به گزارش كردپرس، دوره صفویه یکی از مهمترین ادوار تاریخی ایران است که با ظهور شاه اسماعیل صفویه در سال 907 هجری آغازگردید و در سال 1148 ه . ق یعنی زمان تاجگذاری نادر پایان یافت. این دوره که حدود 2.5 قرن از تاریخ ایران را به خود اختصاص داده دارای اهمیت تاریخی بسیار است به طوری که عده ای معتقدند قرون جدید در ایران ، با ظهور این سلسله آغاز می شود .

صفویان چون توانستند سراسر ایران را تحت یک حکومت و پایتخت واحد اداره کنند و تسلط قدرت مرکزی موجب عمران و آبادی و گسترش راه ها و احداث مدارس و مساجد و بناها و کاروان سراها گردید .این آثار ارزشمند معماری که در واقع معرف فرهنگ و تمدن ایران و ایرانی است دستاورد تلاش متمادی هنرمندانی است که با اعتقاد و ایمان و ابتکار در تکامل و توسعه هر چه بیشتر هنر معماری به ویژه در دوران اسلامی مشتاقانه کوشیده اند.

در این ارتباط منطقه آذربایجان بهترین شاهد و گواه است این ایالت در طول تاریخ ، مرکزی برای تجارت و پلی برای اقوام و ملل مختلف بوده و هست دوره صفویه در این منطقه از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

اهمیت دوره صفویه بیشتر به دلیل هم مرزی با امپراتوری عظیم عثمانی است که سبب ایجاد بناهائی را در جای جای این خطه نموده است.

پل تاریخی "سلطان" بوکان مسیر فرعی کاروانسرای ارتباطی ایران با عراق، هنوز پابر جاست

در این مورد کارشناس باستان شناسی و رییس سابق اداره میراث فرهنگی صنایع دستی وگرد شگری بوکان، می گوید: پل تاریخی سلطان در یکی از روستاهای بخش مرکزی بوکان واقع در ایل گورک این شهرستان و در نزدیکی روستای ''زیراندول'' واقع شده است.

اسعد جمیانی ادامه می دهد: زیراندول یکی از روستاهای شهرستان بوکان در استان آذربایجان غربی است که در 51 کیلومتری جنوب غربی و بخش مرکزی شهر بوکان و در دهستان ایل گورک به مرکزیت گلولان سفلی قرار گرفته است و از شمال به روستای خورخوره از جنوب به سلامت ، از غرب به سردکوهستان و از شرق به قره قاج محدود است.

جمیانی در خصوص واژه ''زیراندول'' بیان می کند: زیراندول بر گرفته از واژگان کردی 'زیر' (زر، جواهرات) و 'دول' به معنی دره (دره پر از جواهرات) است .

وی با اشاره به سالم ماندن این پل تاریخی می گوید: برای ساخت این پل یک دهنه، از سنگ چین خشک استفاده شده و با گذشته 600سال از ساخت این پل تاریخی و با گذشت زمان تنها قسمتی از گوشه شرقی پل دچار آسیب جزئی شده که در سال آینده مرمت و باز سازی خواهد شد.

او در خصوص معماری این سایت تاریخی اضافه می کند: فنون معماری که در ساخت آن به کار رفته ، قوس مناسبی که برای آن در نظر گرفته شده ، باربر بودن مناسب سنگ ها و رد کردن وزن تحملی آن با گذشت 600سال از ساخت آن باعث پایداری این اثر شده است.

جمیانی می گوید: این پل در ایام گذشته مسیر فرعی کاروانسرای ارتباطی ایران با کشور عراق بوده است و این اثر تاریخی در زمان بداق سلطان حاکم مهاباد ساخته شده است. بداق سلطان در روزگار سلطنت شاه سلیمان صفوی حکومت منطقه مٌکری را داشته و به واسطه آثار ارزشمند تاریخی که از خود به جای گذاشته نام وی درخشندگی خاصی نسبت به اسلاف و اخلاف خویش دارد .

مردم محلی معتقدد حضرت علی(ع) با اسب از محل پل سلطان بوکان رد شده است

به گزارش کردپرس، این اثر برای نخستین در سال 1394، توسط باستان شناسان ارشد آقایان دکتر ایرج رضایی ، اسماعیل سلیمی و خانم جمیله صلح جو مورد مطالعه علمی و بررسی باستان شناسی قرار گرفت.

