به گزارش کُردپرس،مصطفی بیگی "رودوس فەیلی"شاعر، روزنامەنگار و پژوهشگر کُرد، شهردار اسبق ایلام در یادداشتی که برای کُردپرس فرستاده است به نقدهایی راجع به سریال خیال ژیان که از شبکه استانی ایلام پخش می‌شود،پاسخ می‌دهد.
یادداشت را در ادامه بخوانید:
چندی است که در کلاسهای استاد دکتر حسین پایندە در سە دورەی داستان مدرن، داستان پست مدرن و روایت‌شناسی تلمذ می‌نمایم کە همین امر، درک و افقهای دیدگاهم بە انواع ژانرهای داستان و فیلم و نمایشنامە را بیش از پیش تغییر دادە است.
در کنار این موضوع عرق و علاقەی من بە انواع تولیدات هنری کُردی و دنبال کردن این موضوع خاصە در استان عزیزم ایلام و بە گویش کُردی فەیلی یا همان ایلامی، همارە نظر مرا از مراجعە بە سیمای استانی ایلام معطوف می‌دارد.بە یاد دارم کە در فقدان مرحوم مام جلال طالبانی، دکتر ضرغامی رییس صدا و سیمای پیشین کشور نقل خاطرەای کردند کە مرحوم مام جلال، رییس جمهور فقید عراق کە خود علاوە بر روزنامەنگاری کُردی و نویسندگی و مبارزات چریکی، داماد یکی از پیشتازان رمان کُردی بودە، گفتە کە من هموارە بە برنامەهای کُردی سیمای ایلام نگاە می‌کنم، شاید کە بە دلیل همراهی ابطال و روزنامەنگاران و مبارزین کُرد فەیلی همچون مرحوم حبیب مامەکریم فەیلی ملکشاهی، مرحوم عبدالرزاق فەیلی شیروانی، زکیە حقی فەیلی کُردەلی، مرحوم حسین فەیلی کُردەلی، مرحوم عادل مراد فەیلی بدرەای، شهیدە لیلا قاسم فەیلی ارکوازی، مرحوم عباس الکُردی الشوهانی و ... شنیدن دوبارەی این گویش حسی نوستالوژیک در وی زندە کردە باشد و هنرنمایی شخصیتهای دیرپای هنر کُردی اساتیدی همچون عباس گهرسودی "خطاط" ، هاشم پالیزبان و ... کە میراثدار هنر "تەمتیلییه"ی کُردهای فەیلی بغداد بودەاند و هنوز هم این هنر شادی برانگیز را در ایلام پایدار نمودەاند، مکمل این مهم در ناخودآگاه جمعی همەی این نسل بودە، از رئیس جمهور کُرد سورانی عراق گرفتە تا بە همەی ایلامیان، بودە باشد، چیزی کە ایضا در ناخودآگاە همەی نسل اول کُردهای ایران و عراق ثبت شدە است.
و اما بعد . . .
چندی است کە در فضای مجازی عکس‌العملهای بیشماری اعم از تایید و یا رد و یا اعلام توامان آن بر سریال "خیال ژیان" دهن بە دهن یا بهتر آن است کە بگوییم گوشی به گوشی می‌گردد.همەی اینها حاوی نکات مثبت و منفی بیشمارند و جای تقدیر و تشکر و تامل از نگارندگانشان دارد اما باید بە این فرمودەی حضرت حافظ تاسی نمود و گفت کە:
عیب مستی همە گفتی، هنرش نیز بگوی
نفی حکمت مکن از بهر دل عامی چند
واقعیت این است کە همەی کارهای سیمای کُردی ایلام، قابل تقدیرند و در گسترەای از تهران تا بغداد، از کوت و خانەقین تا اهواز، از خرم آباد تا کرمانشاە و کُردستان و . . . هموارە رصد می‌شوند و همین می‌طلبد کە گروهی ویژە از اساتید همچون ظاهر سارایی، حبیب بخشودە و کامران محمد رحیمی و . . . نیز در کنار سایر اساتید بە ویژە دوست بسیار خوبم استاد حمید یعقوبیان در امر ویرایش متون از خبرها تا فیلم و نمایشها و ... رما و بدون سانسور، فراخوان بە همکاری شود.
