سیاست خارجی ترکیه در قبال سوریه اگرچه در چند سال اخیر فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته و موفقیت هایی هم در این راه به دست آورده است، ولی با توجه به تحولات اخیر سوریه به خصوص در شمال این کشور که به عنوان عمق استراتژیک و حوزه نفوذ ترکیه به حساب می آید، آنکارا در تنگنای شدیدی قرار گرفته است. تأکید رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه به انجام عملیات نظامی در منبج و شرق فرات در حالی به یک موضوع منفعل در دو ماه اخیر تبدیل شده است که ترکیه هزینه لجستیکی زیادی را برای این طرح خود متحمل شده و دست به اعزام و تجهیز بزرگترین نیروی نظامی تاریخ خود برای انجام یک عملیات برون مرزی در شمال و شرق سوریه زده است. تهدیدات آمریکا از یک طرف به تحریم های اقتصادی در صورت حمله نظامی به شرق فرات و عدم رضایت روسیه از حمله نظامی ارتش ترکیه به منبج و تمایل مسکو به همکاری آنکارا – دمشق با محوریت توافقنامه آدانا از طرف دیگر، ترکیه را در یک تنگنای شدید قرار داده است. هزینه ای که ترکیه در اعزام نیرو و تجهیزات به مرزهای سوریه کرده است و تبلیغات گسترده ای را که در آستانه انتخابات محلی 31 مارس 2019 میلادی در این کشور از این حرکت نظامی صورت داده است، در صورت تداوم انفعال در این حرکت برای اردوغان و حزب حاکم ترکیه گران تمام خواهد شد.

علاوه بر تمامی این ها نشست واشنگتن با موضوع بحران سوریه در حالی برگزار شد که برای اولین بار یک بیانیه ضد ترکی از سوی 7 کشور حاضر در این نشست منتشر شده است که این نیز به خودی خود فصلی جدید در بحران سوریه و سیاست های نظامی گرایانه ترکیه در شمال این کشور به حساب می آید. اگرچه در این بیانیه اشاره مستقیمی به نام ترکیه نشده است، ولی با نگاه دقیق به موارد مورد بحث در این بیانیه آشکار است که ترکیه هدف وزاری خارجه کشورهای ایالات متحده آمریکا، انگلیس، آلمان، فرانسه، عربستان سعودی، مصر و اردن است. آمریکا در کنار سه کشور خاورمیانه و سه کشور غربی، بیانیه ای منتشر می کند که تنها هدف آن را می توان جلوگیری از حرکت نظامی ترکیه در منبج و شرق فرات دانست. "هشدار به نیروهایی که خواستار حل و فصل نظامی بحران سوریه هستند" به صورت مستقیم و روشنی ترکیه را هدف قرار می دهد. حضور کشورهای آلمان و فرانسه در این بیانیه که مدتی پیش در استانبول در کنار اردوغان و ولادمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نشست استانبول را تشکیل داده بودند، چندان تعجب آور نیست و از سیاست چماق و هویج آلمان و فرانسه در قبال ترکیه حکایت دارد. آلمان و فرانسه همواره در قبال ترکیه این گونه رفتار کرده اند و موضوع جدیدی به حساب نمی آید. این سیاست آلمان و فرانسه در قبال ترکیه به یک موضوع تکراری در روابط این کشورهای مهم اروپایی با ترکیه تبدیل شده است. انگلیس نیز که همواره در رابطه با ترکیه جانب احتیاط را رعایت می کرد این بار به صورت آشکار به ترکیه هشدار می دهد که دست به یک حرکت نظامی در شمال سوریه نزند. اختلافات دیرپای عربستان سعودی، مصر و اردن با ترکیه، حضور این کشورها در این بیانیه را توجیه پذیر می کند، به خصوص بعد از آن که ترکیه در پی جنایت جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد آل سعود فشارهای زیادی را در عرصه بین المللی به عربستان سعودی وارد کرده است. سعودی ها به همراه دو متحد خود یعنی مصر و اردن با جان و دل در بیانیه ای که هشداری جدی به آنکارا است حضور پیدا کرده اند.

تمامی تحولات اخیر در حوزه سوریه حاکی از تنگنای شدید آنکارا در خصوص بحران سوریه است. حال که تیم دیپلماسی آنکارا دست خالی از واشنگتن بازخواهد گشت تمام نگاه ها به 14 فوریه 2019 و دور دوم نشست سوچی دوخته خواهد شد. نشستی که اردوغان با امیدهای فراوانی در دل برای ایجاد یک تعادل با کسب حمایت روسیه و ایران پا در این مذاکرات خواهد گذاشت. عدم اجرای نقشه راه منبج، عدم خروج نیروهای آمریکایی از سوریه علی رغم تأکید مکرر رئیس جمهور این کشور، عدم کسب رضایت کشورهای اروپایی در انجام عملیات نظامی در شرق فرات برای ترکیه شرایطی بسیار متفاوت از شرایط عملیات های شاخه زیتون و سپر فرات را به وجود آورده است. اگر سال گذشته دقیقا در همین تاریخ ترکیه به راحتی می توانست در عفرین پیشروی کرده و دست به پاکسازی بزند این مسئله در سایه سکوت آمریکا، غرب و چراغ سبز روسیه اتفاق افتاده بود. موضوعی که در این برهه از زمان هیچ کدام برای ترکیه مهیا نبوده و این موضوع آنکارا را در موضع ضعف شدیدی قرار می دهد.

هفته فشرده دیپلماسی ترکیه در واشنگتن درحالی امروز به کار خود پایان می دهد که این هفته حساس برای آنکارا ثمره چشم گیری نداشته و آنکارا دست خالی از واشنگتن باز خواهد گشت و تمام امیدهای خود را به سوچی خواهد بست. سفر هیئت وزارت امور خارجه ترکیه به واشنگتن و برگزاری کارگروه همکاری ترکیه – آمریکا و در پی آن سفر مولود چاووش اوغلو به واشنگتن و شرکت در نشست واشنگتن با موضوع بحران سوریه و تماس های فشرده دیپلماتیک در آمریکا آن گونه که آنکارا پیش بینی می کرد پیش نرفت و تیم مذاکره کننده ترک با بیانیه 7 کشور علیه ترکیه به آنکارا باز خواهد گشت.

خبرگزاری کردپرس/ سرویس ترکیه/ محمد شریفی کرجان