کردپرس: در دوران پسا رفراندوم استقلال ٢٠١٧ که مسعود بارزانی رهبر بلامنازع حزب دمکرات کردستان (پارتی) طی چهل سال اخیر، به انزوای سیاسی غیرمنتظره و ناخواسته رفت، برخی رهبران پارتی اعلام کردند وی در حال تدوین استراتژی حزب برای مرحله آینده است. دستاورد انتخاباتی حزب دمکرات در انتخابات مجلسین عراق و اقلیم کردستان در سال ٢٠١٨ بازیابی جایگاه در عرصه سیاسی عراق و اقلیم کردستان و در پیش گرفتن رویکردی متفاوت از گذشته از سوی رهبری حزب بود، به نحوی که بانی جدایی از عراق راه بغداد را در پیش گرفت، سفری که در آن مطرح ترین همراه بارزانی پدر؛ مسرور بارزانی فرزند ارشد وی بود. شخصیتی جوان با پیشینه امنیتی که بیش از هر چیز، سیاست را به سبک و سیاق پدر می پسندد. این سفر، همزمان با اعلام تصمیم رهبری حزب برای کاندید کردن مسرور بارزانی برای تشکیل دولت و تعیین نیچروان بارزانی برای جلوس بر کرسی ریاست اقلیم کردستان، نشانه هایی بود از اجرایی کردن طرح و برنامه های رهبر پارتی برای آینده حزب و چینش نسل جدید رهبران خاندان در راستای حفظ قدرت در دست بارزانی ها. این چینش، تدبیری از سوی بارزانی پدر برای حفظ ثبات و دیسیپلین داخلی حزب تحت رهبریش تحلیل می شود، ویژگی ای که پارتی را در سایه رهبر آن متفاوت از دیگر احزاب مطرح اقلیم کردستان که از انشقاق و تشتت آرا رنج می برند حفظ کرده است. در این بین آن چه برای ناظران تحولات سیاسی اقلیم کردستان جای سوال است آینده رقابت سیاسی میان نیچروان و مسرور عموزادگان خاندان بارزانی می باشد.
کردپرس در این مصاحبه تفصیلی با کمال رئوف تحلیل گر سیاسی و سردبیر موسسه رسانه ای شارپرس به جوانب مختلف تصمیم به کاندید کردن مسرور بارزانی برای نخست وزیری و نیچروان بارزانی برای منصب ریاست اقلیم کردستان و آینده رقابت و تضارب آرا داخلی میان حزب دمکرات پرداخته است.
مشروح مصاحبه :
کردپرس: برخلاف پیش بینی ها که حاکی از ماندن نیچروان بارزانی در منصب نخست وزیری اقلیم کردستان در دولت آینده اقلیم کردستان بود، حزب دمکرات کردستان، مسرور بارزانی عضو دفتر سیاسی و رئیس نهاد اطلاعات و امنیت اقلیم کردستان را برای تشکیل کابینه مأمور نمود، ارزیابی شما از این تغییر در ارتباط با مسائل داخلی حزب دمکرات و همچنین شرایط سیاسی اقلیم کردستان، چیست؟
کمال رئوف: واقعیت این است که مأمور کردن مسرور بارزانی برای تشکیل دولت جدید اقلیم کردستان از سوی حزب دمکرات کردستان موجب شگفتی مردم کردستان و حتی کادرهای حزب دمکرات کردستان بود. زیرا پیش از آن اعلام شده بود که نیچروان بارزانی در منصب نخست وزیری باقی خواهد ماند، در دور اول گفتگوهای تشکیل دولت جدید اقلیم کردستان هم فاضل میرانی دبیر دفتر سیاسی حزب دمکرات کردستان این موضوع یعنی ابقای نیچروان بارزانی در منصب نخست وزیری را اعلام کرد. این نیز موجب نوعی از تحرک سیاسی شد، تحرکی در راستای پر کردن یک دیگر از مناصب حاکمیتی از سوی حزب دمکرات و آن هم منصب ریاست اقلیم کردستان است که این حزب بدون مشاوره و رایزنی با دیگر احزاب اقلیم کردستان نیچروان بارزانی را برای تصدی آن تعیین کرد. این نیز موجب دشوار شدن گفتگوها برای تشکیل دولت جدید و پیچیده‌تر شدن اوضاع و ایجاد نوعی از آشفتگی سیاسی در اقلیم کردستان و همچنین وضعیت سردرگمی در داخل حزب دمکرات کردستان شد.