دو دیگر اینکە این فیلم بە خودی خود، جزو اولین فیلمهایی است کە علاوە بر حفظ معقول ویژگیهای سنت نمایشی تەمتیلیەی کُردی فەیلی، راههای جدیدتری را نیز در پی گرفته کە بە نوعی برجستگی در کار دست‌اندرکاران این سریال محسوب می‌شود و جای کار دارد.
سە،دیگر آنکە دیدم عدەای از دوستان، بر زبان این فیلم ایراد گرفتە بودند، اتفاقا این ایراد هم بەجا است و هم تا حدودی، خود قابل نقد است، بەجا از آن روی کە اساتیدی همچون عزیزان فوق‌الذکر را در کنار خود برای پاراستن و ویراستن و افزایش گسترەی دایرەی واژگانی نداشته و دیگر آنکە نباید از یاد ببریم که زبان امری قابل تغییر و غیرثابت است کە اگر چه در فیلمهای پاپولیستی می‌بایست کاری می‌کرد کە زبان فیلم بە زبان محاورەی کوچە بازار نزدیک باشد و این بە هیچ وجە عیب نیست اما به دلیل الزام داشتن رویکردی روشنفکرانه در همەی تولیدات هنری می‌بایست از ابتذال شلم‌شوربایی موجود دوری گزید کە البته در این سریال تا حدودی سعی بر گام نهادن در این وادی بودە است،
اگر چە جای این تذکر خالیست کە چهرەهایی بسیار موفق همچون سرکار خانم رضایی می‌توانستند در دیالوگهای خود از لهجه‌ی شیرین کُردی ایل کُرد پهلەیی یا همان کُردەلی نیز بهره گیرند تا بە جای تکصدایی، چندصدایی را بشنویم و تکثر بیشتری ببینیم.
- و نیز برای اولین بار در ساخت سریالهای ایلام تعدد قصه وجود دارد ، این مهم در سریالهای بلند پر مخاطب کشورهایی چون ژاپن و کره موفقییت بالایی داشته است.
- این سریال تلاش می‌کند ذائقه مخاطب ایلامی را که به سنت طنز تەمتیلیەای کاملا عادت کرده تغییر داده و به مسیری هدایت کند که در آن امکان حضور طیف فراگیرتری از هنرمندان را در بر بگیرد، اگر چە بندە مخالف حذف آن سنت نمایشی بومی استان نیز هستم.
- این گام اگرچه پر مخاطره و لبه پرتگاهی برای سازندگان آن بوده است اما ریسک آن را پذیرفته و به دنبال تجربه نوتری در وادی طنز بومی و جدیدی برای مخاطبان کُرد زبان است و جای تقدیر فراون دارد کە نە تنها برخوردی حذفی نکردە کەبرخوردی تکمیلی داشتە و می‌تون گفت کە تا حدود زیادی نیز بە دامچالەی سریالهای معمول تلویزیونی نیفتادە است.
-بە جرات می‌توان گفت طنزایلام از دیرباز نسبت به استان های همجوار خود پیشروتر بوده است و این موفقیت حاصل تلاش همین سازندگان بومیست.
- جای خوشحالی دارد کە برای اولین بار در ساخت یک اثر سریال طنز قلم خانمها بە کار گرفته شده و خانم ثریا زرشناس که آثار مختلفی از جمله تله فیلم شهود خفته را که در جشنواره بین‌المللی فیلمنامه‌نویسی دفاع مقدس جزء آثار بخش مسابقه بوده است در کارنامه دارد نشان از توانمندی و ارزش گذاری صدا و سیما برای حضور زنان هنرمند در عرصه تولید فیلم است قابل تقدیر است.
در مجموع توان تولید سریال در ایلام بە خودکفایی رسیده و اکنون تمام عوامل این عرصه را می‌توان در استان ایلام داشت و افتخار کرد در صورتی که در مراکز استانی دیگر عوامل ساخت معمولا از تهران می‌روند و برای آن مرکز سریال می سازند.
جا دارد بە دلیل پرمخاطب بودن سریالهای کُردی سیمای ایلام در بغداد سایر شهرهای کُرد فەیلی زبان، حمایت از این تولیدات و هنرمندان نە تنها بە عنوان یک مقولەی داخلی بلکە بە عنوان یک مسالەی استراتژیک فرهنگی بین‌المللی ، دست کم بین ایلام، عراق عربی کە شرق دجلەی آن خاستگاە کُرد فەیلی بودە و هست و خواهد بود، و نیز اقلیم کُردستان عراق، مورد عنایت ویژە واقع شود.
