به گزارش خبرگزاری کُردپرس، بارش های سیل آسای چند روز گذشته و در خطر افتادن مناطق مسکونی بسیاری در استان خوزستان و تصمیم گیری در خصوص کاستن از میزان آب پشت سدهای استان خوزستان باعث شد که وزارت نیرو استفاده حداکثری از سد سیمره در شهرستان بدره استان ایلام و آب گیری مناطق بیشتری در پشت این سد را در دستور کار خود قرار دهد.

افزایش مساحت دریاچه این سد در روزهای گذشته باعث شد مناطق و سرزمین های زیادی در پشت دریاچه سد سیمره به زیر آب رفته و توسط دریاچه این سد بلعیده شوند که عمده این مناطق در شهرستان های بدره و سیروان استان ایلام هستند.

در شهرستان بدره پیشروی دریاچه سد سیمره در سال های گذشته باعث شد که علاوه بر زمین های کشاورزی زیاد، برخی مکان های باستانی از جمله« تنگه کافری»، « له لار» « قلعه شداد» و مکان های دیگر به کام دریاچه سد سیمره بروند و اثری از آنها بر جای نماند.

در بارندگی های دو هفته پیش که باعث سیلاب گسترده در استان های ایلام، لرستان و خوزستان شد با تصمیم مسئولان وزارت نیرو مبنی بر کاسته شدن آب های ورودی به خوزستان و کرخه ،خروجی های سد سیمره در استان ایلام به حداقل رسیده و این موضوع باعث شد که مناطق بیشتری در پشت سد سیمره به زیر آب برود و این موضوع خسارات زیادی به بار آورد.

پیشروی دریاچه سیمره و زیر آب رفتن تالاب زمزم

یکی از مناطقی که در روزهای گذشته با پیشروی سد سیمره به کام این دریاچه رفته است تالاب افسانه ای زمزم در شهرستان بدره و در نزدیکی های تنکه کافری است که با این اقدام و با محو شدن آن در دریاچه سیمره کم کم دارد به خاطره ها می پیوند.

تالاب یا گرداب زمزم یکی از پدیده های طبیعی نادر در استان ایلام است که با قدمتی دور و دراز در نزدیکی تنگه کافری شهرستان بدره قرار دارد.

آنچنان که افسانه های محلی می گویند نام تالاب یا گرداب «زمزم» و علت نامگذاری آن به این نام از گذشته های دور تاکنون همواره با نوعی خوف، دلهره ، ترس و البته نقل روایتهای گوناگون همراه بوده است.

تالاب زمزم بر اساس روایتهای گوناگون و البته شواهد مستند و بر اساس آنچه که تاریخچه حیات این گرداب می گوید از گذشته های دور تا کنون جان افراد زیادی از مردمان بومی منطقه را گرفته و حتی گفته شده است که در مواردی هم جسد جانباختگان را تحویل نداده است.

تالاب زمزم که شبیه یک دریاچه کوچک اما تا حدودی ترسناک هم هست در خاطرات بسیاری از مردم شهرستان بدره و خصوصاً آبادی های اطراف آن نقش بسیار پر رنگی داشته و بسیاری از مردم از این دریاچه خاطره ها دارند.

گردابی که به دریاهای های رؤیایی وصل است

مردم حوالی گرداب زمزم می گویند از گذشته های بسیار دور این گرداب جان افراد بسیاری را گرفته و عزیزان بسیاری را به کام مرگ کشانده است.مردم محلی می گویند زمزم با اینکه وسعت محدودی دارد اما هرگز عمقی برای این شبه دریاچه وجود ندارد و گویا انتهای این گرداب از کف آن به دریاچه هایی رویایی متصل است.

این گرداب دایره شکل و خوف ناک قبل از اینکه به کام دریاه خودکامه سیمره برود با قطر حدود 100 متر در جنوب بقعه جابر انصاری و در 10 کیلومتری شهر بدره قرار داشت که اکنون البته دیگر وجود ندارد.

گرداب زمزم تا چندی پیش تنها چند صد متر با دریاچه سد سیمره از سمت تنگه کافری فاصله داشت . وسعت آن هم اگرچه که در برابر دریاچه بزرگ سیمره ممکن بود ناچیز باشد اما نام این گرداب افسانه ای همواره بسیار ترسناک تر از نام دریاچه سیمره بوده است.

زمزم و افسانه های محلی

از گذشته های دور تاکنون روایتها و افسانه های گوناگون درباره چگونگی شکل گیری این گرداب دریاچه مانند روایت می شود.

مرادحاصلی یکی از اهالی شهرستان بدره روایتی از شکل گیری گرداب زمزم را بر اساس افسانه های کهن که تا امروز سینه به سینه نقل شده است اینگونه بیان می کند:

جابر انصاری که امروزه آرامگاه وی هم در همین شهرستان بدره و چند صدمتری گرداب زمزم قرار دارد با مشک آبی از این محل می گذشت که با شداد کافر برخورد کرد. شداد تشنه بود و از جابر آب خواست .