کردپرس: ناظران تحولات سیاسی اقلیم کردستان بر این عقیده اند که مأمور کردن مسرور بارزانی برای تشکیل دولت و کاندید کردن نیچروان بارزانی برای تصدی منصب ریاست اقلیم کردستان ناشی از رقابت جناحی در درون حزب دمکرات کردستان است، نظر شما در این باره چیست؟
کمال رئوف: من معتقد به وجود جناح های مختلف در داخل حزب دمکرات کردستان نیستم، اما قائل به وجود آرا و مصالح مختلف در این حزب هستم. وجود آرا و مصالح متفاوت در دو قطبی نیچروان بارزانی و مسرور بارزانی جای گرفته اند. این دو در حزب دارای طرفداران خاص خود هستند و قبلاً نیز قائل به التزام به طرف مقابل و اعتراف به جایگاه دیگری نبوده اند. برای مثال مسرور بارزانی که مسئول نهاد اطلاعات و امنیت اقلیم کردستان است از پدر خود مسعود بارزانی ، درخواست کرده است که این منصب به عنوان مسئولیتی که باید به مسعود بارزانی پاسخگو باشد، تعریف گردد و به عنوان یک منصب وزارتی عالی ارتباطی با نخست وزیری که در دست نیچروان بارزانی بود، نداشته باشد. این درخواست فقط برای مسرور بارزانی مورد اجابت قرار گرفت. اگر نگاهی به تمامی دیدارهای انجام شده مقامات و دیپلمات های خارجی که به اقلیم کردستان سفر می کنند داشته باشیم می بینیم هر کس با نیچروان بارزانی دیدار داشته باشد، حتماً باید با مسرور بارزانی نیز دیدار داشته باشد. در مناسبت های مختلف که نیچروان بارزانی به عنوان نخست وزیر پیام ارسال می کند، مسرور بارزانی نیز به همان نحو پیام جداگانه صادر می کند. این نوع رفتار نوعی از دهن کجی و عدم اعتراف به نخست وزیری نیچروان بارزانی است. زیرا دو طرف بر این عقیده اند که منازعه اصلی بر سر مناصب و مسائل کنونی نیست، بلکه بر سر این است که در آینده چه کسی شخص اول و قدرتمند حزب دمکرات کردستان خواهد بود.
کردپرس: آینده این رقابت با در نظر گرفتن تصدی منصب نخست وزیری از سوی مسرور بارزانی و تصدی ریاست اقلیم کردستان از سوی نیچروان بارزانی را چگونه می بینید؟
کمال رئوف: تا هنگامی که مسعود بارزانی رهبر حزب دمکرات کردستان در قید حیات باشد اجازه نخواهد داد اختلافات برجسته شده و بر عملکرد حزب تاثیر بگذارد، اما حزب دمکرات پس از مسعود بارزانی شاهد افزایش فاصله و عیان شدن اختلاف نظر عمو زاده ها خواهد شد. در مقطع کنونی مسعود بارزانی نقش رهبری و تصمیم گیرنده نهایی را در حزب ایفا می کند و موازنه را نیز حفظ کرده است. هر چند مسرور بارزانی، فرزند مسعود بارزانی است اما شاهدیم که نیچروان بارزانی نیز طی سالیان گذشته دارای قدرت و مناصب قابل توجهی در داخل حزب دمکرات و حاکمیت اقلیم کردستان بوده است. قدرتی که آن را از سوی مسعود بارزانی دریافت کرده است.