این موفقیت را بە همەی عزیزان بە ویژە استاد خوبم یونس نوروزی که مرا از پخش آن هم باخبر کرد و همکلاسی خوبم آقای روضان حسنی و نیز همشهری عزیز مهرانی‌ام کاوری گرامی تبریک می‌گویم و بە همەی عزیزان صدا و سیما کە مجدانه در پی حفظ این فرهنگ و زبان اصیل ایرانی برای مخاطبین کورد فەیلی در عراق و استان ایلام و همەی ایران و جهانند.
از ریاست صدا و سیما جناب دکتر بازوند و همشهری خوبم آزوغ عزیز نیز تشکر می‌کنم و از این عزیزان، خواستار استفادەی بیشتر از رسم‌الخط رسمی کُردی در سیمای استانی می‌باشم.در پایان ذکر این نکتە را لازم می‌دانم کە بندە علیرغم همەی علایقم اما بستە فکر نمی‌کنم و بر این باور نیستم کە همەی هنرمندان باید در قالبی ازلی و ابدی و در همان کوچەی بن‌بست قدیمی کە بە دنیا آمدەاند، یک روز بمیرند و قایل بە اصل هجرت هستم چرا کە نیک می‌دانم کسانی همچون بوچانی، هنرمند مهاجر ایلامی کە جایزەی پراهمیت ادبی در استرالیا را گرفت، باز هم برای ایلام و کُرد ایرانی افتخار آفرید، و همچنین کسانی همچون نوید محمدزادە همشهری مهرانی‌ام کە سوپراستار سینمای ایران شدە و یا سامان خلیلیان ، و عزیزانی همچون محمدیان شمالی، عبداللهی، جعفری، رشنوادی و ... و یامابقی صدجوان ایلامی کە بە تهران آمدە و افتخار تئاتر و سینمای ایران شدەاند، کە مرتبا افتخارآفرینی برای "جامعەی هنری" می‌کنند، ولیکن باید از عزیزان هنرمندی که در ایلام ماندەاند نیز بە نحو شایستەتر و بایستەتر و بیشتری تقدیر شود چرا کە این عزیزان این چراغ را در استان روشن نگاە داشتەاند، بنده بە عنوان خادم مردم ایلام و مدیر گروە جامعەی ایلامیان مرکز "جام" و نیز قائم مقام شهرداری منطقەی نوزدەی تهران از همەی این عزیزان مجددا و هزاران بار تشکر می‌کنم، از همەی عوامل اعم از پیش و پس صحنەی این تولیدات ارزشمند و انتظار دارم کە روز بە روز بر غنی شدن محتوا و فرم و نیز پیراستن زبان کُردی در آنها پرداختە شود.
در مورد این سریال، یک چیز خیلی مهم و محرز است و آن این است کە سریالی بسیار ارزشمند است چرا کە ارزش دیدە شدن و ارزش نقد شدن را داشتە است بە گواە این همە جریانسازی رسانەای و مجازی و نقدهای ریز و درشت و مثبت و منفی کە از آن می‌شود.
-یکی از مهمترین نیازهای بشر در طول تاریخ، نیاز بە روایت‌گویی و روایت‌شنوی است.
بر اساس نظریەی روایت‌شناسی بارت، رمز تاویلی یکی از رمزهای چندگانەی ایجاد کشش و علاقە بە شنیدن پردەهای مختلف روایت است کە با ایجاد خرده روایتها، خلق شخصیتهای گوناگون و ایجاد مکرر پرسش در مورد کنشها و شخصیتها و کوتاە و تطویل نمودن زمان خردە روایتها، در این سریال، بسیار هنرمندانە بە کار رفتە از جملە نکات تئوریکی است که باعث جذب بیش از پیش مخاطب عام برای این سریال خواهد شد چرا که "خیال ژیان" نقل موفق روایتهای متعدد روزمرە و عامەپسند می‌باشد کە همەی شهروندان می‌توانند تکەای از رویدادهای مختلف زندگی خود را در یک یا چند سکانس از آن ببینند و "روایت" بە عنوان عنصر اصلی این سریال، مبنای خلق و نمایاندن و حتی آموزش نکات خوب و بد و خنثای زندگی ما در آن شدە است.دست مریزاد می‌گویم بە راویان قصەهای روزمرەی زندگی هم‌استانیهای عزیزم در خیال ژیان.
سەربەزیتان خوازم،
برا و خوەشکەیل نازارم!
نظر شما