به گزارش خبرنگار کردپرس، چند سالی از اعلام خبر بحران خشکسالی در ایران از طریق ناسا می ‌گذرد. در واقع چند سال پیش بود که بخش تحقيقات اقليمي ناسا بر اساس نتايج يک تحقيق چند ساله براي مدل ‌سازي دوره ‌هاي اقليمي اعلام کرد که در 3 تا 4 دهه پيش رو، کره زمين با يک نوع تغيير نظام بارش مواجه شده و طبق آن از بارش در مناطق خشک کاسته شده و به بارش در مناطق مرطوب افزوده مي ‌شود. بر مبنای این گزارش مناطق خشک کنوني، خشک ‌تر مي ‌شوند، بيابان‌ ها پيش ‌تر مي ‌روند و مناطق استوايي پر بارش ‌تر خواهند شد.

ايران در اين گزارش به عنوان يکي از کشورهايي است که در پيشاني اين قهقراي مرگ بار اقليمي قرار دارد و دو بار به نام آن اشاره شده و در واقع در فهرست 45 کشوری که ناسا به آن ها اشاره کرده ایران در ردیف چهارم قرار دارد و این یعنی خطر جدی و بحرانی است.

در این میان بعضی از مناطق کشور در وضعیت بحرانی و بحرانی شدید قرار دارند. براساس مطالعات صورت گرفته استان های شرقی درگیری بیشتری با این پدیده اقلیمی داشته و به مراتب شهرهایی که به سمت شرق می رسند با این مشکل دست به گریبانند.

درست همانند شهرستان قروه که در شرق استان کردستان قرار دارد. استانی غربی که انتظار می رود وضعیت خوبی داشته باشد اما شهرهای شرق این استان امروزه حال چندان خوشی ندارند.

پس اين ديگر فقط يک نگراني نيست، يک اطلاع مسلم علمي است، شواهد می ‌گوید آنچه با آن مواجه هستیم یک بحران و خشکسالی موقت نیست بلکه یک تغییر نوع اقلیم است و به این زودی‌ ها هم تمامی ندارد.

کوتاهی و مدیریت ناصحیح

رئیس منابع آب قروه از شناسایی 329 حلقه چاه غیرمجاز در شهرستان و انسداد 35 مورد خبر داد و بر تسریع انتقال آب به منطقه تأکید کرد. «عباد بشیری» در نشست شورای حفاظت از منابع آب قروه به وجود هزار و 818 حلقه چاه مجاز اشاره کرد که از این تعداد هزار و 200 حلقه به صورت عمیق حفر شده است.

این در حالی است که از این تعداد چاه مجاز 700 حلقه فراتر از نیاز قروه حفر شده و مطابق اظهارات فرماندار قروه بر چه مبنایی این اجازه داده شده که حالا مدیریت آن غیرممکن است.

به گفته «موحد امان اللهی» بیش از 200 حلقه چاه غیرمجاز در قروه وجود دارد و با این تفاسیر به کجا می خواهیم برسیم و در واقع با این وضع در آینده با بحران بیشتری روبرو می شویم.

اعتراض به این مدیریت ناصحیح در گذشته توسط دادستان قروه هم صورت گرفت. به طوری که «سید جلال حاجی نصیری» با بیان اینکه در حوزه آب همه ما مقصریم چون کوتاهی کردیم، اظهار داشت: «امروزه همه ادعای مسلمانی داریم اما خلاف می رویم و کنتور دستکاری می کنیم و به صورت غیرمجاز نفت و آب از زمین می کشیم.»

او دلیل تمامی این مشکلات را به خاطر کوتاهی کردن دانست. «چرا باید طوری عمل شود که مسئله ای تبدیل به بحران گردد، چرا اصلاً بدون هیچ برنامه ای مجوز چاه داده شده و حال هیچ نظارتی هم نیست.»

«حاجی نصیری» مهمترین نکته در حوزه آب را حفاظت از سالم بودن آن عنوان کرد و خواستار برخورد با کسانی که به دنبال آلوده کردن آب هستند شد.

واقعیتی فراتر از آمار

گرچه رئیس منابع آب قروه از شناسایی 329 حلقه چاه غیرمجاز در شهرستان خبر می دهد اما واقعیت امر مطابق گفته های رئیس دادگستری قروه چیزی دیگری بوده و بیشتر از آمارهای اعلامی است.

«حمیدرضا ملکی» هم بر برخورد جدی با متخلفان تأکید داشت. «در این برهه هیچ چیز با آب قابل قیاس نیست و باید با کسانی که به صورت غیرمجاز آب را به فروش می رسانند برخورد شود.»

آنچه این مسئول قضایی به آن اشاره دارد این است که بسیاری از مردم هستند که در منازل و یا زمین های زارعی خود به صورت غیرقانونی به حفر چاه می پردازند به گونه ای که در معرض دید نبوده و از چشم ناظران هم پنهان می ماند و این هشداری خطرناک به همراه دارد.

جزیره ای عمل کردن

باتوجه به اینکه سه دشت ممنوعه در شهرستان قروه وجود دارند که با افت شدید آب های زیرزمین مواجه هستند، می طلبد برای بحران آب تدبیری جدی اندیشیده شود. دشت های قروه، دهگلان و چهاردولی در حال حاضر از خشکسالی نفس ندارند و این در حالی است که نبضشان زیر وعده های مسئولان از مدیریت تا کنترل و در نهایت هم انتقال آب به منطقه به شمارش افتاده و هر آن امکان دارد بایستد.