شداد از جابر پرسید: در مشک آب داری؟

جابر گفت: بله.

شداد پرسید آیا آب سرد است ؟

جابر: نه سرد است نه گرم است.

شداد کافر: شور است یا شیرین؟

جابر: نه شور است نه شیرین.

جابر که مایل نبود شداد با نوشیدن آب از مشک آن را نجس کند چند دانه انار داخل مشک انداخت و گفت: صبر کن تا یک نی به دهانه مشک ببندم و آنوقت از نی آب بخور. شداد پذیرفت ولی وقتی مشک را به قصد نوشیدن آب بلند کرد دانه های انار دهانه نی را مسدود می کردند و شداد نتوانست از آن آب بنوشند و از فرط عصبانیت مشک را به زمین کوبید و جابر فورا گفت زمزم. و به این ترتیب گرداب زمزم ایجاد شد.

زمزم گردابی از حد وسط ها

زمزم بر اساس همین روایت معروف که نقل شد می گویند تا دیر زمانی در کنار آن نی زارهای زیادی بوده و باغات انار هم که با آب این تالاب آبیاری شده اند وجود داشته که البته امروز دیگر وجود ندارند همانطوری که چند وقتی است خود تالاب زمزم هم وجود خارجی ندارد.

بر اساس همین روایت، از آن پس آب آن نه شور بوده است نه شیرین، نه سرد بوده است نه گرم و البته از لحاظ هویت هم نه چشمه است و نه رودخانه، دریاچه نیست اما از گرداب هم بزرگ تر است در واقع گرداب و یا دریاچه ای است از حد وسط ها.

این حد وسط ها در بهره وری از آب این گرداب بزرگ هم به نوعی وجود داشته است چنانچه با این که زمزم برای خیلی ها نزدیک شدن به آن همواره خوفناک بوده است اما بسیاری نیز از آب این گرداب دریاچه مانند بهره گیری کرده و کشاورزی کرده اند.

وضعیت مبهم کشاورزی با آب تالاب زمزم

وجود بخشی از زمین های کشاورزی اهالی شهرستان بدره در کناره های تالاب زمزم باعث رونق کشاورزی در اطراف این تالاب شده و زمزم سالهاست که بخشی از زمینهای کشاورزی آن مناطق را آبیاری می کند.

چند کیلومتر بالادست تالاب زمزم قطعه زمینی بزرگ که شبیه خمیره ای است، قرار گرفته است. این فطعه زمین به طول حدود هفت کیلومتراز دم تالاب تا نقطه ای در همان حوالی، کهن دیاری با نام گاوان را شکل داده است که البته آب این تالاب کفایت سیراب کردن همه این زمینها را نداشته است.

البته این منطقه هم با پیشروی های سد سیمره در روزهای آینده به کام این دریاچه خواهد رفت و با وضعیتی که به وجود آمده شاید دیگر امیدی برای رونق کشاورزی در زمینهای اطراف تالاب قبلی زمزم وجود نداشته باشد.

آیا تالاب افسانه ای زمزم به خاطره ها می پیوندد؟

در سالهای اخیر آب گیری سد سیمره باعث شکل گیری دریاچه ای بزرگ در پشت این سد شده که امروز بیش از 30 کیلومتر طول و بیشتر از یکصد کیلومتر هم ساحل دارد.آب گیری و پیشروی های چند هفته اخیر این دریاچه هم چندین کیلومتر دیگر به این وسعت اضافه کرده است.

دریاچه سد سیمره که تا پیش از سیلابهای اخیر از سمت تنگه کافری تنها چند صد متر با تالاب و گرداب زمزم فاصله دارد هم اکنون همانند سرزمینهایی که در شهرستان سیروان به زیر اب رفته است این تالاب افسانه ای را هم به کام خود فرو برده است و با تأسف باید گفت که دیگر اثری از این تالاب افسانه ای وجود ندارد.

در چنین شرایطی و در وضعیتی که آب گیری دریاچه سیمره و پیشروی های این دریاچه هنوز هم ادامه دارد به نظر می رسد هیچ نوع برنامه نجات بخشی برای این تالاب توسط طراحان و سازندگان سد سیمره در نظر گرفته نشده است.

بر اساس نقشه هایی که قبلا از مساحت دریاچه سد سیمره منتشر شده است این دریاچه تا کناره جاده بدره – ایلام و نزدیکی آرامگاه جابر قابلیت پیشروی دارد که در صورت چنین اتفاقی احتمالا بدون اینکه سازمانها و یا اشخاصی به فکر نجات بخشی گرداب زمزم باشند این تالاب همچنان که هم اکنون به کام این دریاچه رفته است هویت و موجودیت آن با همه افسانه ها و روایت هایی که در مورد این تالاب افسانه ای در ذهن های مردم شهرستان بدره وجود داشته است شاید برای همیشه به خاطره ها بپیوندد.