ایالات متحده علاوه بر این که حامی کردهای سوریه در نبرد با دولت اسلامی عراق و شام (داعش) بود و برای آنها سلاح، مهمات و تجهیزات فراهم می کرد، عاملی تعیین کننده در روابط کردها با پیرامونشان بود. حضور نظامی ایالات متحده در شرق و شمال شرق سوریه بود که موضع کردها را در مقابل ترکیه، سوریه و روسیه تقویت می کرد و شاید همین امر بود که باعث شد مذاکرات مدیریت خودمختار شمال و شرق سوریه با حکومت مرکزی بدون نتیجه ای ملموس به پایان برسد.
اینک که ایالات متحده صحنه را ترک کرده است و کردها بزرگ ترین و مقتدر ترین متحد خود را از دست داده اند، و می دانند محتملاً فرانسه علی رغم ادعاهای مطرح شده نخواهد توانست جای خالی ایالات متحده را برای آنها پر کند، طبعاً کردها مناسبات خود را با پیرامونشان مانند گذشته تنظیم نخواهند کرد. کردها در این شرایط روسیه و حکومت مرکزی سوریه را تنها گزینه ای می دانند که احتمالاً می توانند مانع تهاجم نظامی ترکیه به کردهای سوریه شوند. آنها در عین حال تلاش خواهند کرد از طریق نهادها و جامعۀ بین المللی، و حتی از طریق سازش حداقلی با ترکیه، از این جنگ محتمل جلوگیری کنند.
کردها همواره اعلام کرده اند که برای مذاکره با حکومت مرکزی سوریه آماده اند اما برای مذاکره و توافق شروطی دارند، از جمله تأسیس یک نظام حکومتی غیرمتمرکز در سوریه و به رسمیت شناخته شدن یک ساختار خودمختار یا نیمه خودمختار در شمال این کشور. اما مذاکرات معدودی که میان این دو طرف صورت گرفته تا کنون به هیچ توافقی نرسیده است. مقامات سوری تلویحاً و آشکارا اعلام کرده اند روزی حاکمیت مطلق دولت مرکزی را در همۀ مناطق سوریه برقرار و احیا خواهند کرد.
از این رو، کردها به هر گونه توافقی با دولت سوریه به دیدۀ تردید می نگرند، زیرا تنها کارت آنها در بازی مقابل دولت مرکزی کنترل مناطق شمال و شرق سوریه است و دعوت از ارتش سوریه برای مقابله با تهاجم ترکیه واگذار کردن این کارت است. یعنی کردها فاقد ابزار مؤثری هستند که حکومت مرکزی سوریه را به انجام تعهدات خود در هر توافق احتمالی ملزم کنند. تمکین در مقابل عدم پایبندی دولت به توافقات احتمالی به معنای از دست رفتن دستاوردهای کردها در هشت سال جنگ است و نتیجۀ عدم تمکین ادامۀ جنگ داخلی سوریه و برادر کشی، این بار میان کردها و ارتش سوریه است.
بنابراین، کردها تلاش خواهند کرد این ضمانت اجرایی را از روسیه بخواهند؛ کشوری که بیشترین نفوذ را در سوریه دارد. اگرچه تجربۀ تلخ اتکا به بازیگران خارجی، مانند خروج روسیه از عفرین پیش از حملۀ ترکیه به آن منطقه و اینک خروج آمریکا از شمال سوریه و شرق فرات در آستانۀ یک حملۀ دیگر از سوی ترکیه، به تردید کردها دامن می زند، اما آنها در شرایط فعلی جز اعتماد به روسیه هم برای وساطت در مذاکرات و هم برای تضمین عملی شدن توافقات احتمالی، گزینه ای پیش روی خود ندارند.
جورجیو کافیرو بنیانگذار و مدیر عامل مؤسسه تحقیقاتی گولف استیت آنالیتیکس (در مصاحبه با کردپرس) معتقد است کردها پس از خروج آمریکایی ها از سوریه به سمت روسیه و دولت مرکزی سوریه گرایش پیدا خواهند کرد. کردها نیز نشان داده اند که نسبت به نزدیک شدن به دولت مرکزی سوریه و وساطت روسیه بی رغبت نیستند. بر اساس گزارش هایی که در رسانه های بی طرف منتشر می شود، گفتگوهایی میان روسیه، سوریه و کردها، مستقیم و غیرمستقیم، در جریان است. حرکت نیروهای نظامی روسی و سوری به سمت منبج نیز نشان از آن دارد که دو طرف، دست کم برای مقابله با تهاجم جدید ترکیه به خاک سوریه، به توافق نزدیک شده اند.
با وجود این، به نظر می رسد کردهای سوریه تلاش خواهند کرد ترکیه را از این حمله باز دارند. ایالات متحده، اروپا و روسیه می توانند در این میان نقش ایفا کنند. شاید دو توافق دو جانبه میان کردها و سوریه از یک طرف و کردها و ترکیه از طرف دیگر، تنها راه ممانعت از بروز جنگی جدید در سوریه باشد. اگرچه یک توافق سه جانبه نیز چندان غیر منتظره نخواهد بود.
بیشتر بخوانید:
خروج آمریکا از سوریه؛ مواضع و واکنش ها
کردپرس بررسی می کند: یک تصمیم و یک برزخ
ادعای ریشه کن کردن داعش توسط اردوغان و واقعیت های میدانی / بیستون عباسی
اختصاصی کردپرس: منبج؛ دروازه حمله نظامی ارتش ترکیه به شرق فرات/ محمد شریفی کرجان
نظر شما