نماینده مجلس از یک طرف به وعده انتقال آب و تخصیص اعتبار برای این کار اشاره می کند و از طرف دیگر خبر می رسد که پروژه انتقال آب در حال توقف است. نکته جالب در این جریان اینجاست که در نشست شورای حفاظت از منابع آب قروه با وجود اینکه بر تسریع انتقال آب به قروه تأکید شد اما هیچکدام از مسئولان در این زمینه سخنی نگفتند که آیا این مهم محقق می شود یا تنها نوعی دلخوشی برای مردم بوده است.

دلخوشی به نام برگه رأی برای مدعیان دفاع از حقوق ملت. در واقع چند سالی است که مدام وعده انتقال آب داده می شود اما همچنان این وعده پابرجا بوده و در این میان تنها کمبود آب است که پیشرفت دارد و به جلو می رود.

تمامی این مشکلات شاید به این دلیل باشد که نوعی جزیره ای عمل کردن میان متولیان امر دیده می شود. مسئله ای که بخشدار چهاردولی صراحتاً از آن سخن گفت. «چنگیز اردلان» با انتقاد از جزیره ای عمل کردن در کنار استمرار نداشتن برنامه ها به وجود چالش هایی میان دستگاه های اجرایی و فراری دادن کشاورز از قانون اشاره کرد.

او به دفاع از جامعه کشاورزان پرداخت و معتقد است در این سال ها تنها به دنبال قربانی بوده و هیچ کاری به صورت اصولی پیش نرفته و نمی رود. «فضا را منفی و کشاورزان را از خودمان دور کرده ایم. 20 سال پیش همین قشری که اکنون انگشت اتهام به سمتشان گرفته ایم را برای حفر چاه تشویق می کردیم و حالا که به مشکل برخوردیم متهمشان می کنیم.»

«اردلان» با جدیت تمامی متهمان اصلی بحران آب را مسئولانی دانست که کشاورز را قربانی بی تدبیری خود کرده و حالا برچسب منفی می زنند و خود را کنار می کشند.

حق کشاورز کجاست؟

مسئولان باید پاسخ دهند که برای کشاورز چه کرده اند. نماینده نظام صنفی کشاورزان کردستان ضمن بیان این مطلب به اضافه کشت هایی که صورت می گیرد اشاره کرد و از شریک شدن 8 استان با آب های سطحی کردستان گفت. «چرا باید آب های سطحی استان و سدهایی که برای کردستان در نظر گرفته می شود به مناطق دیگر انتقال داده شوند؟ مگر نه اینکه کردستان خود تشنه است و نیازمند.»

«صالح محمدی» به خروج آب کردستان به مناطق دیگر انتقاد کرد. «سدهای مشارکتی به چه قیمتی صورت گرفته است؟ باید پاسخ داده شود که حق کشاورز از آب کردستان کجاست؟ چرا حق مردم قروه را به جاهای دیگر می دهید؟ از سد تلوار، آزاد و ژاوه چه میزان به کشاورزان می رسد؟»

در هر صورت زمانی که در حوزه آب بحث می شود بلافاصله جامعه کشاورزان دیده می شوند آن هم نه به خاطر نیازشان به آب که به دلایل گفته شده و قربانی کردن آنان در گذشته. اما نباید فراموش کرد اولویت اقتصاد قروه بر مبنای کشاورزی است و اگر برای جبران قربانی شدن این قشر فکری نشود چه بسا جنگ آب خطرناک تر و نزدیک تر از جنگ اقتصادی خواهد بود.

برای همین است که همیشه تأکید بر سنجیدن همه موارد می شود. اگر گفته می شود آب نیست و باید بخش کشاورزی هدایت شود باید حمایت از قشر کشاورز هم در نظر گرفته شود.

سیاست حمایتی نیاز اساسی

امروزه در کل دنیا تولید در بخش کشاورزی قابل مقایسه با صنعت و خدمات نیست، سؤالی که اینجا مطرح می شود این است که از کشاورز در تولید محصولات کم آب طلب چقدر حمایت می شود؟ سهم اعتبارات بخش کشاورزی در اعتبارات ملی و استانی چگونه است؟

مادامی که الگوی کشت دستوری باشد و راهکاری اساسی برای الگوی کشت براساس اقلیم تعریف نشود و سیاست های حمایتی از کشاورز وجود نداشته باشد، وضع به همین منوال ادامه دارد.

آینده نزدیکی که دورتر می شود

سالهاست وعده انتقال آب بر زبان همه جاری است. وعده ای با این عنوان که «در آینده ای نزدیک انتقال آب به قروه صورت خواهد گرفت.» حال سؤال اینجاست این آینده نزدیک یعنی چه مدت؟ چند سال؟ از سال 93 تا کنون این وعده هر روز پر رنگ تر به زبان می آید و همیشه هم به آینده ای نزدیک اشاره می شود.

شاید تا سه سال قبل امیدی به جبران فرونشست دشت ها با صرفه جویی و بارش باران وجود داشت اما امروزه دیگر آن امید هم کمرنگ شده و تنها چاره پیش رو تلاش برای انتقال آب است.

مسئله ای که خود همچنان پر از ابهام بوده و در مرحله اجرا عقب گرد می رود. در واقع با وجود آنکه تخصیص انتقال آب به قروه به میزان 23 میلیون مترمکعب از سد آزاد و ژاوه صورت گرفته اما بیشترین میزان آب این سدها یعنی 79 میلیون مترمکعب برای خارج از استان تعریف شده و این یعنی بی تدبیری مسئولان وقت در خصوص مدیریت آب کردستان.

هرچند گفته می شود خروج آب از منطقه به شرط تأمین نیاز کامل آب استان صورت می پذیرد. اما با این وجود به نظر می رسد حساسیت لازم آن طور که باید میان مسئولان ایجاد نشده چرا که همچنان نتوانسته اند پروژه انتقال را به عمل رسانده و به این آینده نزدیک خاتمه دهند./

^* گزارش: زیبا امیدی فر