البته نباید از نظر دور داشته که احتمالاً اختلاف نظرها زمانی بیشتر نمود می یابد که نیچروان بارزانی در منصب ریاست اقلیم کردستان دست به اقداماتی بزند که موجب نگرانی مسرور بارزانی شود. به همین خاطر از هم اکنون قصد دارند اختیارات منصب ریاست اقلیم کردستان را که به نیچروان بارزانی خواهد رسید محدود و به نخست وزیر واگذار کنند. احتمالا در هنگام تصدی مناصب نخست وزیری و ریاست اقلیم کردستان از سوی مسرور بارزانی و نیچروان بارزانی مواردی از اختلاف و تنش ایجاد شود، اما تا هنگامی که مسعود بارزانی در قید حیات باشد و در عرصه سیاسی فعال باشد، اجازه تشدید اختلافات در حدی که موجب تنش شود را نخواهد داد.
کردپرس: پس احتمال نوعی از اختلاف و تنش داخلی در حزب دمکرات در صورت اصلاح قانون ریاست اقلیم کردستان که به نیچروان بارزانی می رسد وجود دارد؟
کمال رئوف: بروز چنین اختلاف و تنشی در داخل حزب دمکرات کردستان نمود کمتری خواهد داشت، زیرا کادرهای حزب جرئت ورود به چنین منازعه داخلی را ندارند. حزب دمکرات دارای ساختار محکم و نظام داخلی خاص و متفاوت از دیگر احزاب کردستانی است و کادرهای این حزب نمی توانند مناقشات را به خارج از حزب و پارلمان ببرند. این گونه مناقشات بیشتر در داخل خاندان بارزانی صورت می گیرد. مناقشات در سطح دفتر سیاسی خواهد بود، نه نمایندگان پارلمان و کادرها. به همین دلیل معتقد به ایجاد چنین تنش داخلی نیستم . اما هم اکنون نیز شاهد ایجاد برخی مشکلات هستیم؛ به نوعی می توان گفت آغاز ایجاد مشکلات و اختلافات است. برای مثال دفتر نهاد ریاست اقلیم کردستان که قبلاً مسعود بارزانی در آن مستقر بود، به نیچروان بارزانی که این منصب را در دست خواهد گرفت تحویل داده نخواهد شد. این دفتر را هم اکنون به عنوان دفتر مسعود بارزانی نام نهاده اند و لوگو و عنوان خاصی برای آن تعریف کرده اند تا هیچ کس نتواند ادعای آن را داشته باشد و مکانی که مسعود بارزانی در آن کار و فعالیت داشته برای همیشه متعلق به وی خواهد بود و شخص دیگری نمی تواند در آن جا مستقر شود.
نیچروان بارزانی شخصیت جوان و خوش فکر و مردمی است و بیش از مسعود بارزانی در میان مردم حضور می یابد و احتمالاً تحرکات و فعالیت های سیاسی وی به ویژه در ارتباط با اقشار مختلف مردم، موجب نگرانی مسرور بارزانی خواهد شد.
کردپرس: در مقطع کنونی و گفتگوهای تشکیل دولت جدید اقلیم کردستان، برخلاف گذشته شاهد نوعی از انعطاف و نرمش از سوی جنبش تغییر و اتحادیه میهنی در رابطه با این مسئله هستیم و این در حالی است که طی 5 سال گذشته آن ها بخشی از جبهه مقابل حزب دمکرات بودند، دلیل این تغییر را در چه می دانید؟
کمال رئوف: بر این عقیده نیستم که جنبش تغییر و اتحادیه میهنی خواستار فعال سازیی نهاد ریاست اقلیم کردستان آن گونه که حزب دمکرات خواستار آن است، باشند و وضعیت موجود را بپسندند. هم اکنون که منصب ریاست اقلیم کردستان خالی مانده، برای کردستان مشکل و مسئله و خلائی به وجود نیامده است، به ویژه با عملکردی که مسعود بارزانی در این منصب داشت. اما احتمالاً حزب دمکرات کردستان این وعده را به جنبش تغییر داده باشد که رئیس اقلیم کردستان از سوی پارلمان انتخاب گردد. درخواستی که قبلا جنبش تغییر مطرح و در راستای تغییر نظام حاکمیتی و بر آن پافشاری می کرد. اما مقامات حزب دمکرات کردستان اعلام کرده اند که فقط برای دوره کنونی قائل به انتخاب رئیس اقلیم کردستان از سوی پارلمان هستند. جنبش تغییر در مقطع کنونی و با وعده حزب دمکرات کردستان برای انتخاب رئیس اقلیم کردستان در پارلمان خرسند است و آن را موفقیت در به نتیجه رسیدن برنامه ها و وعده های حزبی و تحمیل خواسته خود به حاکمیت اقلیم کردستان می داند. به عقیده من وضعیت موجود به وضعیت داخلی حزب دمکرات کردستان که شرح آن رفت؛ ارتباط دارد نه این که حزب دمکرات درخواست و مطالبه جنبش تغییر را اجابت کرده باشد.