رودخانة که پل بر روی آن احداث شده تا چند سال پیش دائمی بود اما از سال 1385 به یکباره خشک شد و سال خوردگان محل از رودخانة دائمی و پر از آب حتی در فصل تابستان خبر می دهند که مردم در این رودخانه به شکار ماهی می پرداختند و حتی ویرانه های آسیاب های آبی در نزدیکی بنا دلیلی بر پر آب بودن رودخانه دارد.

بیشتر سالخوردگان و کدخدایان منطقه معتقدند که حضرت علی (ع) قبل از ساخت این پل با اسب خویش به نام "دوُل دوُل" از این محل عبور کرده به گونة که طبق نظر این بزرگواران هنوز می توان جای سُم دول دول را هنگام پرش از روی رودخانه را مشاهد کرد .

بر اساس این ایده هنگامی که باران می بارید و آب باران در داخل این جا پاها جمع می شد، مردم محل به خصوص دختران و پسران آن را متبرک دانسته و به سر و صورت و بدن خود می مالیدند.

بر اساس این ایده معتقد بودند که این آب باران شفای دردها و بیماری ها است این قضیه در شعر شعرای بوکانی دیده شده است.

یکی دیگر از باورهای عامه در مورد این اثر این است که این بنا توسط بداق سلطان همزمان با دیگر آثار مهاباد و حومه نظیر مسجد سرخ ، پل سرخ و حمام لج ساخته شده است .

هدف از ساخت این پل تاریخی در سرحداد مرزی، تجارت بوده است

کارشناس میراث فرهنگی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بوکان می گوید: محلی که پل در آن احداث شده است ، مکان تلاقی 2 شاخه از جویبارهای رودخانه سیمینه رود بوده و پل بر روی شاخه ای شمالی که نسبت به شاخة جنوبی هم به لحاظ میزان آب کمتر و هم موقعیت (به دلیل وجود صخرة بزرگ )برای احداث اثرساخته شده است .

حسین فرهمند اضافه می کند: برای ساخت این بنا به احتمال زیاد از داربست چوبی استفاده کرده اند چون از کف رودخانه تا نوک طاق بزرگ در حدود هشت متر بوده و زمان ساخت آن بدون شک در فصل کم آب سال صورت گرفته است .

او ادامه می دهد: بدون شک مصالح به کار رفته در بنای پل ، عامل مؤثری در استحکام و استقامت در برابر سوانح طبیعی و یکی از عوامل ایستایی بنا در قرون متمادی است. همچنین از سنگ به صورت تراش در طاق ها و لاشه در بدنه استفاده کرده اند گرچه به علت موقعیت جغرافیایی و اقلیمی استفاده از سنگ در برخی نقاط آذربایجان بیشتر دیده می شود.

کارشناس میراث فرهنگی در خصوص ملاط به کاررفته در این اثر بیان می کند: برای ملاط آن از ساروج بهره گرفته اند سه پایه پل را بر روی پی که به صورت صخره آبی رنگ ،که ارتفاع آن به حدود 2 متر می رسد ، در وسط و اطراف رودخانه است ، احداث و در بدنه پل سنگ ها را به صورت افقی و در طاق ها به شیوه مورب کار گذاشته اند و مصالح به کار رفته در این اثر شامل (سنگ لاشه ، تراش و ملاط آن کاملا بومی بوده است.

فرهمند ادامه می دهد: به طور کلی هدف از ساخت پل سلطان با توجه به شرایط کوهستانی منطقه و وجود آسیاب آبی در یک کیلومتری پل سلطان معروف به 'ئاشی ئاغای' و نزدیکی آن به سرحداد مرزی ایران و عراق برای تجارت ، مکانی جهت تأمین راه ارتباطی در ساحل رودخانه جهت عبور و مرور بوده است .

این کارشناس میراث فرهنگی در خصوص شکل این بنای تاریخی می گوید: این بنا به طول 20 متر و عرض 50 / 3 سانتی متر از 2 چشمه طاق رومی تشکیل شده طاق کوچکتر با عرض سه متر و ارتفاع 30 / 1 سانتی متر و طاق بزرگتر با عرض 6 متر و ارتفاع 20 / 3 سانتی متر از باشکوهترین قسمت این اثر است .

گفتنی است؛ در این شهرستان بوکان 92آثار فرهنگی ثبت ملی شده است که مسجد حمامیان، مسجد جامع شهر بوکان و چندین اثر تاریخی دیگر در این شهر مربوط به دوره صفویه است.