارد اما تمایلی در میان این کشورها برای قطع روابط با ترکیه به خاطر کردها وجود ندارد.

کردپرس، نگاه کلی غرب، بویژه آمریکا و روسیه نسبت به کدها در خائورمیانه و بویژه در مورد ترکیه و عراق چیست؟ آیا درست است بگوییم که کردها ابزاری برای کسب منافع از سوی کشورهای غربی و بویژه این دو کشور هستند؟

دکتر کریس کیلفورد: من از یک جنبه بسیار کلی، می گویم که نه آمریکا و نه روسیه علاقه ای برای ایجاد یک کیان مستقل کردی در آینده ندارند. از نظر آنها، کندن قطعه ای از کشورهای موجود، مستلزم تلاش فوق العاده و احتمالا استفاده از قوای قهریه است. در عوض، منافع کلی منطقه ای، روابطی را که گاه گاهی با جمعیت کردهای منطقه و در واکنش به حوادث روز ایجاد می شود، ترسیم می کند. من فکر نمی کنم که این مسئله تغییر پیدا کند.

کردپرس: آیا کردهای عراق، سوریه و ترکیه می توانند بدون دخالت خارجی و یا حمایت کشورهای روسیه و آمریکا، مسائل خود را با دولت مرکزی حل کنند؟

دکتر کریس کیلفورد: هر کدام از این کشورها ویژگیهای خاص خود را دارند. کردهای سوریه با توجه به دستاوردهای جنگی خود و نیز حمایت های آمریکا، در موقعیت خوبی برای مذاکره با دولت مرکزی قرار دارند. آدم به این فکر می کند که دادن خودمختاری به کردهای سوریه به نفع دولت عملگرا در سوریه خواهد بود البته ممکن است مخالفت بیشتر ترکیه را به همراه داشته باشد. در همین حال، دولت بشار اسد وارد مرحله بازسازی کشور می شود و در این راه به کمک کردها نیاز دارد. جالب است اقلیم کردستان عراق در عراق و با کمک سرمایه گذاریهای ترکیه به پیشرفتی عظیم دست یافته است. اما، استقلال این منطقه بعد از برگزاری رفراندوم در سپتامبر 2017 با عقب گرد روبه رو شد. تنها راهی که کردهای عراق می توانند از طریق آن به استقلال دست یابند از طریق مذاکره محتاطانه و طولانی مدت با دولتی باثبات در عراق در موقعیتی باثبات در منطقه خواهد بود. اقدام برای استقلال در زمانی که عراق در بحران به سر می برد غیرسازنده بود.

کردپرس: آیا کردهای سوریه می توانند دستاوردهای خود را حفظ کنند و یا بهتر بگوییم، آیا آنها قادر به ایجاد منطقه خودمختار بر پایه مذاکره با دمشق خواهند بود؟

دکتر کریس کیلفورد: من بر این باور هستم که کردهای سوریه می توانند به درجه ای از استقلال دست یابند البته فقط به این خاطر که در کوتاه مدت این مسئله به نفع دولت بشار اسد خواهد بود. بشار اسد به این مسئله نیاز دارد تا کشور سوریه را به سرعت باثبات کند و یک منطقه کردی خودمختار به آن کمک می کند. اما همان طور که قبلتر به آن اشاره شد، ایجاد منطقه کردی خودمختار، دولت ترکیه را متخاصم تر خواهد ساخت.

باید اضافه کنم که فعالیت پ.ک.ک از سال 2016 در ترکیه کاهش پیدا کرده است. این مسئله به خاطر درک این موضوع از سوی رهبران YPG و پ.ک.ک است که اگر پ.ک.ک اهدافی را در داخل ترکیه هدف قرار دهد، ممکن است PYD حمایت آمریکا را از دست بدهد. اگر شاهد افزایش خشونت در ترکیه به خاطر فعالیت های پ.ک.ک باشیم، من انتظار دارم که ترکیه عملیات های برون مرزی در داخل عراق و سوریه را مد نظر قرار دهد.

کردپرس: آخر بازی را در سوریه چگونه می بینید؟

دکتر کریس کیلفورد: در کوتاه مدت، تحکیم قدرت و کنترل بر سوریه را از سوی اسد و همچنین احتمال ایجاد منطقه شبه خودمختار در مناطق کردنشین این کشور را می بینم. در ادامه، دولت سوریه ادلب را پس خواهد گرفت و دولت ترکیه با خواسته روسیه، از عفرین و دیگر مناطق همجوار عقب نشینی خواهد کرد. سوال این است که چه بر سر اپوزیسیون سوریه خواهد آمد؟ آیا ترکیه همچنان به نیروهای اپوزیسیون اجازه خواهد داد تا از خاک این کشور علیه سوریه در واکنش به ایجاد منطقه خودمختار کردی استفاده کنند؟ اگر ترکیه و سوریه موضع پساجنگ داخلی سوریه را در پیش بگیرند، این مسئله غیرسازنده خواهد بود. من می گویم در نهایت، منافع ترکیه بویژه از نظر اقتصادی محض، در ارتباط باثبات داشتن با دمشق، بغداد و نیز تهران است.

کد خبرنگار: 40101