در ارتباط با اتحادیه میهنی باید بگویم که این حزب فعال سازیی ریاست اقلیم کردستان را درخواست نکرده است. اتحادیه میهنی بر این عقیده است که اگر با ریاست اقلیم کردستان که در دست حزب دمکرات کردستان است تعامل داشته باشد، حزب دمکرات نیز مجبور خواهد شد رئیس جمهور عراق را به رسمیت بشناسد؛ چرا که تا این لحظه حزب دمکرات حاضر به اعتراف به ریاست جمهوری برهم صالح نشده است و برای رئیس جمهور وابسته به اتحادیه میهنی نیز مشکل آفرینی کرده است.
در هر حال مسئله ریاست اقلیم کردستان و فعال سازیی آن در این مقطع به دو موضوع ارتباط دارد. اول این که، حزب دمکرات کردستان از تصدی منصب ریاست جمهوری عراق از سوی اتحادیه میهنی کردستان نگران است به ویژه این نگرانی از تصدی این منصب از سوی دکتر برهم صالح که شخصیتی فعال است و توانایی انجام امورات را دارد دو چندان نمود یافته است. اگر منصب ریاست اقلیم کردستان وجود نداشته باشد مرجعیت سیاسی کرد در عراق با در دست داشتن منصب ریاست جمهور این کشور به اتحادیه میهنی خواهد رسید و این در حالی است که حزب دمکرات کردستان خود را مستحق این مرجعیت می داند. زمانی که ریاست اقلیم کردستان به تعلیق درآمد حزب دمکرات کردستان از این مسئله که ریاست جمهوری صد در صد به این حزب تعلق می گیرد، اطمینان خاطر داشت و به همین دلیل تصدی منصب ریاست اقلیم کردستان را لازم و ضروری نمی دانستند. اما هنگامی که ریاست جمهوری عراق را در رقابت در صحن پارلمان عراق باختند و اتحادیه میهنی در این کارزار پیروز شد، در فعال سازیی منصب ریاست اقلیم کردستان عجله دارند تا از این طریق جایگاه ریاست جمهوری عراق به عنوان مرجع سیاسی و عالی کردها در عراق کمرنگ گردد و بدین نحو حزب دمکرات کردستان بتواند در مسائل و موضوعات استراتژیک و سرنوشت ساز دارای وزن و جایگاه باشد.
کردپرس: با در نظر گرفتن گفتگوهای تشکیل دولت در اربیل و سلیمانیه، افق تشکیل دولت اقلیم کردستان را چگونه می بینید؟
کمال رئوف: اتحادیه میهنی کردستان به عنوان یکی از طرف های اصلی در گفتگوهای تشکیل دولت به دنبال آن است که بر اساس 21 کرسی پارلمانی که کسب کرده است مخاطب قرار نگیرد، بلکه به دلیل جایگاه و قدرت و نفوذ حزبی و پیشینه حزب در اداره اقلیم کردستان به عنوان شریک حزب دمکرات کردستان و حضور در جنگ با داعش می خواهند در این جایگاه در تشکیل دولت و حضور در حاکمیت مخاطب قرار گیرند و دارای جایگاه و وزن خاص خود باشند. این موضع اتحادیه میهنی کردستان و در دست داشتن مناصب ریاست اقلیم کردستان، ریاست دولت و حضور در هیئت رئیسه پارلمان و ضرورت گفتگو با دیگر احزاب در تشکیل دولت موجب نرمش حزب دمکرات در مقابل اتحادیه میهنی شده است. اتحادیه میهنی بر شراکت واقعی و بر اساس وزن سیاسی این حزب تاکید دارد و هم اکنون حزب دمکرات کردستان نیز واقف است که اگر بدون حضور اتحادیه میهنی کردستان دولت جدید را تشکیل دهد این دولت، دولت اقلیم کردستان نخواهد بود، بلکه دولت اربیل و دهوک خواهد بود. این احتمال وجود دارد که در مناطق سلیمانیه و دیگر مناطق تحت نفوذ اتحادیه میهنی قادر به انجام هیچ کاری نباشد و نوعی از دو اداره ای ایجاد شود و این نیز در اقلیم کردستان مسبوق به سابقه است و شاهد آن بوده ایم. هم اکنون شاهد نوعی از دو اداره ای در اقلیم کردستان هستیم اما در صورت وقوع چنین چیزی، دو اداره ای برجسته تر و به امر واقع تبدیل خواهد شد و احتمال تشکیل دولت دیگری در سلیمانیه و عدم تعامل با حزب دمکرات کردستان وجود دارد. چنین وضعیتی برای مردم نگران کننده است و دوستان کردها نیز از این موضوع نگران هستند. حزب دمکرات کردستان به خوبی از این واقعیات اطلاع دارد و به عقیده من حزب دمکرات کردستان نمی تواند به تمامی خواسته های خود در تشکیل دولت جدید دست یابد. این حزب به دنبال تصدی نخست وزیری، ریاست اقلیم کردستان و یکی از معاونین ریاست پارلمان می باشد و همچنین قرار است نهاد اطلاعات و امنیت اقلیم کردستان که در دست مسرور بارزانی بود به یکی دیگر از پسران مسعود بارزانی واگذار شود، اما به نظر من نخواهد توانست همه ارکان قدرت را در دست خود بگیرد.
کردپرس: چقدر تلاش های حزب دمکرات کردستان برای مشارکت دادن جنبش تغییر در دولت جدید اقلیم کردستان و بهره برداری از انشقاق سیاسی در سلیمانیه و مناطق تحت نفوذ حزب اتحادیه میهنی و دیگر جریان هایی است که بیشتر در جبهه اپوزیسیون بوده اند؟
کمال رئوف: حزب دمکرات کردستان به همه انحا از انشقاق سیاسی در سلیمانیه و مناطق آن بهره‌برداری کرده است. نگاه و رویکرد سیاسی نزد احزاب اقلیم کردستان به گونه ای است که اگر یک حزب در جبهه آن ها قرار نگیرد آن را دشمن قلمداد می کنند. تعامل با اپوزیسیون دشوار است و تعاملی خصمانه می باشد. حزب دمکرات کردستان به خوبی به اختلاف و تنش در روابط جنبش تغییر و اتحادیه میهنی کردستان به ویژه پس از انتخابات پارلمانی عراق و اقلیم کردستان واقف است. حتی هنگامی که این دو حزب به دنبال توافق بودند این حزب دمکرات کردستان بود که با آن ها دچار مشکل می شد. حزب دمکرات کردستان در این بخش از اقلیم کردستان دارای دو کرسی پارلمانی است و به همین دلیل برای حفظ جایگاه سیاسی خود در سلیمانیه و مناطق اطراف قصد دارد دیگر احزاب را با خود همراه کند قبلا این تعامل و همراهی با سوسیالیست و در مقطعی با اتحاد اسلامی کردستان بود، هم اکنون به دنبال ایجاد روابط و تعامل با جنبش تغییر است تا از جایگاه و نفوذ خود در منطقه سبز دفاع کند.
*مصاحبه : حسن صالحی – سرویس عراق و اقلیم کردستان خبرگزاری کردپرس
نظر شما